Φως Φαναρίου
Στις 31 Ιουλίου, η Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία (EOC/Estonian Orthodox Church) του Πατριαρχείου Μόσχας κατέληξε σε συμφωνία με το Υπουργείο Εσωτερικών της Εσθονίας. Ουσιαστικά η συμφωνία αυτή προβλέπει ένα σχέδιο τροποποίησης του καταστατικού της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας για τη διαγραφή των αναφορών στο Πατριαρχείο Μόσχας και για την έναρξη συζητήσεων μεταξύ της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Εσθονικής Αποστολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας – Οικουμενικό Πατριαρχείο (EAOC/Εstonian Apostolic Orthodox Church) για τη δημιουργία μιας ενιαίας Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Εσθονία.
Κατά την επίτευξη της συμφωνίας, η Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία εκπροσωπήθηκε από τον βοηθό Επίσκοπο Tartu Δανιήλ (Lepisk), τον μόνο επίσκοπο της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Εσθονία καί χειροτονήθηκε επίσκοπος στις 4 Φεβρουαρίου 2024 από τον Μητροπολίτη Ταλίν και πάσης Εσθονίας Ευγένιο, Προκαθήμενο της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο οποίος έπρεπε να φύγει από την Εσθονία δύο ημέρες αργότερα λόγω λήξης της προσωρινής άδειας διαμονής του. Το περίφημο μοναστήρι Pühtitsa, ένα σταυροπηγιακό γυναικείο μοναστήρι υπό την άμεση δικαιοδοσία του Πατριάρχη Μόσχας, εκπροσωπήθηκε στη συνάντηση από έναν Εσθονό δικηγόρο, τον Steven-Hristo Evestus.
Το πλήρες κείμενο της συμφωνίας έχει αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (https://et.orthodox.ee/news/siseministeerium-ja-mpeok-leppisid-kokku-edasistes-sammudes-moskva-patriarhaadi-moju-vahendamiseks-ja-kaotamiseks-mpeokile/ ) και, σε ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά, έχει ως εξής:
«Το Υπουργείο Εσωτερικών και η Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία συμφώνησαν περαιτέρω βήματα για τη μείωση και την εξάλειψη της επιρροής του Πατριαρχείου Μόσχας στην Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Στις 30 Ιουλίου, ο Raivo Küüt, εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών, ο Βοηθός Επίσκοπος Ταρτού Δανιήλ (Lepisk), εκπρόσωπος της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Μόσχας (EOC), και ο Steven-Hristo Evestus, δικηγόρος του δικηγορικού γραφείου Η Sirel & Partners, που εκπροσωπεί την Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία και τη Σταυροπηγιακή Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Pühtitsa, συναντήθηκαν για να εξετάσουν τις μέχρι τώρα δραστηριότητες και να συζητήσουν πιθανά μελλοντικά σενάρια. Συμφωνήθηκαν τα επόμενα βήματα και το χρονοδιάγραμμα των δραστηριοτήτων.
Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών, Raivo Küüt, εξέθεσε τις προσδοκίες του κράτους, που είναι ο πλήρης διαχωρισμός της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από το Πατριαρχείο Μόσχας, τόσο κανονικά όσο και νομικά, επειδή το κράτος έχει υποχρέωση να προστατεύει τον εσθονικό πληθυσμό από την επίδραση ενός εχθρικού καθεστώτος. Ταυτόχρονα, ο Küüt τόνισε ότι η λύση αναζητείται μέσω συνεργασίας και ότι, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, το κράτος δεν σκοπεύει να κλείσει τους ναούς υπό την Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία ή την Μονή Pühtitsa, ούτε να εμποδίσει το έργο των κατά τόπους ενοριών. «Η θρησκευτική ελευθερία είναι εγγυημένη και οι θρησκευτικές ακολουθίες θα συνεχιστούν», επιβεβαίωσε ο Küüt.
