Στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά στο Ηράκλειο πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2023, τα εγκαίνια Έκθεσης φωτογραφίας προς τιμήν της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου του Ιμβρίου, με τίτλο “Ίμβρος η καλλίτεκνος Πατριάρχου Τόπος Γενέθλιος”.
Των Εγκαινίων προηγήθηκε Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στην οποία προεξήρχε ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Ευγένιος συλλειτουργούντος του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Κνωσού κ. Μεθοδίου.
Στη Θεία Λειτουργία έλαβαν μέρος ο Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης Βαρθολομαίος Βογιατζόγλου Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης, ο Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος Κουνάλης Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος και Ιεροκήρυκας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης, ο Αιδεσιμολ. Πρωτοπρεσβύτερος Σταμάτιος Μηλαθιανάκης Αρχιερατικός Επίτροπος της Α΄ Αρχιερατικής Περιφέρειας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης και οι εφημέριοι του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Μηνά.
Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας ο π. Νικηφόρος Κουνάλης με σεπτή εντολή και ευλογία του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ Ευγενίου παρουσίασε τον Επιμελητή της Έκθεσης Καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Τερψίδη του οποίου ανέγνωσε σύντομο βιογραφικό.
Ακολούθησε ομιλία του κ. Κωνσταντίνου Τερψίδη για την Έκθεση και τη σημασία της.
Στη συνέχεια το λόγο έλαβε ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Ευγένιος ο οποίος ευχαρίστησε τον Επιμελητή της Έκθεσης για την ομιλία του εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη της Τοπικής Εκκλησίας για τον κόπο και την όλη προσπάθειά του ώστε να τιμηθεί με αυτόν τον τρόπο το Σεπτό Πρόσωπο της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου ο οποίος συμπληρώνει φέτος 32 χρόνια από την ανάρρησή του στο Θρόνο της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως.
Έπειτα ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος προσκάλεσε όλους τους παρισταμένους να μεταβούν στο Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης στην πλατεία της Αγίας Αικατερίνης, όπου λαμβάνει χώρα η Έκθεση φωτογραφίας προς τιμήν του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθλομαίου.
Στο χώρο του Μουσείου πραγματοποιήθηκε ομιλία από τον Πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής του Μουσείου Χριστιανικής Τέχνης κ. Νικόλαο Γιγουρτάκη.
Στο τέλος ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Ευγένιος έκοψε την κορδέλα των εγκαινίων και μαζί με τους παρευρισκόμενους περιηγήθηκαν στην Έκθεση.
Από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης
Ομιλία Κωνσταντίνου Τερψίδη, επιμελητή της έκθεσης φωτογραφίας «Ἰμβρος ή καλλίτεκνος, Πατριάρχου τόπος γενέθλιος» προς τιμήν της Α. Θ. Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου του Ίμβριου, στα πλαίσια των τριάντα δύο ετών ευκλεούς Πατριαρχίας του, υπό την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κρήτης, Κυρίου Ευγενίου.
Αγαπητοί προσκεκλημένοι της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης , της φιλικότατα διακείμενης και συμπαραστεκούμενης προς το Οικουμενικό του Γένους μας Πατριαρχείο,
Η παρουσία μας εδώ είναι προϊόν του αναπολώ-πονώ-δεν ξεχνώ-τιμώ-αγαπώ την Ίμβρο, αλλά και της αγάπης του Σεβασμιοτάτου Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ευγενίου και όλων μας προς «τὸν ἀεὶ Ἐσταυρωμένον» μακροβιότερο Πατριάρχη του Γένους, κ. κ. Βαρθολομαίο τον Ίμβριο. Σ’ αυτόν προσφέρουμε «ως φιλίδωρον» ειδικά αυτή την έκθεση για τη λατρευτή του πατρίδα, σήμερα, ανήμερα της εκλογής του, για την επί 32 έτη μεταλαμπάδευση σε όλη την Οικουμένη του φωτός της ακοιμήτου κανδήλας της Μ.τ.Χ.Ε. Κωνσταντινουπόλεως.
Σεβασμιότατοι, Σεβαστοί πατέρες, αξιότιμοι εκπρόσωποι των Ελλήνων, κυρίες και κύριοι,
Για όλους εσάς που τιμάτε με την παρουσία σας τη σημερινή πανηγυρική εκδήλωση:
Χίλια Καλώς ορίσατε σε τούτο το ταξίδι, με ούριο τον άνεμο, για του Αιγαίου το στολίδι.
Χίλια Καλώς ορίσατε στης Ίμβρου την πατρίδα, που ‘ναι αγκάθι στην ψυχή και της ζωής ελπίδα.
Χίλια Καλώς ορίσατε μαζί με τα κλειδιά σας, γι’ αυτήν να ξεκλειδώσετε τη θύρα της καρδιάς σας.
