Ἀντιφώνησις τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου διὰ τὰ ἐγκαίνια τῶν γραφείων τῆς «Βυζαντινῆς Θεσσαλονίκης» καὶ τῆς ἐκθέσεως «Ἱερὰ Θεολογικὴ Σχολὴ Χάλκης: 180 χρόνια προσφορᾶς στὰ γράμματα καὶ στὸν ἄνθρωπο» (Θεσσαλονίκη, 25 Σεπτεμβρίου 2024)
Ἱερώτατε Μητροπολίτα Θεσσαλονίκης κύριε Φιλόθεε,
Τιμιώτατοι ἀδελφοὶ Ἱεράρχαι,
Ἐξοχώτατοι καὶ Ἐντιμότατοι ἐκπρόσωποι τῶν Ἀρχῶν,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες Ὀφφικιάλιοι,
Ἐντιμότατε Πρόεδρε τοῦ Ἐμπορικοῦ Συλλόγου Θεσσαλονίκης,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,
Μᾶς ἀξίωσεν ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ νὰ ἐπισκεφθῶμεν καὶ πάλιν, διὰ πολλοστὴν φοράν, τὴν εὐλογημένην καὶ πεφιλημένην γῆν τῆς Μακεδονίας, ἐπ᾽ ἀφορμῇ σημαντικῶν ἐπετείων κατὰ τὸ ἐφετινὸν ἔτος διὰ σημαντικὰς ἐκκλησιαστικὰς ἐπαρχίας τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, ὡς τυγχάνει ἡ συμπλήρωσις ἑκατονταετίας ἀπὸ τῆς ἀνυψώσεως τῆς Ἱερᾶς Ἐπισκοπῆς Πολυανῆς εἰς Μητρόπολιν Πολυανῆς καὶ Κιλκισίου καὶ ἡ ἐπέτειος πεντήκοντα ἐτῶν ἀπὸ τῆς δημιουργίας δύο νέων Μητροπόλεων κατὰ τὸ ἔτος 1974, τῶν ἱερῶν Μητροπόλεων Νεαπόλεως καὶ Σταυρουπόλεως καὶ Νέας Κρήνης καὶ Καλαμαριᾶς, αἱ ὁποῖαι προέκυψαν ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς ἰστορικῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, εἰς τὸ δυτικὸν καὶ ἀνατολικὸν τμῆμα τοῦ πολεοδομικοῦ ἰστοῦ τῆς διαρκῶς ἀναπτυσσομένης πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης κατὰ τὰς μεταπολεμικὰς δεκαετίας τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος μέχρι καὶ σήμερον.
Τὴν ἀποψινὴν ἐπίσκεψιν τῆς Μετριότητος ἡμῶν εἰς τὸν παρόντα χῶρον, τὸ ἀνακαινισθέν, περικαλλὲς αὐτὸ κτήριον, τὸ ὁποῖον ἔχει ἀποδοθῆ εἰς τὸ καθ᾽ ἡμᾶς Πατριαρχικὸν Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴν κατὰ τὴν ὁποίαν ἡ πόλις αὕτη, εἶχεν ἐπαξίως ἀνακηρυχθῆ Πολιτιστικὴ Πρωτεύουσα τῆς Εὐρώπης, τὸ ἔτος 1997, ὑπαγορεύει ὁ ἐγκαινισμὸς τῶν νέων γραφείων τῆς κοινωφελοῦς ἀστικῆς μὴ κερδοσκοπικῆς ἑταιρείας «Βυζαντινή Θεσσαλονίκη». Μιᾶς ἑταιρείας, δραστηριοποιουμένης, τὰ τελευταῖα ἔτη μὲ ἰδιαιτέραν ἐπιτυχίαν καὶ ποικίλας δράσεις διὰ τὴν πολιτιστικὴν ἀνάδειξιν τῆς βυζαντινῆς ἰδιοπροσωπίας τῆς Θεσσαλονίκης, ἡ ὁποία εἰς τὰς βυζαντινὰς πηγὰς δὲν χαρακτηρίζεται μόνον ὡς «μαρτυροπλούτιστος» καί «μαρτυροφύλακτος», λόγῳ τοῦ πολιούχου κηδεμόνος αὐτῆς, τοῦ ἀθλοφόρου μάρτυρος Δημητρίου, ἀλλὰ καὶ ὡς μία μεγαλόπολις τοῦ Βυζαντινοῦ κόσμου, ἐπαινουμένη διὰ τὴν λαμπρότητα τοῦ βυζαντινοῦ χαρακτῆρος της: «ἡ πάσης Mακεδονίας προκαθεζομένη ἐν πόλεσι… παντοίοις κάλλεσιν ὡραϊζομένη καὶ μονονοῦ τῆς βασιλίδος τῶν πόλεων ἐρυθριῶσα κοσμίως τὰ δευτερεῖα λέγεσθαι ἔχειν» (κατὰ τὸν βιογράφον τοῦ ὁσίου Μακαρίου Μακρῆ, τοῦ Θεσσαλονικέως ἡγουμένου τῆς ἱστορικῆς μονῆς Παντοκράτορος εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν).