Στη συνάντηση, η Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία παρουσίασε το όραμά της για τη διαδικασία αποσύνδεσης από το Πατριαρχείο Μόσχας σε δύο στάδια, όπου, πρώτον, θα αλλάξει το σημερινό καταστατικό και, σε ένα δεύτερο στάδιο, θα ξεκινήσουν διαβουλεύσεις με την Αποστολική Ορθόδοξη Εκκλησία της Εσθονίας για την εξεύρεση τρόπων προκειμένου να ενωθούν όλοι οι Εσθονοί Ορθόδοξοι σε μια ενιαία Εκκλησία στο μέλλον.
Σε πρώτο στάδιο, η πρόταση της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας θα ήταν η τροποποίηση του καταστατικού, το οποίο θα τερμάτιζε μονομερώς τις καταστατικές αναφορές στο καταστατικό λειτουργίας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αφήνοντας μια αναφορά στον Τόμο του 1993 [τον τόμο του Πατριάρχη Αλεξίου Β΄ που παραχωρεί αυτονομία στην Εκκλησία της Εσθονίας].
Η Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία περιέγραψε τις δυνατότητες αλλαγής του καταστατικού της, τα απαραίτητα βήματα και τη δομή της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και ενημέρωσε για την έκκληση της Συνόδου προς τον Πατριάρχη για κατάργηση του σταυροπηγιακού καθεστώτος του Καθεδρικού Ναού Alexander Nevsky [στο Ταλίν].
Η δικηγορική εταιρεία Sirel & Partners συζήτησε επίσης τις λεπτομέρειες σχετικά με τις δυνατότητες αποδέσμευσης της Μονής Pühtitsa. Το Υπουργείο Εσωτερικών εξέφρασε την προθυμία του να επανεξετάσει χωριστά τα θέματα που αφορούν στη Μονή, λαμβάνοντας υπόψη το καθεστώς και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Μονής.
«Η εκπροσώπηση της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Μονής είναι αποφασιστικής σημασίας για να βοηθήσει την Εκκλησία και τη Μονή να διαπραγματευτούν με το Κράτος και να βρουν μια λύση που βασίζεται στις θεμελιώδεις αρχές των νόμων του κράτους καθώς και στους κανόνες της εκκλησίας», εξήγησε ο δικηγόρος Steven-Hristo Evestus.
«Πρέπει να στοχεύει στην τήρηση της ελευθερίας της θρησκείας και της άσκησής της, των ελευθεριών και της ψυχικής ηρεμίας των μελών της Εσθονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και όχι στη δημιουργία αισθήματος πίεσης και αποκλεισμού σε μια συγκυρία όπου η Εκκλησία και η Μονή που λειτουργούν στην Εσθονία δεν θα έπρεπε να στοχοποιηθούν και κατηγορηθούν. Αυτή τη στιγμή οι συναντήσεις με το Υπουργείο Εσωτερικών έχουν ως κίνητρο την επιθυμία να βρεθούν ειρηνικές λύσεις με το Κράτος για τη συνέχιση της συνύπαρξης και τη διασφάλιση της θρησκευτικής ελευθερίας. Θεωρούμε απαραίτητη την συνέχιση του εποικοδομητικού διαλόγου ο οποίος δεν διαιρεί τους πιστούς και τις ενορίες και σέβεται τους νόμους της εκκλησίας και της πολιτείας».
Σε ό,τι αφορά στις επόμενες δραστηριότητες, συμφωνήθηκε ότι η Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία θα υποβάλει στο Υπουργείο Εσωτερικών, έως το τέλος Αυγούστου, συγκεκριμένες προτάσεις τροποποίησης του καταστατικού καθώς και τα απαραίτητα βήματα και το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή της τροπολογίας. Με βάση τις προτάσεις αυτές της Εκκλησίας, το Υπουργείο Εσωτερικών θα διαμορφώσει τη θέση του, το αργότερο μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου.
Η Εσθονική Ορθόδοξη Εκκλησία συμφωνεί επίσης να ενημερώσει το Υπουργείο Εσωτερικών για την ημερομηνία που θα συναντηθεί με εκπροσώπους της Εσθονικής Αποστολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και θα ξεκινήσει την προετοιμασία ενός οδικού χάρτη για τις δραστηριότητες του δεύτερου σταδίου. Περαιτέρω δραστηριότητες θα συμφωνηθούν χωριστά με τη Μονή ως μία ξεχωριστή θρησκευτική οργάνωση».