Χίλια Καλώς ορίσατε εις τη Μητρόπολή σας, Φανάρι να τιμήσετε, τη νέα ακρόπολή σας.
Χίλια Καλώς ορίσατε με τη χαρά ζωσμένοι, εκείνον να τιμήσετε, αυτόν που το ποιμαίνει.
Αυτόν, που ποτέ τ’ όνομα της Πόλης απεμπολεί, και παντού δηλοί ο εν Κωνσταντινουπόλει
Έκτη στάση της Ίμβρου στην Ελλάδα. Έκτο άναμμα φλόγας σε καντηλέρι προσευχής, τιμής, μνήμης και ελπίδας. Μετά την Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων ως «Πεφιλημένη», τις επάρχουσες πόλεις του Δεσποτάτου της Ηπείρου, το πατριαρχικό Μέτσοβο ως «Χαριεστάτη» και το Αμφιλόχιο Άργος της Αμφιλοχίας ως «Δεδοξασμένη», το μέγαρο της Εστίας Νέας Σμύρνης ως «Παιπαλόεσσα», την ακριτική Αλεξανδρούπολη ως «Ἴμβρος ἐν Αἰγαίῳ Πελάγει ἡ ἀρίστη νῆσος», και τη Συμβασιλεύουσα Θεσσαλονίκη ως «Ίμβρος του νόστου, της ελπίδας και της άνοιξης», αξιωθήκαμε να φέρουμε την Ίμβρο εδώ στην άλλη άκρη του Αιγαίου, τον Βυζαντινό Χάνδακα, στην Αρχιεπισκοπή Κρήτης, ως «Ἰμβρος ή καλλίτεκνος, Πατριάρχου τόπος γενέθλιος».
Σας ευχαριστούμε για την τιμή και τη χαρά που απλόχερα μας προσφέρατε Σεβασμιότατε Αρχιεπίσκοπε της Μεγαλονήσου κ. Ευγένιε τόσο σε μένα προσωπικά όσο και σε όλους τους Ίμβριους.
Ευλαβείς Μεγαλοκαστρίτες,
Τέτοιες μέρες 100 χρόνια πριν, το 1923, οι υπογραφές έπεσαν και ο κύβος ερρίφθη. Μετά από μακρές συνομιλίες μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, οδηγηθήκαμε στη Συνθήκη της Λωζάννης όπου κυριαρχούσε ο πρωτόγνωρος για ανθρώπους όρος ανταλλαγή. Με βάση αυτή τη συνθήκη, η οποία επαναεξασφάλιζε την κυριαρχία της Ελλάδας επί της Κρήτης, εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων ξεριζώθηκαν από πατρογονικές εστίες αιώνων, όπως οι πρόγονοί μου από την αγιοτόκο Καππαδοκία, με εξαίρεση τους κατοίκους της Ίμβρου. Η συνθήκη – εκτός των άλλων – προέβλεπε Ελληνική διοίκηση σε Ίμβρο και Τένεδο. Το αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι καταστρατηγήθηκε κατά κόρον και κατ’ επανάληψη κι έφερε τα πάνω κάτω όχι μόνο στα εν λόγω νησιά αλλά και στη Βόρεια Ήπειρο, την επίκαιρη συνοριογραμμή της Ορεστιάδας και την Κωνσταντινούπολη, όπου το 1923 ζούσαν 230000 Έλληνες και σήμερα μόνο 2300.
100 χρόνια πριν ο πληθυσμός της Ίμβρου άγγιζε τους 10000 και ήταν αμιγώς Ελληνορθόδοξος. Το 1990 ελαττώθηκε σε 5500, ενώ εμφανίστηκαν 285 μουσουλμάνοι. Σήμερα επιμένουν και παραμένουν εν αγάπη, ελπίδα και ειρήνη – όπως και η επιγραφή της Μητρόπολης σάς παρακινεί – 600 Έλληνες Ρωμιοί φυλάσσοντας Θερμοπύλες μαζί με τον «Λεωνίδα» τους, τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη τους κ. Κύριλλο, τους ιερείς και τους δασκάλους, υπό το άγρυπνο βλέμμα του Πατριάρχη συμπατριώτη τους, δίπλα στους 7200 και συνεχώς αυξανόμενους, νεοφερμένους από τα διάφορα μέρη της Ανατολίας και της Βουλγαρίας Τούρκους, οι οποίοι και αλλάζουν ραγδαία την πληθυσμιακή κατανομή.
Πιστοί συνοροφύλακες του Αιγαίου, της Ελλάδας και της Ευρώπης· τα σύνορα είναι τιμή, δεν είναι τιμωρία, κι εσείς για πάντα εδώ δίνατε και δίνετε το παρών σε αιώνια θητεία.
