Φως Φαναρίου
Στον Πατριαρχικό Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, τελέστηκε σήμερα, Κυριακή της Ορθοδοξίας (5 Μαρτίου 2023), πανηγυρικό συλλείτουργο του Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ. Θεοδώρου Β ́ και του Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Επιφανίου, ο οποίος πραγματοποιεί την ειρηνική επίσκεψή του στο Δευτερόθρονο Πατριαρχείο της Ορθοδοξίας, με τη συμμετοχή ιεραρχών των δύο Εκκλησιών.
Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας τέλεσε την εις πρεσβύτερον χειροτονία αφρικανού διακόνου.
Κατά την Θεία Λειτουργία παρέστησαν εκπρόσωποι της ουκρανικής κοινότητας στην Αίγυπτο, καθώς και διπλωμάτες της Πρεσβείας της Ουκρανίας με επικεφαλής τον Πρέσβη κ. Νικόλαο Ναγκόρνιμ. Επίσης, παρέστησαν διπλωμάτες της Ελλάδας και της Κύπρου. Η Θεία Λειτουργία τελέστηκε στα ελληνικά, ουκρανικά και αραβικά.
Ο Πατριάρχης Θεόδωρος απευθυνόμενος στον Μητροπολίτη Επιφάνιο, τόνισε τη σημασία της ενότητας της Εκκλησίας του Χριστού, που έχει τις βάσεις της στην ενότητα της πίστης, την Θεία Ευχαριστία και την κανονική τάξη.
Επίσης ο Πατριάρχης καταδίκασε κατηγορηματικά την εισβολή του Πατριαρχείου Μόσχας στην κανονική δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξάνδρειας και τη δημιουργία «παράλληλης εκκλησίας». Χαρακτήρισε την εισβολή αυτή βλάσφημη και σημείωσε: “Ούτε μία συνοδική απόφαση των Αρχαίων Εκκλησιών δεν επιτρέπει σε μία άλλη Εκκλησία – και ιδιαίτερα σε μία νεότερη – να παραβιάζει τους σταθερά καθιερωμένους ιερούς κανόνες και να παρεμβαίνει στην πνευματική δικαιοδοσία αυτών των πρώτων. Ούτε μία συνοδική απόφαση των Αρχαίων Εκκλησιών δεν επιτρέπει σε μία άλλη Εκκλησία – και ιδιαίτερα σε μία νεότερη – να αναπτύσσει τις τελευταίες εκκλησιαστικές και πολιτικές θεωρίες σχετικά με την εξάπλωση του “ρωσικού κόσμου” σε όλο τον κόσμο με βάση την εθνικότητα, η οποία είναι εντελώς άγνωστη στην Ορθόδοξη εκκλησιολογία και έχει ήδη καταδικαστεί από τη Σύνοδο του Πατριαρχείου μας”.
Απευθυνόμενος προσωπικά στον Μητροπολίτη Επιφάνιο ο Πάπας και Πατριάρχης Θεόδωρος τόνισε το αγωνιστικό φρόνημα και την υπομονή του προκαθημένου της Εκκλησίας της Ουκρανίας, ο οποίος έχει κερδίσει την διεθνή αναγνώριση για την στάση του. Επίσης, ευχήθηκε να ελευθερωθεί γρήγορα η Εκκλησία της Ουκρανίας από όλα τα δεινά και έστειλε τις θερμές ευχές του στον δοκιμαζόμενο ουκρανικό λαό.
Σε ανάμνηση του ιστορικού συλλείτουργου έγινε και ανταλλαγή δώρων.
Ο Κιέβου Επιφάνιος στην αντιφώνηση του προς τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας είπε τα εξής:
Μακαριώτατε Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, αγαπημένε εν Χριστώ αδελφέ, κύριε κύριε Θεόδωρε!
Σεβασμιώτατοι και Θεοφιλέστατοι Αρχιερείς, Αιδεσιμώτατοι Ιερείς και Ευλαβέστατοι Διάκονοι και όλοι όσοι έχουν συγκεντρωθεί σε αυτόν τον Πατριαρχικό Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου κατά την εορτή του Θριάμβου της Ορθοδοξίας!