Χαιρόμεθα, διότι εἰς τὸ ἐγχείρημα αὐτό, τὸ ὁποῖον ἤδη ἀποδίδει σημαντικοὺς καρπούς, συμπράττουν συνεργατικῶς ἐξέχοντες πνευματικοὶ καὶ κοινωνικοὶ φορεῖς τῆς πόλεως, ὡς ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Θεσσαλονίκης, μὲ προεξάρχοντα ἤδη ἀπὸ τῆς ἱδρύσεως τῆς «Βυζαντινῆς Θεσσαλονίκης» καὶ πρόεδρον αὐτῆς τὸν πολιὸν ἀδελφόν Μητροπολίτην πρώην Θεσσαλονίκης κύριον Ἄνθιμον, τὸ ἔργον τοῦ ὁποίου ἐπαξίως συνεχίζει καὶ πολυπλασιάζει ὁ κατὰ πάντα ἄξιος διάδοχος αὐτοῦ Ἱερώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κύριος Φιλόθεος. Ἡ Βυζαντινὴ Θεσσαλονίκη, ἄλλωστε, ταυτίσθηκε μὲ τὸ σῶμα τοῦ βυζαντινοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ τὴν ἱστορικὴν συνέχειαν καὶ ὑπηρέτησίν του, διὰ τῆς πρωτουργοῦ διακονίας τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, καθιστῶντας τον οἱονεὶ ἀθάνατον μέσα εἰς τὸ πέρασμα τῶν αἰώνων, ὡς λίαν εὐστόχως ὑπογραμμίζει ὁ μέγας λογοτέχνης καὶ ζωγράφος τῆς Θεσσαλονίκης Νίκος Γαβριὴλ Πεντζίκης: «Στὸ φῶς τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ καὶ ἐν τῷ γλυκασμῷ τῆς ὡραιότητός του τὸ Βυζάντιο παραμένει ἀθάνατο» (εἰς τὸ βιβλίον του Ὑδάτων Ὑπερεκχείλιση).
Ἐκ τῶν πρωτεργατῶν τυγχάνει καὶ ἡ καθ᾽ ἡμᾶς Ἱερὰ Πατριαρχικὴ καὶ Σταυροπηγιακὴ Μονὴ τῶν Βλατάδων, ἡ ὁποία διὰ τῆς πολυσχιδοῦς δραστηριότητος τοῦ Θεοφιλεστάτου ἀδελφοῦ ἐπισκόπου Ἀμορίου κυρίου Νικηφόρου συνέβαλε καθοριστικῶς, ὁμοῦ μετὰ τοῦ Πατριαρχικοῦ Ἱδρύματος Πατερικῶν Μελετῶν, εἰς τὸ ὁποῖον ἀνήκει πλέον τὸ διατηρητέον αὐτὸ κτήριον, καὶ τοῦ Διευθυντοῦ αὐτοῦ Ἐντιμολογιωτάτου καθηγητοῦ Συμεὼν Πασχαλίδου, εἰς τὴν δωρεὰν παραχώρησιν τοῦ παρόντος χώρου διὰ τὴν στέγασιν τῆς «Βυζαντινῆς Θεσσαλονίκης» καὶ τὴν ὑλοποίησιν ἁπάντων τῶν στόχων καὶ τῶν ποικίλων προγραμμάτων, τὰ ὁποῖα αὕτη ἐπεξεργάζεται. Σημαντικὸν δὲ ρόλον διαδραματίζει καὶ ὁ Ἐμπορικὸς Σύλλογος Θεσσαλονίκης, μὲ τὸν δραστήριον πρόεδρόν του κ. Φιλιππίδην καὶ τὴν πολύτιμον συνδρομὴν τῆς γραμματέως τῆς «Βυζαντινῆς Θεσσαλονίκης» κυρίας Ζαχαροῦς Παπαδοπούλου, ὡς καὶ πολλοὶ ἄλλοι.