Σήμερα Τιμούμε τη γεννήτορα, περιπόθητη, μαρτυρική νήσο, τον γενέθλιο τόπο του Οικουμενικού Πατριάρχη μας, την «Ἰμβρο τήν καλλίτεκνο», τη νήσο η οποία παραφυλάει τη σπουδαιότερη θαλάσσια είσοδο του κόσμου, αυτή του Ελλησπόντου, η οποία οδηγεί στην Κωνσταντινούπολη και τον Εύξεινο Πόντο. Τη νήσο με αυτό «το ασύγκριτο γεωπολιτικό και στρατηγικό πλεονέκτημα το οποίο δυστυχώς κατίσχυσε του Ελληνικότατου ιστορικού και δημογραφικού της» και αποτέλεσε τον καθοριστικό και αποφασιστικό λόγο στην προαναφερθείσα εξέλιξη και τη σημερινή της κατάσταση. Σήμερα εκτός από την Ίμβρο τιμούμε και το άξιο Τέκνο της, τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ιερόν και τιμής πανάξιον, νεωκόρον και Ηγούμενον, που νυχθημερόν φροντίζει ώστε το πάνσεπτο Μεγάλο Μοναστήρι, το Φανάρι να είναι «τὸ φῶς τοῦ κόσμου, καιόμενος λύχνος, λάμπων Φάρος πᾶσι τοῖς ἐν τῇ Οικουμένη».
Αγαπητοί κάτοικοι του Ηρακλείου, της πόλης, του ονείρου, των θρύλων, της ιστορίας και της Ορθοδοξίας,
Τον Ιούνιο του 2020 αποφάσισα να προσκυνήσω το αδικημένο νησί. Πολλές οι συγκινήσεις αλλά κυρίαρχη, ανεξίτηλη και μοναδική εκείνη, η αύρα του Πατριάρχη στις ολοήμερες, ως εκ θαύματος πολλές φορές, συναντήσεις μας. Είχα την τύχη, εγώ ο μη Ίμβριος, να βιώσω με αυτόν, τον πρώτο, το γέννημα θρέμμα, το καμάρι της Ίμβρου, τον Πατριάρχη του Γένους, μοναδικές στιγμές και ανεπανάληπτα συναισθήματα.
Η πατρίδα του, το καταφύγιό του, είναι γι’ αυτόν όλος ο κόσμος και η πίστη του να κάνει το καλό γι’ αυτήν αλλά και το καλύτερο για την Ορθοδοξία άπαυτα ολοζώντανη. Αν κι έχει γυρίσει όλο τον κόσμο, ποτέ δεν περιφρόνησε το νησί του. Το Ομηρικό «ουδέν γλύκιον της πατρίδος» κράτησε ζωντανή την αγωνία του, την ατέρμονα φροντίδα του και την ατελείωτη αγάπη του γι’ αυτήν.
100 χρόνια πριν, το 1923, οι συμπατριώτες του υποχρεώθηκαν στη βάσανο υποστολής της κυανόλευκης άνευ αγώνα. Κάποιοι λίγοι ζουν ακόμη. Υπέστησαν τις συνέπειες μιας αδιαφορίας, μιας καταπάτησης κι ενός οργανωμένου σχεδίου αφελληνισμού. Δυστυχώς, αν και πειθαρχούσαν στον νόμο, η πατρίδα τους τυραννίστηκε και έχασε την ευδαιμονία της με στέρηση περιουσιών, εκδίωξη ιθαγενών Ελλήνων και εποικισμό με ξενόφερτους. Ήταν κι αυτός ένας από τους πολλούς που τον ανάγκασαν να την εγκαταλείψει, αλλά πήρε μαζί του για πάντα τον πόθο και τη γλυκύτητά της. Τη λάτρεψε γιατί τον γέννησε, την τίμησε γιατί τον ανέθρεψε, την πόνεσε γιατί την αδίκησαν.
Για τον Πατριάρχη μας η Πατρίδα του είναι «απάντων τιμιότερον και σεμνότερον και φίλτερον». Η αγάπη του δεν είναι συγκίνηση της στιγμής, σπίθα που σβήνει, αλλά απύθμενος πόθος, άσβεστο καντήλι, άληκτο παράδειγμα προς μίμηση, «ποτάμι ορμητικό, βουβό» που γέμισε την κολυμβήθρα για να με βαφτίσει Ίμβριο.
Το βίωμα αυτής της αγάπης του, αυτής της χαράς μου, αυτής της μετουσίωσής μου από Θεσσαλονικιό Μακεδόνα, αλλά και Καππαδόκα εκ πατρός και Θρακιώτη εκ μητρός, σε Ιμβριώτη, θέλησα να μοιραστώ μαζί σας μέσα από την παρούσα έκθεση μετά από την τιμητικότατη προς το πρόσωπό μου πρόσκληση του Σεβασμιοτάτου Αρχιεπισκόπου σας.