Σήμερα, τιμούμε τις ιερές εικόνες με ιδιαίτερη επισημότητα και επιβεβαιώνουμε την προσήλωσή μας στην αληθινή πίστη, όπως διατυπώνεται στη Θεία Αποκάλυψη και όπως εξηγείται στα δόγματα των Αγίων Πατέρων των επτά Οικουμενικών Συνόδων. Αυτή είναι η αποστολική πίστη, αυτή είναι η ορθόδοξη πίστη, αυτή είναι η σωτήρια πίστη!
Σήμερα, δεν τιμούμε μόνο τις εικόνες ως ιερές απεικονίσεις του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, της Παναγίας Μητέρας Του και των Αγίων. Εμείς έχουμε επίσης γίνει μια ζωντανή εικόνα, μια ζωντανή απεικόνιση, επειδή πιστεύουμε ότι, σύμφωνα με τον λόγο του Ευαγγελίου, ο ίδιος ο Χριστός βρίσκεται τώρα ανάμεσά μας και το Άγιο Πνεύμα κατοικεί μέσα μας κατά χάρη.
Σήμερα, σε αυτή τη Θεία Λειτουργία, στην Θεία Ευχαριστία, στην κοινή προσευχή και ενότητα μέσω της κοινωνίας του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, έχουμε γίνει μια ζωντανή ενσάρκωση της ενότητας της Εκκλησίας. Της ενότητας εναντίον της οποίας εγείρονται κατά καιρούς οι δυνάμεις του κακού, οι αιρέσεις και οι διαιρέσεις – αλλά την οποία δεν μπορούν να καταστρέψουν, διότι την έχει εγκαθιδρύσει ο ίδιος ο Θεός.
Ευχαριστούμε από καρδιάς τη Μακαριότητά σας και τους αδελφούς Ιεράρχες του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής για τη σταθερή προσήλωσή σας στην Ορθόδοξη πίστη και την κανονική τάξη, για τη θυσιαστική αγάπη και φροντίδα σας προς την Εκκλησία της Ουκρανίας – προς τους νεότερους αδελφούς και αδελφές σας εν Κυρίω. Μας στηρίξατε και συνεχίζετε να μας στηρίζετε, παρόλο που αυτό σας προκάλεσε προβλήματα.
Ωστόσο, η σημερινή γιορτή δείχνει ότι όσο ισχυρό κι αν φαίνεται το ψέμα, θα νικηθεί. Το κακό θα νικηθεί σίγουρα και το καλό και η αλήθεια θα εδραιωθούν. Στο πλευρό της αίρεσης των εικονομάχων που ξεσηκώθηκαν εναντίον της Εκκλησίας ήταν οι εξουσίες, η δύναμη των βασιλιάδων και η δύναμη των όπλων – αλλά τίποτα δεν βοήθησε το ψέμα. Έτσι τώρα μια νέα διδασκαλία, αντίθετη προς το Ευαγγέλιο, γεμάτη με την υπερηφάνεια αυτού του κόσμου και την αίρεση του εθνοφυλετισμού, έχει καταλάβει ένα μέρος της Εκκλησίας του Χριστού στις βόρειες χώρες, και οι άρχοντες αυτών των χωρών τη διαδίδουν με τη δύναμη του σπαθιού. Ωστόσο, και αυτή θα καταδικαστεί, όπως ακριβώς καταδικάστηκαν και απορρίφθηκαν οι αρχαίες αιρέσεις.
Σήμερα, Μακαριώτατε, είστε μια ζωντανή εικόνα των αγίων προκατόχων σας στον Πατριαρχικό Θρόνο, των μεγάλων Ιεραρχών Κλήμεντος, Αθανασίου και Κυρίλλου Αλεξανδρείας και πολλών άλλων. Σήμερα, όπως ακριβώς και εκείνοι στην εποχή τους, είστε λειτουργός της αλήθειας, κήρυκας της αλήθειας, διδάσκαλος της κανονικής τάξης, κληρονόμος της πίστης των αποστόλων, συνεχίζοντας το έργο των θείων πατέρων και διδασκάλων της Εκκλησίας του Χριστού. Στέκεστε ως καλός πηδαλιούχος στο πηδάλιο του πλοίου της σωτηρίας και καθοδηγείτε το ποίμνιο που σας έχει ανατεθεί στην πορεία προς τη σωτηρία. Είθε οι προσευχές και η βοήθεια των αγίων προκατόχων σας να είναι πάντοτε μαζί σας και με την αγιωτάτη Εκκλησία της Μεγάλης Αλεξανδρείας και ολόκληρης της Αφρικής.
