Address By His All-Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew Following the Divine Liturgy and Memorial Service commemorating the Heavenly Hundred and the Second Anniversary of the Russian Invasion of Ukraine (St. Nicholas’ Church, Cibali, Istanbul Sunday, 25 February 2024)
Your Eminences,
Your Grace,
Esteemed Consul General of Ukraine in Istanbul,
Distinguished Consuls General,
Reverend Fathers,
Beloved members of the local Ukrainian community,
spiritual children in the Lord,
This morning, we have gathered in the historical Holy Temple of Saint Nicholas, which is the spiritual home of the local Ukrainian community, to pray and solemnly commemorate the souls of all those lost during the ongoing struggle for freedom within your homeland during the last decade.
Ten years ago, the world witnessed the bravery and sacrifice of the “Heavenly Hundred” and the determined spirit of the Revolution of Dignity. Meanwhile, two years have already passed since the full-scale invasion of Ukraine by the Kremlin, in a conflict that appears to have no end in sight. The wounds left by this unjustifiable act are still fresh, and the pain is still palpable. Thus, we have gathered today to honour the memory of the lives lost and reflect on the profound impact of their courage and resilience.
On Independence Square in Kyiv and throughout Ukraine, ordinary men and women rose in defiance of corruption, abuse of power, and oppression. They stood together in a peaceful protest, united by a shared vision of freedom, justice, and European integration. Despite facing unimaginable hardship and violence by authorities who were supposed to protect them, they refused to back down, demonstrating the power of togetherness and the strength of the human spirit. Shoulder to shoulder with a common goal, the citizens were able to make a tangible change for the betterment of their country.
The “Heavenly Hundred” are not just martyrs for their country; they are symbols of hope and inspiration for people around the world. Their sacrifice serves as a reminder that even in the darkest of times, the flame of liberty cannot be extinguished. Their courage challenges us to stand up for what is right, even when the odds are stacked against us, as during the ongoing situation.
The invasion of Ukraine by Russian forces is a stark example of the kind of injustice and submission that the Church must decry. It cannot be justified or vindicated. It is an assault on the dignity and sovereignty of a people who have long strived for their self-determination and long suffered under the yoke of tyranny. It violates the fundamental principles of justice and peace that lie at the heart of our faith.
Therefore, despite the challenges, we encourage Ukrainians not to lose hope and to put aside any differences so that they can achieve their goals together, ensuring that the loss of those who battled for their motherland will not be in vain. We believe in their victory and hope to celebrate it as soon as possible together with all of you.
On this day, we not only remember the sacrifices of countless Ukrainians, but also recommit ourselves to the principles for which so many people gave their lives. As we remember the victims of war and oppression, let us stand together in solidarity, united in our determination to build a Ukraine where such honourable principles and rights are upheld for all.
As people of faith, we are called to stand up for what is right and to speak out against oppression and totalitarianism wherever it may occur. The Russian invasion of Ukraine is a stark reminder of the enduring presence of evil and hate in our world and the urgent need for all people of goodwill to come together in opposition to injustice.
In calling the international community not to ignore the ongoing bloodshed, the Holy Great Church of Christ reminds all that it is here with the members of the local beloved Ukrainian community and throughout the world as they continue their struggle towards a brighter future.
Βeloved in the Lord,
Let us work tirelessly for much-needed reconciliation and a just peace, knowing that God is with us in all of our struggles. May the memory of all those who offered their lives in favour of Ukraine’s freedom be eternally blessed, and may their sacrifice inspire us to build a world where peace, justice, mercy, and love reign supreme.
May God give rest to the souls of the unjustly lost and be with you always.
“Πριν από δέκα χρόνια, ο κόσμος έγινε μάρτυρας της γενναιότητας και της θυσίας των «Ουράνιων Εκατό» και του αποφασιστικού πνεύματος της Επανάστασης της Αξιοπρέπειας. Εν τω μεταξύ, έχουν ήδη περάσει δύο χρόνια από την ολική εισβολή του Κρεμλίνου στην Ουκρανία, σε μια σύγκρουση που φαίνεται να μην έχει τελειωμό. Οι πληγές που άφησε αυτή η αδικαιολόγητη πράξη είναι ακόμη νωπές και ο πόνος είναι ακόμα χειροπιαστός. Έτσι, συγκεντρωθήκαμε σήμερα για να τιμήσουμε τη μνήμη εκείνων που χάθηκαν και να συλλογιστούμε τον βαθύ αντίκτυπο του θάρρους και της ανθεκτικότητάς τους.