‘Πο που εγώ κατάγομαι αν ειν’ η ερώτηξή σας, από μακρά και με χαρά ήρθα στη μαζωξή σας.
Aπ την Καππαδοκία του Φωκά, του ελευθερωτή σας που τσοι Καμάρες στήσατε, άγαλμα λυτρωτή σας
Αυτόν που ΄δωκε λάφυρα στον μοναχό Αθωνίτη, και με τα ΄κείνα έκτισε τη Λαύρα για την Κρήτη.
Κρήτες, καλώς σας ‘ντάμωσα εις τον δικό σας τόπο, εγώ έχω μάθει να κοιτώ στα μάθια των ανθρώπω.
Τση Κρήτης ο άξιος βοσκός, φύλακας στη μαδάρα, Τση Ίμβρου ο Άξιος ο γυιός, του Φαναριού αμπάρα.
Αμφότεροι δοξασμένοι, τιμημένοι φύλακες, γενναίοι κουλέδες, του Ψηλορείτη ο ένας, του Πάνσεπτου φέγγος του Φαναρίου ο άλλος, αγναντεύουν αμοναχοί, ασάλευτοι, αγέρωχοι, τα πέρατα, φρουροί ακοίμητοι, παράδειγμα παντοτινό κι αιώνιο. Ο Χαΐνης ιδανικός ριζίτης άφοβος βοσκός έχοντας επ’ ώμου τον αμνό, το σύμβολο, καθόλου τυχαία τση Αρχιεπισκοπής Κρήτης, ο οποίος ενέπνευσε τη σκέψη μου, όμοιος με τον Καλό Ποιμένα και Θεό μας Χριστό να δίνει κουράγιο, παρόμοια με τον Ίμβριο αδείλιαστο Οικουμενικό βοσκό που επ’ ώμου έχει την Ορθοδοξία και ο οποίος επίσης δίνει κουράγιο στους συμπατριώτες του και σε όλους εμάς, το ποίμνιό του. Κρήτες βοσκοί έγιναν και οι Ίμβριοι που κατέφυγαν στην Κρήτη το 1479, στης Ίμπρου το φαράγγι τση Χώρας Σφακίων. Κρης βοσκός και Ίμβριος Πατριάρχης έννοιες ταυτόσημες τση πίστης, τση λευτεριάς, τση περηφάνιας, τση πρεπειάς, τση αυθεντικότητας.
Ο ένας να πατάει στέρεα ή να πετάει φτερωτός με κάθε καιρό ξεκορφύζοντας πάνω στα κακοτράχαλα θεόρατα αόρια τση Κρήτης· ο άλλος, απαράλλακτα, με σταθερό ζάλο οδηγεί, επίσης φτερωτός και καντηλιάζει το Σταυρό τσι Ορθοδοξίας ακούραστα, στην κορφή τση Οικουμένης. Ζευγάρι ακαταγώνιστο σε ένα αέναο σωτήριο ανέβα κατέβα από τα επουράνια στα επίγεια. Χωρίς να αγγελοσιάζονται, να αδυναμίζουν, χωρίς κουλουμούντρες και παραστρατιές ανεβάζουν με τη στάση τους το μπόι των ανθρώπων ψηλότερα σε δύναμη, σε αντοχή, σε φρόνημα, σε πίστη και κάνουν την ψυχή τους να φτερουγίζει στ’ άπιαστα, προς δόξα τση Κρήτης και τση Ορθοδοξίας.
Βεγγερίζουν ψαλιμουδίζοντας μεγαλειώδεις ριζίτικους και βυζαντινούς ύμνους, που οι αιώνες δεν μπόρεσαν να τους σιγήσουν. Αβόλευτοι, απροσκύνητοι, ολόρθοι, άγρυπνοι, θαρραλέοι, καλοσυνάτοι, με βράκα, σαλβάρι, μπολίδι και γαμπά ο ένας, με στιχάριο, μανδύα, καλυμμαύχι και μήτρα ο άλλος, ένδοξοι αγωνιστές, φταξούσιοι βιγλάτορες, μπεσαλίδες, λάβαρα πίστεως, θυσίας και ανθρωπιάς, προσφέρουν όχι πλούσια αγαθά αλλά το «θαύμα», προς παραδειγματισμό όλων μας. Υψιπετείς, θεοφεγγείς, τόσο ο κρητικός ακούραστος γιδάρης όσο και ο Αυθέντης, Δεσπότης και Μπροστάρης μας, με τον ποιμενικό τους βίο ξεπερνούν τσοι βαρδαλές και συναγωνίζονται στο να τιμήσουν αμέτρητες, άληστες θυσίες κι αίματα ηρώων Αγίων κι Αγίων ηρώων, Αγίων βρακοφόρων και φουστανελάδων Αγίων.
