Το Ιδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, με την ευλογία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. κ. Ιερωνύμου Β’, μετά από πρόσκληση του αρχιμ. Συνεσίου Βικτωράτου, προϊσταμένου του ναού, ενόψει του εορτασμού των χιλίων ετών από την ίδρυση του Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος Φιλελλήνων, παρουσίασε με μεγάλη επιτυχία τα ψηφιοποιημένα κειμήλια του Ιερού Ναού σε μια επιτυχημένη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 20 Απριλίου 2024, προσελκύοντας ένα μεγάλο αριθμό παρευρισκόμενων, οι οποίοι εξερεύνησαν με ενθουσιασμό τον πολυσχιδή κόσμο των κειμηλίων μέσω της τεχνολογίας ψηφιοποίησης.
Ο Διευθυντής του Ι.Π.Ε., Αρχιμ. Θεολόγος Αλεξανδράκης, παρουσίασε τα ψηφιοποιημένα κειμήλια της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, αναδεικνύοντας την αξία και τη σημασία τους για την ορθόδοξη παράδοση, τον πολιτισμό και την πνευματική μας κληρονομιά.
Ανέφερε ότι με την Πράξη “Ψηφιοποίηση Ιερών Κειμηλίων Ενοριακών Ναών” (MIS 5094994), η οποία συγχρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία 2014-2020», το Ίδρυμα δίνει νέα διάσταση στην διαχείριση και προβολή του πολιτισμικού και θρησκευτικού πλούτου της Ελλάδας. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία για την ανάδειξη, διατήρηση και εκπαιδευτική αξιοποίηση των ιερών κειμηλίων των 170 Ενοριών Ιερών Μονών και παρεκκλησίων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
Στο πλαίσιο του ανωτέρω έργου, οι συνεργάτες και οι τεχνικοί του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως επισκέφτηκαν τις 21 Αρχιερατικές Περιφέρειες της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και προχώρησαν αρχικά στην καταγραφή των κειμηλίων σε συνεργασία με τους αρχιερατικούς και τους προϊσταμένους των ναών. Στη συνέχεια, με αφοσίωση και επαγγελματισμό, προχώρησαν στην φωτογράφιση, ψηφιοποίηση και τρισδιάστατη απεικόνιση κειμηλίων, ιερών σκευών, εικόνων, βιβλίων καταγραφής ιερών Μυστηρίων, παλαιτύπων κωδίκων και άλλων εκκλησιαστικών αντικειμένων.
Ο π. Θεολόγος ανέφερε συγκεκριμένα ότι έχει υλοποιηθεί η ψηφιοποίηση 457.000 σελίδων βιβλίων και εντύπων, η φωτογράφηση 27.000 ιερών εικόνων και άλλων κειμηλίων, η απεικόνιση 800 (360 κειμηλίων) και 184 (3D κειμηλίων) καθώς και η δημιουργία ενός ψηφιακού μουσείου, το οποίο περιλαμβάνει το ιστορικό και πολιτιστικό απόθεμα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, με καλλιτεχνικό και επιστημονικό εύρος που εντυπωσιάζει.
Η παρουσίαση μέρους των ψηφιοποιημένων κειμηλίων από τον Αρχιμ. Μιχαήλ Σταθάκη, θεολόγο- αρχαιολόγο και συνεργάτη του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως, έδωσε τη δυνατότητα στους παρευρισκόμενους να επανασυνδεθούν με την ιστορία και την πνευματική κληρονομιά της Ενορίας και της ευρύτερης ιστορίας της Αθήνας. Ο π. Μιχαήλ με υψηλό επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης και ευαισθησίας στην παρουσίαση των κειμηλίων, προέβη σε λεπτομερή ανάλυση της ιστορίας και της πνευματικής αξίας τους και κατόρθωσε να τη μεταφέρει με σαφήνεια στο κοινό.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία από τον αρχιμ. Συνέσιο Βικτωράτο , ο οποίος αναφέρθηκε στο σημαντικό έργο που γίνεται για την αποκατάσταση του παλαιού και ιστορικού ναού της Αγίας Τριάδος, ευχαρίστησε τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. κ. Ιερώνυμο Β’ και το Ι.Π.Ε. για την πρωτοβουλία της ψηφιοποίησης και προσέφερε μια γκραβούρα του ναού στους ομιλητές.
Θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλους όσους παρευρέθηκαν και συνέβαλαν στην επιτυχία της εκδήλωσης, καθώς και την ομάδα συνεργατών του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως για το έργο τους. Η προσπάθειά του Ιδρύματος να διατηρήσει και να προβάλει τον πολιτισμικό και θρησκευτικό πλούτο συνεχίζεται με ακόμα μεγαλύτερη δέσμευση και αφοσίωση, όπως ανέφερε στο τέλος της εκδήλωσης ο π. Θεολόγος.
Ομιλία Αρχιμ. Θεολόγου Αλεξανδράκη, Διευθυντού του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών
To Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως υλοποιώντας το όραμα του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου Β’ για την ανάδειξη, διατήρηση και εκπαιδευτική αξιοποίηση, των ιερών κειμηλίων των 170 Ενοριών Ιερών Μονών και παρεκκλησίων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών υλοποίησε την Πράξη: «Ψηφιοποίηση Ιερών Κειμηλίων Ενοριακών Ναών» με MIS 5094994, η οποία συγχρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία 2014-2020»
Οι συνεργάτες και οι τεχνικοί του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως επισκέφτηκαν τις 21 Αρχιερατικές Περιφέρειες της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και προχώρησαν αρχικά στην καταγραφή των κειμηλίων, σε συνεργασία με τους αρχιερατικούς και τους προϊσταμένους των ναών και στη συνέχεια στην ψηφιοποίηση, φωτογράφιση και τρισδιάστατη απεικόνιση κειμηλίων, ιερών σκευών, εικόνων, βιβλίων καταγραφής ιερών Μυστηρίων, παλαιτύπων κωδίκων και άλλων εκκλησιαστικών αντικειμένων.
Στο πλαίσιο των παραπάνω εργασιών της ψηφιοποίησης 170 ιερών ναών και παρεκκλησιών της Ι.Α.Α. και έχει υλοποιηθεί
• Η ψηφιοποίηση 457.000 σελίδων βιβλίων και εντύπων
• Η φωτογράφηση 27.000 ιερών εικόνων και άλλων κειμηλίων
• Η απεικόνιση 800 (360 κειμηλίων) και 184 (3D κειμηλίων).
• Η δημιουργία ενός ψηφιακού μουσείου, το οποίο περιλαμβάνει το ιστορικό και πολιτιστικό απόθεμα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, με καλλιτεχνικό και επιστημονικό εύρος που εντυπωσιάζει.
Επιπλέον στο ψηφιακό εκθετήριο εναποτίθεται μέρος του υλικού της διαδικασίας ψηφιοποίησης, παρέχοντας την δυνατότητα στο ευρύ αλλά και σε ειδικό-επιστημονικό κοινό (αρχαιολόγους, θεολόγους, κοινωνιολόγους, ανθρωπογεωγράφους, λαογράφους, αργυροτεχνίτες, ζωγράφους, αγιογράφους και σε κάθε είδους μελετητές της εκκλησιαστικής καλλιτεχνικής έκφανσης της ιστορίας των Αθηνών) να διερευνήσει τις ποικίλες ιστορικές διακυμάνσεις όπως αποτυπώνονται στα κειμήλια, που διαφυλάσσονται στους Ενοριακούς Ναούς της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών αλλά και που με την σειρά τους διαφωτίζουν ένεκα των υλικοτεχνικών λεπτομερειών κατασκευής και φροντίδας τους, στιγμές της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του τόπου μας.