Σήμερα προσευχηθήκαμε για τη νίκη της αλήθειας και της ειρήνης για τον λαό της Ουκρανίας, για την Πατρίδα μας, η οποία υποφέρει από την εισβολή των αλλοεθνών και τον πόλεμο. Η Ουκρανία είναι μέσα στην καρδιά σας, Μακαριώτατε, επειδή επιτελέσατε προσωπικά τη διακονία σας εκεί. Ευχαριστούμε εσάς και το πλήρωμα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής για την υποστήριξη, τη συμπόνια, τις προσευχές και την αγάπη που δείχνετε στο λαό μας σε αυτή τη δύσκολη περίοδο του αγώνα για την ταυτότητα και την ελευθερία του, για το μέλλον του.
Πολλές αφρικανικές χώρες γνωρίζουν από τη δική τους ιστορία την αξία της δικής τους ταυτότητας και ελευθερίας, για την οποία αγωνίστηκαν κατά της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού και κέρδισαν αυτόν τον αγώνα. Εμείς, ο ουκρανικός λαός, αγωνιζόμαστε σήμερα κατά του ρωσικού ιμπεριαλισμού, κατά της επιθυμίας να μας επιστρέψουν στη σκλαβιά, και πιστεύουμε ότι με τη βοήθεια του Θεού θα νικήσουμε επίσης.
Μακαριώτατε! Καμία λέξη δεν θα είναι αρκετή για να εκφράσει όλα τα συναισθήματά μας, όλη την ευγνωμοσύνη και την αδελφική μας αγάπη για εσάς και για την Εκκλησία της οποίας ηγείστε. Προσευχόμαστε στον Παντοδύναμο Θεό να σας ανταμείψει εκατονταπλάσια για όλα όσα κάνατε και συνεχίζετε να κάνετε για την Ουκρανία και για το πλήρωμα της Ορθοδοξίας. Πιστεύουμε ότι θα έχουμε την ευκαιρία στο εγγύς μέλλον να σας ευχαριστήσουμε για τη φιλοξενία με την οποία μας υποδεχθήκατε στο σπίτι σας, αυτό το ιερό Πατριαρχείο, και να υποδεχθούμε τη Μακαριότητά σας στο σπίτι μας, το Κίεβο.
Σας ευχόμαστε, Μακαριώτατε, πολλά και ευλογημένα έτη, καλή υγεία και καρποφόρα διακονία στον αμπελώνα του Χριστού. Είθε η Εκκλησία του Χριστού στην αφρικανική ήπειρο, το ευσεβές ποίμνιό σας, να πολλαπλασιάζεται και να αυξάνεται. Είθε η Ορθοδοξία να θριαμβεύσει και να εδραιωθεί.
Εις πολλά έτη, Μακαριώτατε!
Σύμφωνα με σχετικό δελτίο του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας:
Την Α’ Κυριακή των Νηστειών (Ορθοδοξίας), 5 Μαρτίου, τελέστηκε, στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Αλεξανδρείας, Συλλείτουργο της ΑΘΜ του Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρου Β’ και της Α.Μ. του Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Επιφάνιου, ο οποίος πραγματοποιεί Ειρηνική Επίσκεψη στην Δευτερόθρονη Εκκλησία.
Με τους σεπτούς Προκαθημένους συλλειτούργησαν οι Σεβ. Μητροπολίτες Γέρων Λεοντοπόλεως κ. Γαβριήλ, Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος, Βιννύτσης κ. Συμεών, Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Ουκρανικής Εκκλησίας, Μπίλα Τσέρκβα κ. Ευστράτιος, Υπογραμματεύς, Γουινέας κ. Γεώργιος, Εκπρόσωπος της ΑΘΜ στη Αθήνα, Μέμφιδος κ. Νικόδημος, Πατριαρχικός Επίτροπος Καΐρου, Ναυκράτιδος κ. Παντελεήμων, Αρχιγραμματεύς της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, Πηλουσίου κ. Νάρκισσος, Πατριαρχικός Επίτροπος Αλεξανδρείας και Πανιερ. Ταμιάθεως κ. Γερμανός, Προϊστάμενος της Ι. Πατριαρχικής Μονής Οσίου Σάββα Ηγιασμένου Αλεξανδρείας.