Ο ένας οδηγεί το κοπάδι με τη βούργια στην πλάτη βαστώντας την κατσούνα, ο άλλος, χαρά σ΄ εκείνους που τον ζουν από κοντά, οδηγεί και βαγίζει το κοπάδι τση Ορθοδοξίας ενδεδυμένος το ράσο ή το άμφιο και στηριζόμενος στη ράβδο, τη πατερίτσα αλλά και την γκλούτσα. Ο ένας στη μοναξιά του αγιοφάραγγου, τση μάντρας, του χειμαδιού και του μητάτου, στην ασκιανάδα των αποστροφών του, με τα ζα οπού λαλεί χωρίς ν’αγκανίζει αλλά με την πρωτόγονη κραυγή, το φθιαμπόλι και τη προσευχή. Ο άλλος συγκάτοικος στο Μεγάλο μαντρόκτιστο Μοναστήρι με ιστορία αιώνων υπό την αγίδα τση Αυλής του, αλλά και σε απάτητα μονοπάτια που οδηγούν σε γκρεμισμένα ερημοκλήσια, συντροφιά με το Θεό, τσοι αναμνήσεις, τσοι κουκουβάγιες, τσοι γλάρους στο γυριγιάλι, τ’ άστρα και τα κύματα, τα οποία ζωντανεύουν ακούγοντας τση προσευχές και ψαλμωδίες του αλλά και τον εκκωφαντικό τση σιωπής πνευματικό του λόγο. Κι οι δυό σε στρατευμένο καραούλι σφαλίζουν γερά τσοι μάντρες τους. Κι οι δυό τους αποκόβουν το νέκταρ, ο ένας αρμέγοντας μυσταγωγικά τσοι μουσταρές κι ο άλλος ευλαβικά τσοι προαιώνιες άγιες γραφές.
Σαν προφήτες βετεράνοι ξεκαθαρίζουν τσοι ώρες, τους καιρούς που έρχονται, λογιάζοντας και κουλαντρίζοντας ανάλογα τσοι δουλειές και τα χρέη τους. Και στους δυό κλέβουνε τα οζα που με ίδρωτα άλλοι αναντρανίσανε, όχι από αχορτασιά, μα από εγωισμό, όχι από ανάγκη, αλλά γιατί νομίζουνε ότι όσο ποιο πολλά οζα μαζώξουνε τόσο ποιο άντρες λογαριάζονται οι κακορίζικοι.
Καλέ μας, εκειά επί του θρόνου σου φιλόστοργε Ποιμένα Χριστέ, δες και χάρισε σ’ αμφότερους τους ποιμένες σου τη θεοποιώ χάριν σου. Είναι αυτοί που αγραυλούν, προσκυνούν, δοξάζουν και δοξολογούν μαζί με τσοι αγγέλους τον ερχομό σου.
Καμάρωσε και ελέησε τους πολύτεκνους Κρητικούς βοσκούς σου, συγχώρεσε τα ψεγάδια τους. Εκεί ψηλά στους ρέτζακες και στους βράχους τους, ξανοίγοντας τα ουράνια με την αμαθιά σ’ Εσένα, βράχοι έγιναν κι αυτοί κι αθιβολούν πολλές φορές μαζί σου. Το ίδιο ταπεινά, θυσιαστικά, πράττει κι ο καρποφόρος Πατριάρχης μας. Εδώ πατά κι εκεί βρίσκεται, σ’ «αλώνια και σαλόνια», σε καθεδρικούς, μοναστήρια, και κλησίδια ακόμα και σε μια ιερή ξεχασμένη μοναχική χορταριασμένη χαλασιά μιας εκκλησιά μας στην καθ’ ημάς Ανατολή, ωσάν στην καρδιά Του να ρέει το ίδιο με το δικό σας αίμα Σεβασμιώτατε, το ζωογόνο, ευ – γένιο Μικρασιατικό αίμα· αφοσιωμένο ευσυνείδητο τρεχαντήρι του Αιγαίου απ’ την Κνωσό στην Μίλητο και την Έφεσο.
