Η Καθημερινή
«Γενικά δεν είναι ανοικτό για το κοινό και είναι δύσκολο να το βρεις, αλλά αυτό το διαμάντι είναι ιδιαίτερο και άξιζε τον κόπο». «Ηταν λίγο μακριά από το σημείο που μείναμε, αλλά άξιζε τη διαδρομή». Τα σχόλια προέρχονται από επισκέπτες της Κωνσταντινούπολης από όλο τον κόσμο. Η Μεγάλη του Γένους Σχολή, που δεσπόζει στον πέμπτο λόφο της Πόλης, αποτελούσε ανέκαθεν σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο. Αυτό που γίνεται βέβαια τα τελευταία χρόνια είναι άνευ προηγουμένου.
«Μας χτυπούν συνέχεια την πόρτα!», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Ζώτος, σχολάρχης στην Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή. «Η περιοχή έχει αναβαθμιστεί, έχουν αγοράσει σπίτια καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, τα έχουν ανακαινίσει, έχουν ανοίξει γκαλερί, καφέ, εστιατόρια. Το Σαββατοκύριακο δεν μπορείς να περπατήσεις από τον κόσμο».
Οπως ήταν αναμενόμενο, όταν οι επισκέπτες βρεθούν μπροστά στο επιβλητικό κτίριο με τα κόκκινα τούβλα, αυτό το αριστούργημα της νεοκλασικής περιόδου, επιθυμούν να το γνωρίσουν από κοντά. «Οσο κι αν αυτό είναι πολύ ευχάριστο, είναι δύσκολο για εμάς να τους δεχτούμε όλους γιατί… παραμένουμε σχολείο! Δεχόμαστε επισκέπτες με ραντεβού».
Πέρα από τους διαβάτες, η Μεγάλη του Γένους Σχολή προσελκύει το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων και ακαδημαϊκών που επισκέπτονται την Κωνσταντινούπολη, οι οποίοι δεν παραλείπουν μια στάση στο Φανάρι. Μπορεί να μην είναι τόσο γνωστό στο ευρύ κοινό στην Ελλάδα, αλλά το σχολείο διαθέτει θαυμαστό επιστημονικό εξοπλισμό, ενώ τους θησαυρούς που κρύβονται στη βιβλιοθήκη του θα ζήλευαν εκπαιδευτικά ιδρύματα απ’ όλο τον κόσμο.
Φέτος το ίδρυμα κλείνει 570 χρόνια ζωής. Είναι το αρχαιότερο ελληνικό σχολείο που βρίσκεται ακόμη σε λειτουργία. Σ’ αυτό το κτίριο, ένα αριστούργημα του εκλεκτικισμού, η σχολή μετακόμισε το 1882. «Εκείνη την εποχή είχε πάνω από 700 μαθητές, παιδιά όχι μόνο από την Κωνσταντινούπολη, αλλά και όλη τη Μικρά Ασία, ακόμη και από τη Βόρεια Ελλάδα», λέει ο κ. Ζώτος. Σήμερα, στο σχολείο που λειτουργεί ως γυμνάσιο και λύκειο, φοιτούν 32 μαθητές, παιδιά της ομογένειας της Πόλης, που παρακολουθούν το πρόγραμμα του τουρκικού υπουργείου Παιδείας, αλλά στα ελληνικά. «Για να μπουν στο πανεπιστήμιο θα δώσουν εξετάσεις στα τουρκικά, αλλά δεν συναντούν ιδιαίτερες δυσκολίες. Πηγαίνουν φροντιστήριο, τους βοηθάμε κι εμείς».
Οι δάσκαλοι
Στη Μεγάλη του Γένους Σχολή διδάσκουν κυρίως Ελληνες Πολίτες, μια μετακλητή φιλόλογος από την Ελλάδα και καθηγητές απεσταλμένοι του τουρκικού υπουργείου, που διδάσκουν την τουρκική γλώσσα, Γεωγραφία και Ιστορία. Τούρκος είναι και ο υποδιευθυντής του σχολείου. Ο κ. Ζώτος διδάσκει μαθηματικά στα παιδιά τα τελευταία 27 χρόνια. Γεννηθείς το ’72 στην Κωνσταντινούπολη και μαθητής του Ζαππείου και του Ζωγράφειου, είχε βρει από νωρίς την κλίση του. «Τα μαθηματικά πάντα μου άρεσαν, τα καταλάβαινα πολύ εύκολα. Μου άρεσε να λύνω προβλήματα. Αλλά όταν μπήκα στη διδασκαλία είδα ότι αυτό μου άρεσε ακόμη περισσότερο. Ηταν κάτι που το είχα μέσα μου. Ακόμη και στη Γ΄ Λυκείου όταν πήγαινα, παρέδιδα μαθήματα σε μικρότερους. Είδα ότι είχε αποτέλεσμα, ότι τα παιδιά τα καταφέρνουν, οπότε γιατί να μην το συνεχίσω και επαγγελματικά;».
Ομως, η θέση του καθηγητή –και μετέπειτα σχολάρχη– ενός τέτοιου ιστορικού ιδρύματος δεν είναι εύκολη υπόθεση. «Η πτωτική πορεία των μαθητών είναι ενοχλητική για την ομογένεια. Είναι σημαντικό για εμάς να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε τα ιδρύματά μας. Ξεκίνησαν να λειτουργούν πριν από εκατοντάδες χρόνια, αλλά για την εξασφάλιση του μέλλοντός τους πρέπει να ληφθούν κάποια μέτρα. Αλλωστε η Μεγάλη του Γένους Σχολή δεν είναι απλώς ένα ίδρυμα της Κωνσταντινούπολης. Είναι ένα παγκόσμιο ίδρυμα που ανήκει σε κάθε Ελληνα».
Το σχολείο χρειάζεται οικονομική στήριξη και για τη συντήρηση του εξοπλισμού του. «Ηρθαν πρόσφατα επιστήμονες από τη Γερμανία και δεν πίστευαν στα μάτια τους όταν είδαν τα όργανα που διαθέτουν τα εργαστήριά μας. Οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι διαθέτουμε αστεροσκοπείο, αλλά τα επιστημονικά μας όργανα είναι ανεκτίμητης αξίας. Εχουμε βαλσαμωμένα ζώα, ορυκτά, τηλεσκόπιο. Δεν είμαστε όμως σε θέση να τα συντηρήσουμε. Το ίδιο με τα βιβλία μας. Εχουμε βιβλία από τον 17ο αιώνα, τα οποία επίσης θέλουν συντήρηση. Χρειαζόμαστε βοήθεια».
Η Μεγάλη του Γένους Σχολή είναι αυτοδιοίκητο ίδρυμα που διοικείται από εκλεγμένους ομογενείς. Στηρίζεται από τη μικρή του ακίνητη περιουσία, αλλά και τις δωρεές ιδιωτών. «Τις εκδηλώσεις που προγραμματίζουμε για τα 570 χρόνια του ιδρύματος τις οφείλουμε στην ευαισθησία αυτών των ανθρώπων που μας στήριξαν και μας πίστεψαν». Στις εκδηλώσεις, όπως και στην εορταγορά που πραγματοποιείται παραδοσιακά το πρώτο Σαββατοκύριακο του Δεκεμβρίου, παρίστανται και Τούρκοι συμπολίτες τους, αλλά και συμπατριώτες τους από άλλες πόλεις της Τουρκίας. «Αυτό μας δίνει μεγάλη χαρά. Νιώθουμε βαθιά μέσα μας ότι μπορούμε να γεφυρώσουμε τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών μας».