Επιχειρώντας μια αποτίμηση, το corpus των κειμηλίων συναπαρτίζεται από:
- φορητές εικόνες, πολλές φορές με τις αργυρές επενδύσεις τους,
- ιερά λείψανα αγίων φυλαγμένα σε κατάλληλες περίτεχνες θήκες,
- ξυλόγλυπτα τέμπλα και βημόθυρα,
- αφιερώματα Αρχιεπισκόπων Αθηνών,
- ιερά σκεύη,
- αντιμήνσια,
- αργυρά φυλακτήρια ιερέων ή και αγωνιστών της περιόδου της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας,
- ενθυμήσεις εντός βιβλίων διά χειρός οσίων των Αθηνών,
- σύμβολα που μας ταξιδεύουν έως την Πόλη και τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες,
- δερματόδετα τυπικά της εκκλησιαστικής τάξεως από τις αρχές του 17ου αιώνος,
- αγίες Τράπεζες που έφτασαν ως την εποχή μας ως δεύτερη χρήση υλικού που χρησιμοποιήθηκε ποικιλοτρόπως κατά τις αψευδείς εγχάρακτες στο σώμα τους μαρτυρίες, χρονολογούμενες επακριβώς στους Περσικούς Πολέμους ή και στην εποχή του Χριστού,
- έργα περίφημων εκκλησιαστικών εργαστηρίων αφιερωθέντα στους νεόδμητους ναούς της νέας Πρωτεύουσας,
- αφιερώματα πλειάδος συντεχνιών που κουβαλούν τις ελπίδες για αίσια έκβαση εργατικών κόπων και προσπαθειών,
- ωρολόγια κάθε τύπου που συνεχίζουν ακόμα να σημαίνουν την ώρα εκατό και διακόσια χρόνια μετά το εναρκτήριο λάκτισμά τους,
- καμπάνες ναών που το σώμα τους φέρει πληγές χαράς, δοξολογίας, κινδύνου και πένθους,
- χαλκογραφίες,
- εικονίσματα ιστορημένα από χέρια αγίων της Εκκλησίας μας, αλλά και
- σκεύη φιλοτεχνημένα σε βασιλικά εργαστήρια της Ευρώπης,
- χρυσοκέντητα υφάσματα από την Ανατολή,
- προσφυγικά κειμήλια, που παρά τον τίτλο τους γέμουν λαμπρότητος και εκκλησιαστικής φωτοχυσίας
Πλέον αυτών χιλιάδες ήδη ψηφιοποιημένες σελίδες βιβλίων Βαπτίσεων, Γάμων και Κηδειών μας παρουσιάζουν την νεότερη Ιστορία της Πατρίδος μας, όχι όπως καταγράφεται στις επισήμους της Δέλτους, αλλά κατονομαζόμενη από ανθρώπους που δημιούργησαν νέες ενοριακές εστίες ερχόμενοι από την Μικρά Ασία και τον Πόντο, επώνυμα θύματα της πείνας κατά την μελανή δεκαετία του 1940 αλλά και ήρωες της Μεγάλης Ιδέας. Αποτυπώνεται στις σελίδες των ιερών αυτών βίβλων της ζωής η ακμή και η άνθιση του πολιτισμού και της οικονομίας, η επέκταση των πόλεων κατά την δεκαετία του 1930 όπως διαγράφεται αντίστοιχα και το φαινόμενο της αστυφιλίας. Το μεταναστευτικό και η αλλαγή των παλαιών γειτονιών του Άστεως, η οικονομική κρίση και οι νέες ξενικές συνήθειες ζυμώνουν τις τρέχουσες σελίδες των τόμων αυτών, οι οποίοι αναμένουν τους μελετητές να αποτιμήσουν το σταθερό και σιωπηλό έργο των ιερέων της Αθηναϊκής Εκκλησίας και να δώσουν εικόνα του ανθρωπογεωγραφικού ιστορικού χάρτη του Κλεινού Άστεως των Αθηνών.
Στόχος του ανωτέρω έργου είναι
- η ανάδειξη, διατήρηση και εκπαιδευτική αξιοποίηση του κειμηλιακού υλικού όπως ειπώθηκε στην αρχή,
- η αποφυγή καταστροφής και απώλειάς τους
- η διευκόλυνση της μελέτη τους και η σαφής γνώση του όγκου, του είδους, της αξίας και της γεωγραφικής κατανομής τους∙
- ο εντοπισμός αγνώστων κειμηλίων,
- η καταγραφή των φθορών,
- η πρόληψη και η λήψη άμεσων σωστικών μέτρων συντήρησής τους∙
- η γνώση του είδους των κειμηλίων και η ασφαλής και σωστή διαφύλαξή τους∙
- ο έγκαιρος εντοπισμός τους, μετά από κάποιο φαινόμενο διαρπαγής.
- Αλλά ο κύριος στόχος είναι να λειτουργήσει ως όχημα για να μεταλαμπαδευτεί η γνώση και η εμπειρία του παρελθόντος μας στα παιδία μας με τρόπους και εργαλεία που εκείνα μετέρχονται εξασφαλίζοντας την είσοδο της παράδοσής μας στο μέλλον.