Η αγριάδα τση μορφής του Κρητικού προβατάρη , φανερώνει πως έμαθε να δαμάζει τα στοιχειά τση φύσης, τον αέρα, τσοι μπόρες, τσοι θύελλες, το χιόνι, το κρύο και την κάψα. Κι ο μικρός Δημήτριος Αρχοντώνης στην πατρίδα του την Ίμβρο με τα ίδια στοιχειά τση φύσης δοκιμάστηκε, μεγάλωσε κι ανδρώθηκε. Κοπέλι στο χωριό του, ροβολούσε δρασκελίζοντας καθημερινά σαν αίγαγρος για να πάει οκτώ χιλιόμετρα στο σχολειό στην Παναγία. Η εικόνα του Χριστού μας, μέσα στο πέτρινο σπηλιάρι ή το μιτάτο του βοσκού όπως και στο εικονοστάσι του πατρικού του στους Αγίους Θεοδώρους, είναι η ασπίδα τους στον φόβο με την προσευχή τους. Κ’ οι δύο ροζονάρουν την ίδια αυτόφωτη, αυτάρκη και πρωτότυπη Ελληνική λαλιά και δεν σαγηνεύονται π.χ. από τσοι ψευτοσειρήνες της γλωσσικής αποικιοποίησης και διάβρωσης μέσω των μοδάτων greeklish που δυστυχώς κατέκτησαν και τα Ελληνόπουλα.
Από τη Μεγαλόχαρη τσι Τήνου Σεβασμιώτατε με τόλμη διαμηνύσατε ότι «ζούμε σε καιρούς σύγχυσης, νευρικότητας, αφιλίας, αγνωμοσύνης. Σε καιρούς που καθένας δεν ξέρει που πατεί και που πηγαίνει». Κι όμως οι δύο θεοφόροι ποιμένες μας διάπυροι πίστης έχουν εδώ και καιρό αποφασίσει, όπως ο συμπατριώτης μου τραγουδοποιός έγραψε, «με ποιους θα παν και ποιους θ’ αφήσουν». Με οδηγήτρια την Παναγιά μας πορεύονται γνωρίζοντας πολύ καλά και πού πατούν, και πού βρίσκονται, και πού πηγαίνουν, χειροκρατώντας και καρδιοκρατώντας γερά την πίστη και την παράδοση του Γένους μας. Ολομόναχοι, μα πάντα ψηλά κι οι δυό τους πολλές φορές, κάνοντας την μέρα νύχτα, με μερακλίκι μπουσουλάρουν και γνοιάζονται για το ποίμνιό τους, όμοια με το στοχαστή Έλληνα οικογενειάρχη. Όταν χρειαστεί θα πάρουν φιλεύσπλαχνα στον ώμο το ασάκαστο και αδύναμο αρνάκι να το βγάνουν στο μαντρί για τροφή στη σκάφη και νερό στο κορύτο. Ελεήμονα φροντίδα, ψυχής και σώματος. Βρίσκουν χαρά διπλοσφαλίζοντας τ’ ασθενή πρόβατά τους για να γεραντίζουν, να βλαστορύρουν, να γιατρεφτούν όπως ο Καλός Ποιμένας τους δίδαξε με τον Γαδαρηνό τσι σημερινής Ευαγγελικής περικοπής· γιατί «ἐκ κοιλίας μητρός τους κάλεσε διὰ τῆς χάριτος αὐτοῦ» αμφότερους όπως και ο Απόστολος των Εθνών Παύλος ομολόγησε για τον ίδιο, στην επίσης σημερινή προς Γαλάτας επιστολή του.
Όμοια κι απαράλλακτα εκκλησιάζονται οι ψυχές τους, η κάθε μια με τον τρόπο της, μα εκκλησιάζονται, στα δίκαια μεσάνυκτα, στην εκκλησία τση ψυχής τους, στις εκκλησιές και τα ξωμονάστηρα του τόπου μας, που στολίζουν και κοσμούν τη Χριστιανοσύνη τσι πίστης μας.
Ποιμένα Καλέ και Άγιε Χριστέ, με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος μας έδωσες ευλογημένο ρεγάλο:
Έναν Φιλοκτήρμονα Πατριάρχη που οδηγεί το ποίμνιό σου κοντά στον Θεό και «αγρυπνεί επί της μεγάλης και ιεράς ευθύνης της εκκλησίας και του Γένους απού βαστεί». Ε! Κρητικέ ορεσίβιε βοσκέ απού ψηλά στα όρη και τσοι πετρόστρωτες πλαγιές, καταλάγιασε και γροίκα τούτο το χαμπέρι για να πάρεις κουράγιο. Δεν είσαι μόνος. Ιδέ, υπάρχουν και πολλοί άλλοι όμοιοί σου. Πρώτος και καλύτερος, ζωντανό παράδειγμα, ο Πατριάρχης σου, ο οποίος εκτελεί το χρέος που του άφησε ο προκαθήμενός Του αείμνηστος Δημήτριος, ο από Ίμβρου: «να φροντίζεις να ζει το Φανάρι για να ζωντανεύει την ακοίμητο συνείδηση του Γένους». Αγωνίζεται και λειτουργεί ως άξιος απόγονος ενδόξων προγόνων αλλά κυρίως, ως άξιος πρόγονος υπερήφανων απογόνων εκτελώντας, κατά γράμμα τη ρήση του συμπατριώτη σου στοχαστή στον Βραχόκηπο: «Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στον γιο [και την κόρη] τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει». Δόξα τω Θεώ το παράδειγμα αμφοτέρων έπιασε τόπο στην μικρή μαθήτρια Ευαγγελία Κουβίδη η οποία εξέφρασε την αγάπη της για το Ηράκλειο με τον στίχο: «Για τα τείχη να μιλάς, να μάθεις, να τ’ αγαπάς, να τιμάς το παρελθόν σου για να χτίσεις το παρόν σου».