Ἄξιον δὲ μνείας ἡγούμεθα καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι εἰς τὸν αὐτὸν χῶρον στεγάζεται ἐπὶ πλεῖστα ἔτη καὶ θὰ συνεχίσῃ νὰ συστεγάζεται πλέον μετὰ τῆς «Βυζαντινῆς Θεσσαλονίκης», ἡ δραστήριος Ἑταιρεία Μελέτης Ἴμβρου καὶ Τενέδου, ἡ ὁποία ἀναδεικνύει μὲ τὸ ἐπιστημονικὸν καὶ ἐν γένει πνευματικὸν ἔργον της τὴν ἱστορίαν καὶ τὴν ζωὴν τῆς πεφιλημένης γενετείρας ἡμῶν, τῆς εὐάνδρου Ἴμβρου.
Προσέτι δὲ χαιρόμεθα ὅλως ἐξόχως, διότι τὰ ἐγκαίνια τῶν νέων γραφείων τῆς «Βυζαντινῆς Θεσσαλονίκης» συνδέονται εἰς τὸν χῶρον αὐτὸν μὲ τὴν ἔκθεσιν «ΙΕΡΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΧΑΛΚΗΣ: 180 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ», ἡ ὁποία συνδιοργανώνεται ἀπὸ τὴν Ἱερὰν Θεολογικὴν Σχολὴν τῆς Χάλκης, τὴν «Βυζαντινὴν Θεσσαλονίκην» καὶ τὸ Πατριαρχικὸν Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν, ἐπ᾽ ἀφορμῇ τῆς συμπληρώσεως ἑκατὸν ὀγδόντα ἐτῶν ἀπὸ τῆς ἱδρύσεως τῆς Τροφοῦ ἡμῶν Σχολῆς, τὸ ἔτος 1844, τῇ εὐλογημένῃ ἐμπνεύσει καί πρωτοβουλίᾳ τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Γερμανοῦ Δ’, καὶ τῆς ἐνάρξεως φοιτήσεως πλειάδος ἱεροσπουδαστῶν, οἵτινες κατέστησαν, μετά τῶν σοφῶν αὐτῶν διδασκάλων, τόν χῶρον ἐκεῖνον ἱερὸν φυτώριον καὶ ἐνδιαίτημα θεολογικῆς σπουδῆς καί πνευματικῆς δημιουργίας. Ἔκτοτε, ἐπί 127 συναπτὰ ἔτη, ἡ Χαλκῖτις Σχολή ἐχαρίσατο εἰς τήν Μεγάλην Ἐκκλησίαν καί εἰς τήν ἀνά τήν Οἰκουμένην Ὀρθοδοξίαν ὑπερεννεακοσίους «Διδασκάλους τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Θεολογίας», οἱ ὁποῖοι διηκόνησαν εὐκλεῶς καί θυσιαστικῶς τόν λαόν τοῦ Θεοῦ καί τήν ἱεράν ἐπιστήμην.