Στην Πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο και σε ολόκληρη την Ουκρανία, απλοί άνδρες και γυναίκες ξεσηκώθηκαν αψηφώντας τη διαφθορά, την κατάχρηση εξουσίας και την καταπίεση. Στάθηκαν μαζί σε μια ειρηνική διαμαρτυρία, ενωμένοι από ένα κοινό όραμα για ελευθερία, δικαιοσύνη και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Παρά το γεγονός ότι αντιμετώπισαν αφάνταστες κακουχίες και βία από τις αρχές που υποτίθεται ότι τους προστάτευαν, αρνήθηκαν να υποχωρήσουν, επιδεικνύοντας τη δύναμη της ενότητας και τη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος. Ο ένας στο πλευρό του άλλου, με κοινό στόχο, οι πολίτες μπόρεσαν να κάνουν μια απτή αλλαγή για τη βελτίωση της χώρας τους.”
Ο Παναγιώτατος, μιλώντας στην αγγλική γλώσσα, επεσήμανε ότι όσοι έχασαν τη ζωή τους στα γεγονότα του 2014 δεν είναι μόνον μάρτυρες για τη χώρα τους, αλλά αποτελούν σύμβολα ελπίδας και έμπνευσης για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. “Η θυσία τους χρησιμεύει ως υπενθύμιση ότι ακόμη και στις πιο σκοτεινές στιγμές, η φλόγα της ελευθερίας δεν μπορεί να σβήσει”, τόνισε.
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του υπογράμμισε ότι, “η εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία είναι ένα ισχυρό παράδειγμα του είδους της αδικίας και της υποταγής, το οποίο η Εκκλησία πρέπει να κατακρίνει. Δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ή να δικαιωθεί. Είναι μια επίθεση κατά της αξιοπρέπειας και της κυριαρχίας ενός λαού που αγωνίστηκε εδώ και πολύ καιρό για την αυτοδιάθεσή του και υποφέρει από καιρό κάτω από τον ζυγό της τυραννίας. Παραβιάζει τις θεμελιώδεις αρχές της δικαιοσύνης και της ειρήνης που βρίσκονται στο κέντρο της πίστης μας”.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης προέτρεψε τον Ουκρανικό λαό να παραμείνει ενωμένος και να μην χάσει την ελπίδα του, γιατί είναι ο μόνος τρόπος να πετύχουν τον στόχο τους και να μην είναι μάταιη η θυσία εκείνων που έχασαν τη ζωή τους στη μάχη. Εξέφρασε δε την πεποίθηση ότι ο Ουκρανικός λαός θα βγει νικητής από τον πόλεμο αυτό.
“Ως άνθρωποι της πίστης, καλούμαστε να υπερασπιστούμε το σωστό και να μιλήσουμε ενάντια στην καταπίεση και τον ολοκληρωτισμό όπου κι αν συμβαίνουν. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι μια έντονη υπενθύμιση της διαρκούς παρουσίας του κακού και του μίσους στον κόσμο μας και της επείγουσας ανάγκης να ενωθούν όλοι οι άνθρωποι καλής θέλησης ενάντια στην αδικία.”, είπε ο Παναγιώτατος και επανέλαβε ότι η Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία συμπαρίσταται στα μέλη της Ουκρανικής Κοινότητας της Πόλεως, αλλά και σε όλους τους Ουκρανούς σε κάθε γωνιά του πλανήτη καθώς συνεχίζουν τον αγώνα τους για ένα καλύτερο μέλλον.
“Ας εργαστούμε ακατάπαυστα για την τόσο αναγκαία συμφιλίωση και μια δίκαιη ειρήνη, γνωρίζοντας ότι ο Θεός είναι μαζί μας σε όλους τους αγώνες μας. Είθε η μνήμη όλων εκείνων που προσέφεραν τη ζωή τους υπέρ της ελευθερίας της Ουκρανίας να είναι αιώνια και είθε η θυσία τους να μας εμπνεύσει να οικοδομήσουμε έναν κόσμο όπου η ειρήνη, η δικαιοσύνη, το έλεος και η αγάπη θα κυριαρχούν.”