Αγαπητοί Ηρακλειώτες κάτοικοι της ασύχαστης και ακοίμητης Κάντιας,
Σήμερα εορτάζουμε το 32ο έτος από την εκλογή του Οικουμενικού μας Πατριάρχη στον Πάνσεπτο Θρόνο του Φαναρίου. Του Βαρθολομαίου του Ίμβριου του τρισμέγιστα ανυπέρβλητου ίσως κι αναντικατάστατου ως ανόμοιου και αταίριαστου. Μέσω αυτής της έκθεσης ο Πατριάρχης μας σας ξαναεπισκέπτεται μετά από έντεκα χρόνια. Να είστε απολύτως βέβαιοι ότι στο Νιχώρι, το Μετόχι του Παναγίου Τάφου όπου σήμερα χοροστατεί, σας σκέπτεται, σας ευλογεί και τον χαροποιεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι τιμάτε πρωτίστως την Πατρίδα του, την αρίστη νήσο Ίμβρο, αλλά και τον ίδιο εν απουσία του. Με αυτή σας την πράξη του αποδεικνύετε την πραγματική έκφραση αγάπης και σεβασμού και όχι την απλή κατανοητή επιθυμία πολλών να φωτογραφηθούν μαζί του. Είναι γνωστό εξάλλου ότι ο Πατριάρχης μας είναι το πιο πολυφωτογραφημένο πρόσωπο στον κόσμο. Η παρουσία όλων μας σήμερα εδώ αφ’ ενός στην επέτειο της εκλογής του, αφ’ ετέρου των εγκαινίων της έκθεσης προς τιμήν του, δεν έχει στόχο την ενίσχυση της φήμης του αλλά την ενίσχυση της δύναμής του να αγωνίζεται για την υστεροπαρουσία και υστεροφημία των κοιτίδων της Ορθοδοξίας και του Γένους.
Υπάρχουν βέβαια και οι αρνητές κατήγοροι. Το αμόνι από τη μια, το βαρύ, το σκληρό, το υπομονετικό, που πάνω του έχουν διαμορφωθεί λογιών λογιών υλικά, και απ’ την άλλη τα σφυριά που δεν κτυπούν τα υλικά να παράγουν κάτι χρήσιμο αλλά το ίδιο το αμόνι. Το μόνο που θα καταφέρουν είναι να σπάσουν το στειλιάρι τους ή και κανένα δάκτυλο.
Μαζί με την έκθεση τού αφιερώνουμε και τον στοχασμό του ποιητή:
Κύματα τα σύνορά μου, φως και αγέρας τα χωριά μου,
θρύλους γράψαν τα όνειρά μου και ιστορία τα γονικά μου,
Ίμβρος είναι τ’ όνομά μου και Διγενίδες τα παιδιά μου.
Ο Δεσπότης και Πατέρας μας, η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης μας κ. κ. Βαρθολομαίος είναι ένα απ’ αυτά τα παιδιά.
Αφεθείτε στην ξενάγησή του μέσω των όσων ο ίδιος έχει πει για τον τόπο του και αυτολεξεί παραθέτουμε κάτω από τις λεζάντες των φωτογραφιών της έκθεσης. Και μία μόνο να διαβάσει κανείς είναι αρκετή για να νιώσει αυτό που και εκείνος νιώθει για το νησί του. Είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι αυτή η έκθεση τον χαροποιεί αφάνταστα. Ο ίδιος εξάλλου έχει δηλώσει ότι: «Κάθε διάσωση καὶ προβολὴ ἡ ὁποία συμβάλλει εἰς τὴν διάσωση, διάδοση καὶ καλλιέργεια καὶ προβολὴ τοῦ πολιτισμοῦ τῆς Ἴμβρου, εἶναι πολύτιμος καὶ ἀξιέπαινος καὶ μᾶς χαροποιεῖ ὅλως ἰδιαιτέρως».
Η ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΙΜΒΡΟΣ του Οικουμενικού Πατριάρχη μας με τα επτά χωριά της και τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη της κ. Κύριλλο μας λέει έλα. Σας εύχομαι ν’ αξιωθείτε, της το χρωστάτε να της πείτε, ΑΡΧΟΝΤΙΚΗ ΙΜΒΡΟ, του κατά κόσμον Δημήτριου Αρχοντώνη, ήρθα. Γιατί δεν χρωστάμε μόνο όταν πληρώνουμε, πληρώνουμε και γιατί χρωστάμε, και στην Ίμβρο μόνο χρωστάμε, και της χρωστάμε πάρα πολλά.