Κατά την Ευχαριστιακή Σύναξη, ο Μακαριώτατος κ.κ. Θεόδωρος Β’ χειροτόνησε εις Πρεσβύτερον τον Ιερολ. Αρχιδιάκονο της Ι. Αρχιεπισκοπής Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρο Mutombo Kasonga, απόφοιτο της Πατριαρχικής Σχολής Αλεξανδρείας «Μέγας Αθανάσιος», καταγόμενο από την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τον οποίο χειροθέτησε σε Αρχιμανδρίτη.
Προ του πέρατος της Θείας Λειτουργίας, ο Μακ. Πάπας και Πατριάρχης προσφώνησε τον Μακ. Μητροπολίτη κ. Επιφάνιο, στον οποίο προσέφερε Αρχιερατικό εγκόλπιο και βαρύτιμη ράβδο βαδίσματος.
Κατά την αντιφώνησή του ο Μακ. Κιέβου, μεταξύ άλλων ανέφερε: «Σήμερα, τιμούμε τις ιερές εικόνες με ιδιαίτερη επισημότητα και επιβεβαιώνουμε την προσήλωσή μας στην αληθινή πίστη, όπως διατυπώνεται στη Θεία Αποκάλυψη και όπως εξηγείται στα δόγματα των Αγίων Πατέρων των επτά Οικουμενικών Συνόδων. Αυτή είναι η αποστολική πίστη, αυτή είναι η ορθόδοξη πίστη, αυτή είναι η σωτήρια πίστη! Σήμερα, δεν τιμούμε μόνο τις εικόνες ως ιερές απεικονίσεις του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, της Παναγίας Μητέρας Του και των Αγίων. Εμείς έχουμε επίσης γίνει μια ζωντανή εικόνα, μια ζωντανή απεικόνιση, επειδή πιστεύουμε ότι, σύμφωνα με τον λόγο του Ευαγγελίου, ο ίδιος ο Χριστός βρίσκεται τώρα ανάμεσά μας και το Άγιο Πνεύμα κατοικεί μέσα μας κατά χάρη.
Σήμερα, σε αυτή τη Θεία Λειτουργία, στην Θεία Ευχαριστία, στην κοινή προσευχή και ενότητα μέσω της κοινωνίας του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, έχουμε γίνει μια ζωντανή ενσάρκωση της ενότητας της Εκκλησίας. Της ενότητας εναντίον της οποίας εγείρονται κατά καιρούς οι δυνάμεις του κακού, οι αιρέσεις και οι διαιρέσεις – αλλά την οποία δεν μπορούν να καταστρέψουν, διότι την έχει εγκαθιδρύσει ο ίδιος ο Θεός. Ευχαριστούμε από καρδιάς τη Μακαριότητά σας και τους αδελφούς Ιεράρχες του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής για τη σταθερή προσήλωσή σας στην Ορθόδοξη πίστη και την κανονική τάξη, για τη θυσιαστική αγάπη και φροντίδα σας προς την Εκκλησία της Ουκρανίας – προς τους νεότερους αδελφούς και αδελφές σας εν Κυρίω. Μας στηρίξατε και συνεχίζετε να μας στηρίζετε, παρόλο που αυτό σας προκάλεσε προβλήματα.
Ωστόσο, η σημερινή γιορτή δείχνει ότι όσο ισχυρό κι αν φαίνεται το ψέμα, θα νικηθεί. Το κακό θα νικηθεί σίγουρα και το καλό και η αλήθεια θα εδραιωθούν. Στο πλευρό της αίρεσης των εικονομάχων που ξεσηκώθηκαν εναντίον της Εκκλησίας ήταν οι εξουσίες, η δύναμη των βασιλιάδων και η δύναμη των όπλων – αλλά τίποτα δεν βοήθησε το ψέμα. Έτσι τώρα μια νέα διδασκαλία, αντίθετη προς το Ευαγγέλιο, γεμάτη με την υπερηφάνεια αυτού του κόσμου και την αίρεση του εθνοφυλετισμού, έχει καταλάβει ένα μέρος της Εκκλησίας του Χριστού στις βόρειες χώρες, και οι άρχοντες αυτών των χωρών τη διαδίδουν με τη δύναμη του σπαθιού. Ωστόσο, και αυτή θα καταδικαστεί, όπως ακριβώς καταδικάστηκαν και απορρίφθηκαν οι αρχαίες αιρέσεις.