Κρίμασιν οἷς οἶδε Κύριος, συνεπληρώθησαν ἤδη πεντήκοντα τρία ἔτη ἀπό τῆς, ὅλως ἀδίκου, καταργήσεως τοῦ Θεολογικοῦ Τμήματος τῆς Τροφοῦ Χαλκίτιδος Σχολῆς. Ἐπαναλαμβάνομεν, ὡστόσο, καὶ πάλιν ὅτι δὲν θὰ παύσωμεν νά ἀγωνιζώμεθα διά τήν ἐπαναλειτουργίαν της, διά νά διδάσκεται καί πάλιν εἰς τό ἡγιασμένον τοῦτο σχολεῖον ἡ ἐκκλησιαστική θεολογία, νά καλλιεργῆται καί νά διακηρύσσεται ἡ ὀρθόδοξος χριστιανική μαρτυρία πρός τόν σύγχρονον ἄνθρωπον. Τότε, ἡ Πρωτόθρονος Ἐκκλησία τῆς Ὀρθοδοξίας θά ἀποκτήσῃ καί πάλιν τό θεολογικόν της φυτώριον, τό ὁποῖον θά τήν τροφοδοτῇ μέ ἱκανά στελέχη, σάρκα ἐκ τῆς σαρκός της, εὐλαβεῖς κληρικούς καί ἐργάτας τῆς θεολογίας, συνεχιστάς τῶν παραδόσεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, οἱ ὁποῖοι θά ἀναλάβουν θέσεις εὐθύνης εἰς τήν Ἐκκλησίαν, ὡς ἐκφρασταί τοῦ κοινοῦ πνεύματος τῆς Χάλκης καί τοῦ ἀειφεγγοῦς Φαναρίου. Τίποτε εἰς τήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας δέν εὐδοκιμεῖ, ἐάν δέν ἔχῃ σταθερά θεολογικά θεμέλια.
Ἐκφράζομεν τὴν ἰδιαιτέραν χαρὰν καὶ τὴν συγκίνησίν μας διὰ τὴν ἐγκαινιαζομένην σήμερον Ἔκθεσιν, ἥτις ἀποτελεῖ μίαν σύντομον ἱστορικὴν ἐπισκόπησιν τῶν ἑκατὸν ὀγδόντα ἐτῶν ἀπὸ τῆς ἱδρύσεως τῆς Σχολῆς, μὲ ἀναφορὰν εἰς πρόσωπα καὶ γεγονότα τὰ ὁποῖα ἔθεσαν τὴν ἰδικήν των σφραγῖδα εἰς τὴν ἱστορίαν της: Πατριάρχαι, κτίτορες, σχολάρχαι καὶ καθηγηταί. Χαιρόμεθα δὲ διότι δίδεται ἔμφασις καὶ εἰς τὸ ἱστορικὸν κτήριον τῆς Σχολῆς, τοῦ ὁποίου ἡ πρὸ μηνῶν ἀρξαμένη ἀνακαίνισις καὶ ἐπέκτασις, τῇ λαμπρᾷ εὐεργετικῇ χορηγίᾳ τοῦ Ἐντιμολογιωτάτου Ἄρχοντος Ἐξάρχου τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας κυρίου Ἀθανασίου Μαρτίνου καὶ τῆς ἐριτίμου συζύγου αὐτοῦ κυρίας Μαρίνης Μαρτίνου, γεννᾷ ἔτι μᾶλλον χρηστὰς ἐλπίδας διὰ τὸ μέλλον τῆς Σχολῆς.
Ὅθεν, συγχαίρομεν ἅπαντας τοὺς ἐνταῦθα κοπιάσαντας, ὡς καὶ τὸν Θεοφιλέστατον Ἡγούμενον τῆς Χαλκίτιδος Μονῆς Ἐπίσκοπον Ἀραβισσοῦ κύριον Κασσιανόν, μετὰ τῶν ἀξίων συνεργατῶν αὐτοῦ, διὰ τὴν προετοιμασίαν καὶ ὀργάνωσιν τῆς παρούσης ἱστορικῆς Ἐκθέσεως, μέρος τῆς ὁποίας προεβλήθη, ὡς ἐπληροφορήθημεν, καὶ κατὰ τὴν ὁλοκληρωθεῖσαν 88ην Διεθνῆ Ἔκθεσιν Θεσσαλονίκης. Ἐπιστέφομεν δὲ μὲ τὰς Πατριαρχικὰς ἡμῶν εὐλογίας τὰ στελέχη τῆς «Βυζαντινῆς Θεσσαλονίκης», ὡς καὶ ἅπαντας ὑμᾶς, τοὺς ἐκλεκτοὺς προσκεκλημένους.
Εὐχαριστοῦμεν διὰ τὴν προσοχήν σας!
