Την 4η Μαρτίου 2024, στο Πνευματικό Κέντρο Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου, ο Σύλλογος Πελοποννησίων Νομού Ξάνθης «ο Γέρος του Μωριά» διοργάνωσε εκδήλωση επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης των 120 ετών από την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα με θέμα: «Ο Μακεδονικός Αγώνας και οι Πελοποννήσιοι Μακεδονομάχοι».
Πρόεδρος του Συλλόγου Πελοποννησίων Ν. Ξάνθης είναι ο κ. Αθανάσιος Καρλής, Καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
Σε μια κατάμεστη από περίπου 120 άτομα αίθουσα οι εξαίρετοι ομιλητές, Δρ. Γεώργιος Γκοβέσης, κα Νικολέττα Κουτσομιχάλη και π. Σωφρόνιος Γκουτζίνης (Πρωτοσύγκελλος της Ι. Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου), παρουσίασαν με αναλυτικό και γλαφυρό τρόπο τις ρίζες και τα αίτια του Μακεδονικού Αγώνα, τη σημασία του για το Ελληνικό Έθνος και τη συμβολή των εκ Πελοποννήσου οπλαρχηγών και οπλιτών. Ιδιαίτερα συγκινητική και ενημερωτική ήταν η παρέμβαση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ξάνθης και Περιθεωρίου κ.κ. Παντελεήμονος, ο οποίος αφού συνεχάρη τους ομιλητές, αναφέρθηκε σε ιστορικά γεγονότα και προσωπικές εμπειρίες που αφορούσαν τον Μακεδονικό Αγώνα και το ζήτημα της Μακεδονίας γενικότερα.
Ο Δρ. Γεώργιος Γκοβέσης αναφέρθηκε στις ρίζες και τα αίτια του Μακεδονικού Αγώνα με την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας το 1870 και στην αντίδραση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στην τεράστια συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Μακεδονικό Αγώνα, στη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου που δημιούργησε έστω και προσωρινά τη Μεγάλη Βουλγαρία το Μάρτιο του 1878 και στην αναθεώρηση της τον Ιούλιο του 1878 με τη συνθήκη του Βερολίνου που δημιούργησε τη Βουλγαρία και την αυτόνομη Ανατολική Ρωμυλία και τέλος στην πραξικοπηματική προσάρτηση της τελευταίας από τη Βουλγαρία το 1885.
Ο Δρ. Γεώργιος Γκοβέσης έχει γράψει, μεταξύ άλλων, το βιβλίο με τίτλο: «Η Μακεδονία και η Θράκη σε κρίσιμη φάση».
Το βιβλίο αναφέρεται στο «Ὑπόμνημα τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει Συλλόγων» που συντάχθηκε από τους ελληνικούς συλλόγους της Κωνσταντινούπολης Θρακικό, Ηπειρωτικό, Θεσσαλικό και Μακεδονικό, με επικεφαλής τον Ελληνικό Φιλολογικό σύλλογο Κωνσταντινουπόλεως στο πλαίσιο των αντιδράσεων των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας απέναντι στη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (19 Φεβρουαρίου/3 Μαρτίου 1878) με την οποία έληξε ο ρωσο-οθωμανικός πόλεμος που είχε ξεκινήσει τον Απρίλιο του προηγούμενου έτους 1877.
Με τη συνθήκη αυτή δημιουργούνταν ένα μεγάλο τύποις αυτόνομο βουλγαρικό πριγκιπάτο (Μεγάλη Βουλγαρία) που περιλάμβανε ολόκληρη τη Μακεδονία με εξαίρεση τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική, μεγάλο μέρος της Θράκης, καθώς και περιοχές της Ηπείρου, της Αλβανίας και της Σερβίας στερώντας τον Ελληνισμό από τις αρχαίες κοιτίδες του και κόβοντας τον στα δύο ακρωτηριάζοντας τον έτσι θανάσιμα με άμεσο κίνδυνο συρρίκνωσης και αφανισμού του.
Το υπόμνημα αφού μεταφράστηκε στα γαλλικά, επιδόθηκε στους πρεσβευτές των μεγάλων δυνάμεων και της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη και αποτελεί πολύτιμο κείμενο το οποίο πέρα από τη μεγάλη σημασία που είχε για την εποχή που συντάχθηκε και υποβλήθηκε, έχει τεράστιο ενδιαφέρον ιδιαίτερα στις μέρες μας που η Ανατολική Ευρώπη βρίσκεται πάλι σε μεγάλη αναταραχή και έχουν αναδυθεί αναθεωρητικές δυνάμεις σε όλες σχεδόν τις χώρες της περιοχής.
Αξίζει να σημειωθεί πως στο Παράρτημα του βιβλίου περιλαμβάνονται κείμενα – πηγές, όπως η “Σαββατιαία Επιθεώρησις”, το σουλτανικό φιρμάνι ίδρυσης της Βουλγαρικής Εξαρχίας στα 1870, και χάρτες της εποχής.
Το βιβλίο αφιερώνει ο συγγραφέας στον μακαριστό Μητροπολίτη Θεοδωρουπόλεως Γερμανό, τον οποίο είχε γνωρίσει κατά την διάρκεια των σπουδών του στην Κωνσταντινούπολη.