Σήμερα, Μακαριώτατε, είστε μια ζωντανή εικόνα των αγίων προκατόχων σας στον Πατριαρχικό Θρόνο, των μεγάλων Ιεραρχών Κλήμεντος, Αθανασίου και Κυρίλλου Αλεξανδρείας και πολλών άλλων. Σήμερα, όπως ακριβώς και εκείνοι στην εποχή τους, είστε λειτουργός της αλήθειας, κήρυκας της αλήθειας, διδάσκαλος της κανονικής τάξης, κληρονόμος της πίστης των αποστόλων, συνεχίζοντας το έργο των θείων πατέρων και διδασκάλων της Εκκλησίας του Χριστού. Στέκεστε ως καλός πηδαλιούχος στο πηδάλιο του πλοίου της σωτηρίας και καθοδηγείτε το ποίμνιο που σας έχει ανατεθεί στην πορεία προς τη σωτηρία. Είθε οι προσευχές και η βοήθεια των αγίων προκατόχων σας να είναι πάντοτε μαζί σας και με την αγιωτάτη Εκκλησία της Μεγάλης Αλεξανδρείας και ολόκληρης της Αφρικής…
…Καμία λέξη δεν θα είναι αρκετή για να εκφράσει όλα τα συναισθήματά μας, όλη την ευγνωμοσύνη και την αδελφική μας αγάπη για εσάς και για την Εκκλησία της οποίας ηγείστε. Προσευχόμαστε στον Παντοδύναμο Θεό να σας ανταμείψει εκατονταπλάσια για όλα όσα κάνατε και συνεχίζετε να κάνετε για την Ουκρανία και για το πλήρωμα της Ορθοδοξίας. Πιστεύουμε ότι θα έχουμε την ευκαιρία στο εγγύς μέλλον να σας ευχαριστήσουμε για τη φιλοξενία με την οποία μας υποδεχθήκατε στο σπίτι σας, αυτό το ιερό Πατριαρχείο, και να υποδεχθούμε τη Μακαριότητά σας στο σπίτι μας, το Κίεβο.
Σας ευχόμαστε, Μακαριώτατε, πολλά και ευλογημένα έτη, καλή υγεία και καρποφόρα διακονία στον αμπελώνα του Χριστού. Είθε η Εκκλησία του Χριστού στην αφρικανική ήπειρο, το ευσεβές ποίμνιό σας, να πολλαπλασιάζεται και να αυξάνεται. Είθε η Ορθοδοξία να θριαμβεύσει και να εδραιωθεί. Εις πολλά έτη, Μακαριώτατε!». Προς τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αλεξανδρείας, ο Μητροπολίτης Κιέβου προσέφερε αρχιερατικά εγκόλπια μετ’ επιστηθίου σταυρού, καθώς και παραδοσιακό εργόχειρο της Ουκρανίας.
Ακολουθήσε το καθιερωμένο ετήσιο μνημόσυνο των κεκοιμημένων Πρόεδρων, μελών και ευεργετών της Ελληνικής Κοινότητος Αλεξανδρείας, δέηση υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των θυμάτων του επισυμβάντος προσφάτως στην Ελλάδα τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος, καθώς και η λιτάνευση των ιερών εικόνων εντός του παμμεγέθους και περικαλλούς Καθεδρικού Ναού.
Εν συνεχεία, στην Αίθουσα του Θρόνου, εντός του παρακειμένου Πατριαρχικού Μεγάρου, έλαβε χώρα η περικόσμηση του Προκαθημένου της Ουκρανικής Εκκλησίας με την ανώτατη διάκριση του Πρεσβυγενούς Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, τον Μεγαλόσταυρο του Αγίου Αποστόλου Μάρκου μετ’ Αστέρος, καθώς και των συνοδών του αρχιερέων, Σεβασμιωτάτων Βιννύτσης και Μπίλα Τσέρκβα, με τον Χρυσό Σταυρό του Αγίου Μάρκου, προς τους οποίους ο Μακ. Πάπας και Πατριάρχης προσέφερε αρχιερατικά εγκόλπια, καθώς και αναμνηστικά δώρα στους λοιπούς συνοδούς κληρικούς. Απευθυνόμενος στους παρισταμένους Πρέσβεις της Ελλάδος και της Ουκρανίας, ο Μακαριώτατος κ.κ. Θεόδωρος Β’ εκδήλωσε την ευγνωμοσύνη του προς τις «δύο πατρίδες του, την Ελλάδα και την Αίγυπτο, οι οποίες πάντοτε συνδράμουν παντοιοτρόπως το ιεραποστολικό, κοινωνικό και ανθρωπιστικό έργο της Αλεξανδρινής Εκκλησίας», όπως χαρακτηριστικώς ανέφερε, ευχήθηκε υπέρ της επικρατήσεως της ειρήνης και της ευημερίας του Ουκρανικού λαού, υπογραμμίζοντας την σπουδαιότητα του ειρηνικού διαλόγου μεταξύ των λαών, ως της μόνης οδού υπερβάσεως και επιλύσεως διαφορών και προόδου του κόσμου.