Αυτή η έκθεση είναι το ελάχιστο φιλοδώρημα που θα πάρει αξία αν υπάρξει ενδιαφέρον να μεγιστοποιηθεί το διαμέτρημα της επισκεψιμότητάς της κυρίως με νέα παιδιά, τα παιδιά και τα εγγόνια σας, τα οποία – ντρέπομαι ως εκπαιδευτικός – δυστυχώς δεν διδάχτηκαν τίποτα για την Ίμβρο. Αυτή εξάλλου είναι και η μεγάλη επιθυμία του Πατριάρχη μας.
Ευχαριστώ όλους εκείνους που έντυσαν στα Κρητικά την ψυχή, το κορμί και το λόγο μου. Το αποδέχτηκα εύχαρης όχι απλά για να αναμαζόξω τα παλιά, αλλά ως ελάχιστη τιμή προς τον τόπο σας. Ό,τι ακούσατε τα είπα όπως τα έχω στην ψυχή και στο μυαλό. Ένας φίλος Κρητικός μου είπε ότι τα λέω ιδανικά: Πράγματι λίγα ιδανικά από τα αληθινά του χθες είπα για το σύμβολο του Κρητικού βοσκού και τίποτα από τα ψεύτικα του σήμερα, λίγα από τ’ αληθινά και καθόλου ψεύτικα του χθες και του σήμερα είπα για τον Οικουμενικό Πατριάρχη μας όπως τον ζω από κοντά και μακριά· αλλά ό,τι είπα το είπα όχι για να αλλάξω τον κόσμο αλλά γιατί ήθελα να τ’ ακούσω και να τ’ ακούσετε.
Σας ευχαριστώ γιατί μου δώσατε την ευκαιρία να βρεθώ εδώ δίπλα στον Άγιο Μηνά, τον μεγαλομάρτυρα γενναίο αθλητή του Χριστού. Εμείς σήμερα καλοπερνάμε όπως και 100 χρόνια πριν, το 1923, καλοπερνούσαν οι συγχωριανοί μου στην περίλαμπρη εκκλησία των Αρχαγγέλων, στο χωριό μας το Φερτέκι της αγιοτόκου Καππαδοκίας, η οποία λειτουργούσε κάθε μέρα όλο τον χρόνο. Δυστυχώς οι περισσότεροι ανυποψίαστοι ότι θα λειτουργούσαν για τελευταία φορά μετά από αιώνες και σε λίγους μήνες θα έπαιρναν τον δύσκολο δρόμο, ως ανταλλάξιμοι, για τη «μητέρα πατρίδα». Σήμερα αξιώθηκα να προσκυνήσω και να ευχαριστήσω τον Άγιο εδώ στη Μητρόπολή του. Αξιώθηκα εγώ, ο αφανής, να προβάλω στην παρούσα έκθεση τον αείμνηστο φίλο Νίκο Μαγγίνα ο οποίος με τις φωτογραφίες του προέβλεπε τα παμφαή. Αξιώθηκα οι ερασιτεχνικές φωτογραφίες μου, οι απλές αλλά γεμάτες συναισθήματα, κάποιες πλέον ιστορικές, να συγκατοικούν με τα περίφημα έργα ενός Δαμασκηνού στο ιστορικό Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης «Αγία Αικατερίνη Σιναϊτών».
Σας ευχαριστώ γιατί μου δώσατε και την ευκαιρία να βρεθώ δίπλα στην Κνωσό, παρέα με τον Θεοτοκόπουλο, τον Κορνάρο και τον Θεοφάνη, τον Καζαντζάκη, τον Ρασούλη και τον Ξυλούρη, την Νοταρά και τον Σμαραγδή, τον Πηγά και τον Λούκαρη και τόσους τόσους άλλους υψηλόφρονες συμπατριώτες σας.
Σας ευχαριστώ όλους για την αγάπη και τη φιλοξενία σας. Ο Άγιος Μηνάς να πρεσβεύει υπέρ ημών. Μην οπισθοχωρείτε. Θαρσείτε. Πάντα μπροστά, με τη σημαία του Χριστού και του Γένους πάντα ψηλά, όπως πράττει ο Πατριάρχης μας και ο Αρχιεπίσκοπός σας.
Ο Θεός μαζί σας, Σεβασμιότατε, να έχουμε την ευχή Σας.
Θα κλείσω με τη Χρυσόστομη τελευταία εν εξορία φράση: «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν».
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Κωνσταντίνος Β. Τερψίδης
Θεσσαλονικεύς εκ Φερτεκίου Καππαδοκίας
