Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (Θεολόγος, Βαλκανιολόγος)
Κληρικός Ι. Μητροπόλεως Σταγών & Μετεώρων
Η συμβολή του αποστόλου Παύλου, τον οποίο η Εκκλησία μας τιμάει στις 29 Ιουνίου, είναι τεράστια και έχει αποτυπωθεί στους αιώνες. Η οικουμενική διάσταση του καινού ευαγγελικού μηνύματος εκ μέρους του αποστόλου των Εθνών, σήμανε την δημιουργία ενός χριστιανικού πολιτισμού για την Ευρώπη, οι χριστιανικές ρίζες της οποίας πλέον ίσως να μην είναι τόσο στέρεες.
Ο Χριστός με την διδασκαλία Του δεν διαχώρισε τους ανθρώπους. Όλοι είναι ίσοι απέναντι στον Θεό. Σ’ αυτή τη διδασκαλία ήρθε και στηρίχτηκε ο απόστολος Παύλος και την ανέπτυξε. Στην επιστολή προς τους Γαλάτας που έγραψε περίπου το 50 μ.Χ. σημειώνει τα εξής, σχετικά με το ζήτημα των διακρίσεων: ‘’Δεν υπάρχει Ιουδαίος, ούτε Έλλην, δε υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος, δεν υπάρχει άρρεν και θήλυ, διότι όλοι εσείς είστε ένας άνθρωπος ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ’’ (Γαλ. 3,28). Βέβαια, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας τα οποιαδήποτε δεδομένα της κοινωνίας, στην οποία ο Παύλος απευθυνόταν. Είναι γνωστό πως στην περιοχή της Γαλατίας ζούσαν Ιουδαίοι, εθνικοί και ιουδαιο-χριστιανοί. Ήταν με άλλα λόγια μία μεικτή κοινωνία και υπήρχαν έντονες αντιθέσεις (εθνικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, θρησκευτικές) μεταξύ των παραπάνω εθνοτήτων. Γι’ αυτό το λόγο ο Παύλος τάσσεται κατά των διακρίσεων που προέρχονταν από την συνύπαρξη διαφορετικών εθνοτήτων.
Η Εκκλησία σέβεται το ανθρώπινο πρόσωπο. Κάθε άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού. Δεν υφίστανται διακρίσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, όλων των κοινωνιών και όλων των εποχών. Είναι σαφής η κατάθεση της μαρτυρίας της Εκκλησίας ακόμη και στα κείμενα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου του 2016: ‘’Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὁμολογεῖ ὅτι ἕκαστος ἄνθρωπος, ἀνεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας, φυλῆς, φύλου, ἐθνικότητος, γλώσσης, ἔχει δημιουργηθῆ κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ καί ἀπολαμβάνει ἴσα δικαιώματα ἐν τῇ κοινωνίᾳ. Συνεπής πρός τήν πίστιν αὐτήν, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν δέχεται τάς διακρίσεις δι’ ἕκαστον ἐκ τῶν προαναφερθέντων λόγων, ἐφ΄ ὅσον αὗται προϋποθέτουν ἀξιολογικήν διαφοράν μεταξύ τῶν ἀνθρώπων’’.
Ο σεβασμός στον κάθε άνθρωπο και η έλλειψη των οποιοδήποτε διακρίσεων δεν επιτάσσουν την ανάπτυξη εκείνων των ηθικών αρχών που προστατεύουν απλά τον άνθρωπο στα πλαίσια της πραγμάτωσης μιας ηθικής υποχρέωσης που απορρέει από τον σεβασμό προς έναν κοσμικό νόμο ή δικαιωματισμό, αλλά συνάδουν με το πνεύμα της ιερότητας του ανθρωπίνου προσώπου ως δημιούργημα του Θεού. Κι αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο για την διδασκαλία του ευαγγελίου. Η ολοκλήρωση βέβαια του προσώπου προϋποθέτει την έλλειψη προκατάληψης απέναντι στο άλλο πρόσωπο, σημειώνει σε βιβλίο του ο πρ. Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Δημήτριος. Αυτή η απουσία της προκατάληψης αποτελεί ισχυρό σημείο για την καταδίκη του εθνοφυλετισμού. Αυτόν τον εθνοφυλετισμό είδε στους Ιουδαίους ο Παύλος και προσπάθησε να τον καταπολεμήσει με τη διδασκαλία του.
Το 2017 η Inga Leonova στο άρθρο της ‘’Εκκωφαντική Σιωπή’’, καταδίκαζε σθεναρά την ενέργεια του Matthew Heimbach, ενός υποστηρικτή της λευκής φυλής και μέλους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο οποίος μαζί με άλλους εξτρεμιστές ξυλοκόπησαν έναν διαδηλωτή κατά τη διάρκεια ενός συλλαλητηρίου μίσους, δέρνοντας τον με έναν ορθόδοξο ξύλινο σταυρό. Είχε προηγηθεί η σθεναρή διαμαρτυρία του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ιακώβου, ο οποίος το 1965 συμμετείχε στον αγώνα κατά του ρατσισμού σε κοινή πορεία μαζί με τον Martin Luther King, γεγονός για το οποίο δυστυχώς ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος είχε επικριθεί. Σχετικά πρόσφατα, το 2020 ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ελπιδοφόρος συμμετείχε σε κοινή πορεία μαζί με τον τότε Πρόεδρο της Κομητείας του Brooklyn και νυν Δήμαρχο Νέας Υόρκης Eric Adams σε μία ειρηνική διαμαρτυρία κατά της βίας, με αφορμή την δολοφονία του Αφροαμερικανού George Floyd από τον λευκό αστυνομικό Derek Chauvin.
Τα παραπάνω χρειάζεται να ενεργοποιήσουν ακόμη περισσότερο τα πνευματικά αισθητήρια των ανθρώπων της Εκκλησίας. Η πνευματικότητα έχει έντονα κοινωνικό χαρακτήρα και η κοινωνία μπορεί να αποκτήσει πνευματικό ενδιαφέρον. Κάποια στιγμή να ξεκολλήσουμε από την πνευματική αυτάρκεια, την οποία πιστεύουμε πως έχουμε κατακτήσει, και με την χάρη του Θεού να καταστούμε ενεργά μέλη της κοινωνίας μας, εγκαινιάζοντας μία κοινωνία χωρίς διακρίσεις και βία. Οι διακρίσεις δεν είναι έχουν μόνο ως στόχο τη φυλή. Διακρίσεις εντοπίζονται στα Α.Μ.Ε.Α., στην εξωτερική εμφάνιση, στον σεξουαλικό προσανατολισμό, και σε πολλά άλλα επίπεδα. Και ας μην ξεχνάμε πως ο Χριστός συνάντησε την αλλοεθνή Σαμαρείτιδα και κουβέντιασε μαζί της. Ας έχουμε τα παραδείγματα του μακαριστού αλλά και του νυν Αρχιεπισκόπου Αμερικής στο νου μας. Εξάλλου, δεν είναι ξένο το ορθόδοξο ήθος προς τους κοινωνικούς αγώνες. Πράγματι, είναι σκανδαλιστικά υποκριτικό να μας απασχολεί αρκετές στιγμές το ερώτημα περί της υπάρξεως ζωής μετά τον θάνατο, όταν στην κοινωνία μας δεν βιώνουμε μία ζωή βασισμένη στην αγάπη και στον σεβασμό του άλλου. Έως ότου να μην χρειαστεί ξανά να ακουστεί αυτό που φώναζε υπό την σωματική πίεση ο Floyd και έγινε σύνθημα της κοινωνίας μας: ‘’I can’t breathe’’.