Τέλος, η ΑΘΜ παρέθεσε επίσημο γεύμα προς τιμήν του φιλοξενουμένου Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Επιφανίου στις εγκαταστάσεις του Ελληνικού Ναυτικού Ομίλου Αλεξανδρείας.
Στις ως άνω Λειτουργικές και εορταστικές εκδηλώσεις μετείχαν ο Πρέσβης της Ελλάδος στο Κάιρο κ. Νικόλαος Παπαγεωργίου, ο Πρέσβης της Ουκρανίας στο Κάιρο, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στην Αλεξάνδρεια κ. Αθανάσιος Κοτσιώνης, ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητος Αλεξανδρείας κ. Ανδρέας Βαφειάδης, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητος Καϊρου κ. Χρήστος Καβαλής, ο Πρόεδρος της Αραβορθοδόξου Κοινότητος Αλεξανδρείας, Πρόεδροι ιστορικών Ελληνικών Οργανισμών, Συλλόγων και Σωματείων στην Νειλοχώρα, οι Κληρικοί της Ι. Αρχιεπισκοπής Αλεξανδρείας και πλήθος Χριστιανών εξ Αιγύπτου, Ελλάδος και Ουκρανίας.
Ακολουθεί η βαρυσήμαντη ομιλία του Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου Β’ προς τον Μητροπολίτη Κιέβου κ. Επιφάνιο:
Μακαριώτατε Mητροπολίτα Κιέβου και πάσης Ουκρανίας, ηγαπημένε εν Χριστώ Αδελφέ και Συλλειτουργέ, Κύριε Επιφάνιε,
Με την Χάρη του Ενανθρωπισθέντος Χριστού κοινωνούμε σήμερα με Εσάς στον πάγκαλλο τούτο Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στην Πόλη του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου και δίδουμε, ως μέλη του Κυριακού Σώματος, ως μέλη της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, την ενωτική μαρτυρία του απολυτρωτικού έργου του Κυρίου μας στον σύγχρονο ταραχώδη κόσμο.
Το σημερινό Πατριαρχικό και Πρωθιεραρχικό Συλλείτουργο συμπίπτει με την μεγάλη εορτή του θριάμβου της Ορθοδοξίας κατά την Κυριακή Α’ Νηστειών της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας τελεσιουργείται το αόρατο και ορατό ταυτοχρόνως οντολογικό γεγονός της ενότητος απάντων των Ορθοδόξων, της μεταξύ αυτών κοινωνίας και ενότητος. Την ιδία στιγμή η Μυστηριακή αυτή πράξη απηχεί τις μεταξύ ημών αδελφικές σχέσεις, σχέσεις εγκαρδίου εν Χριστώ αγάπης και ομοθυμαδὸν συνεργασίας προς δόξαν Θεού και εύκλειαν της Αγιωτάτης Εκκλησίας Του.
Οίκοθεν νοείται ότι η ενότητα των ορθοδόξων λαών ουδόλως πρέπει να αποτελεί μόνον φραστικό σχήμα. Επιβάλλεται όπως αύτη έχει ουσιαστικό νόημα. Η ενότητά μας εδράζεται επί του θεμελίου της πίστεως, το οποίο είναι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, του Οποίου το Άγιο Σώμα μελίζεται κατά την Θεία Ευχαριστία, αλλ᾿ ού διαιρείται. Η ενότητα της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας ερείδεται επί των Θείων και Ιερών Κανόνων, όπως απεφήναντο οι Αγίες Οικουμενικές Σύνοδοι και η ανά τους αιώνας διαμορφωθείσα Ιερά Παράδοση και τάξη της Ορθοδοξίας. Η ενότητα των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών τελεσιουργείται μυστηριακώς διὰ της μνημονεύσεως εν τοις Διπτύχοις των Προκαθημένων αυτών, κατά τον καθαγιασμό του άρτου και του οίνου σε Σώμα Άγιον και Αίμα Τίμιον του Χριστού εν τω κοινώ Ποτηρίω. Τούτο το κορυφαίο Μυστήριο αποτελεί το Α και το Ω στην διδασκαλία της Ορθοδοξίας, ως ο Δομήτωρ της Εκκλησίας Κύριος διακελεύει: «Εγώ εἰμι τὸ Α καὶ τὸ Ω, λέγει Κύριος ὁ Θεός, ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος, ὁ παντοκράτωρ» (Αποκ. Α,8).
Μακαριώτατε άγιε Αδελφέ,
Η ιστορία και η παρακαταθήκη της καθ’ ημάς παλαιφάτου Εκκλησίας της Αλεξανδρείας άρχεται από των Αποστολικών χρόνων, από του κηρύγματος και της ιδρύσεως Αυτής υπό του Ευαγγελιστού Μάρκου. Η κατ᾿ Αίγυπτον Πόλις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καταστάσα κρηπίς του Χριστιανισμού, ευφημήθη για τον μοναχισμό και την διαμόρφωση της οικουμενικής θεολογικής διδασκαλίας του Χριστιανισμού διά των Πατέρων και Διδασκάλων της υπ’ ουρανόν Εκκλησίας, των Αγίων Αρχιεπισκόπων Αλεξανδρείας. Ο μοναχισμὸς εξεπήγασε εκ της Εκκλησίας της Αλεξανδρείας με προεξάρχοντα τον Μέγα Αντώνιο. Εκ της κοιτίδος του ο μοναχισμός διεδόθη κατόπιν στην Παλαιστίνη, στη Συρία, στη Μικρά Ασία, στον Βορρά και την Δύση.
Η πρώτη θεολογικὴ παράδοση της αρχαίας Εκκλησίας ωρμήθη εκ της Αλεξανδρείας και δη εκ της περιωνύμου Κατηχητικής Σχολής αυτής, η οποία ανέδειξε κολοσσιαία πνευματικά αναστήματα, ως ο Κλήμης, ο Ωριγένης, ο Πάνταινος. Ακολουθούν ο Μέγας Αθανάσιος, ο Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης, ο Συνέσιος, ο πολὺς Κύριλλος και τόσοι άλλοι. Είμεθα πεπεισμένοι ότι αύτη διατρανοί την καθολικὴ αναγνώριση και την θεμελιώδη συμβολή του Αποστολικού Θρόνου της Αλεξανδρείας στην διαμόρφωση της δογματικής διδασκαλίας, ως και της κατά τα νεώτερα έτη ιεραποστολικὴς δράσεως αυτού προς ευαγγελισμὸν της ευλογημένης ηπείρου της Αφρικής, της πολυπαθούς γης επί της οποίας άπτονται επί δεκαετίες τα μαρτυρικά και ιεραποστολικά επιτραχήλια δυσαριθμήτων κληρικών του Πατριαρχείου μας προς φωτισμόν και κουφισμόν «τῶν καθημένων εν χώρα και σκιά θανάτου» (Ματ.4,16) Αφρικανών αδελφών μας.
Παρά ταύτα, Μακαριώτατε, κατά τούτην την πανεπίσημον και ενωτική στιγμή της μεταξύ μας κοινωνίας, στο πλαίσιο της προς ημάς Ειρηνικής Επισκέψεώς Σας, κατά την οποία Σας υποδεχόμεθα ως ισότιμο και Κανονικό Προκαθήμενο Εκκλησίας μαρτυρικής και πολυπληθεστάτης, μετά την απολύτως ορθή Κανονικώς και δικαιωματικώς εκχώρηση της Αυτοκεφαλίας υπό του Πανίερου Οικουμενικού Θρόνου και του Σεπτού Προκαθημένου Αυτού, Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ.Βαρθολομαίου προς την καθ’ Υμάς Αγιωτάτη Μητρόπολη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας, δεν κρύβουμε τον πόνο, τον οποίο φέρουμε στην καρδία μας μεθ’ όλης της Ιεραρχίας, του ιερού κλήρου και του λαού της Πατριαρχικής δικαιοδοσίας μας, για την παράλογη, ανάδελφη, εκδικητική και ως εκ τούτου αντιχριστιανική αντίδραση του Πατριαρχείου Μόσχας προς ημάς, εξαιτίας τούτου του μεγάλου εκκλησιαστικού γεγονότος, δηλονότι της Αυτοκεφάλου καταστάσεως της καθ’ Υμάς Αγιωτάτης Εκκλησίας και της εκ μέρους μας αναγνωρίσεως αυτής,
Το Πατριαρχείο Μόσχας και ο νυν Προκαθήμενος αυτού, αυθαιρέτως και απολυταρχικώς αντέδρασαν σε εκκλησιαστική Πράξη ιεροκανονικώς καθιερωθείσα απ’αιώνων, γι’ αυτό ληστρικώς και αντικανονικώς εισεπήδησαν στην ενόριο γεωγραφικώς ποιμαντική και πνευματική δικαιοδοσία μας στην Αφρική, ως «λύκοι βαρείς μη φειδόμενοι του ποιμνίου» (Πραξ.20,29), επιχειρούντες να δηλητηριάσουν πνευματικώς τις ευάλωτες ψυχές των νεοφωτίστων γηγενών τέκνων μας, προκειμένου να επιφέρουν την επικατάρατη διάσπαση της Χριστεπωνύμου ποίμνης μας. Σε καιρούς κρισίμους για την ανθρωπότητα και τον χριστιανικό κόσμο κατακερματίζουν ενσυνειδήτως τον άρραφο χιτώνα του Αρχιποίμενος Χριστού, αντιπελαργούντες όξος και χολή προς την Πρεσβυγενή Εκκλησία των Αλεξανδρέων, η Οποία «ον τρόπον όρνις επισυνάγει τα νοσσία αυτής υπὸ τας πτέρυγας» (Ματθ.23,37), ευεργέτησε την Εκκλησία της Ρωσίας διά της κατοχυρώσεως του δικού της αυτοκεφάλου καθεστώτος.
Οι εκ Βορρά αδελφοί λησμονούν σκοπίμως την μεγάλη ευεργεσία των Πρεσβυγενών Πατριαρχικών Θρόνων της Ανατολής, πρωτίστως των Αποστολικών Θρόνων Κωνσταντινουπόλεως και Αλεξανδρείας, προς εκχώρηση της αυτοκεφαλίας και της Πατριαρχικής τιμής και αξίας στην Εκκλησία των Ρως, κατόπιν των ασφυκτικών πιέσεων του μονάρχου του Ρωσικού βασιλείου, Τσάρου Φιοντόρ Α’ Ιωάννοβιτς (1557-1598). Λησμονούν επιλεκτικώς ότι διά των υπογραφών των μαρτυρικών Προκατόχων μας, αοιδίμων Ιερεμίου Β’ του Τρανού Κωνσταντινουπόλεως (1536-1595) και Αγίου Μελετίου του Πηγά Αλεξανδρείας (1550-1601), επέχοντος τότε και τον τόπον του Πατριάρχη Αντιοχείας Ιωακείμ, με τη συμμετοχή και του Ιεροσολύμων Σωφρονίου, έλαβαν την πολυπόθητη αυτοκεφαλία τους κατά την Μείζονα Σύνοδο, η οποία συνήλθε στις 12 Φεβρουαρίου 1593 στο Ναό της Θεοτόκου Παραμυθίας Κωνσταντινουπόλεως, υπό την προεδρία του Αγίου Μελετίου Πηγά.
Λησμονούν ανευλαβώς ότι ο Άγιος Προκατοχός μας εισηγήθη τελικώς, κατά την Υπερτελή εκείνη Σύνοδο, την αναβίβαση της Ρωσικής Εκκλησίας σε Πατριαρχείο και την κατάταξη αυτής ως ομοταγούς και συνθρόνου μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών, την άσκηση απ’ αυτήν Κανονικής ενορίου δικαιοδοσίας επί της Ρωσίας και των υπερβόρειων χωρών, την κατάταξη στη πέμπτη σε πρεσβεία θέση της μετά το παλαίφατο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και την προσφώνηση του Προκαθημένου αυτής ως «Πατριάρχου Μοσκόβου και πάσης Ρωσίας και των υπερβορείων μερών».
Παραβλέπουν ασεβώς ότι ήταν θεμελιώδους σημασίας και αξίας η παρέμβαση του Πατριάρχου Αλεξανδρείας Αγίου Μελετίου του Πηγά στην οριστική επίλυση, κανονικώ τω τρόπῳ, της παραχωρήσεως του αυτοκεφάλου στην Ρωσική Εκκλησία και στην κατοχύρωση άπαξ διά παντός της Κανονικότητος του Πατριαρχείου Μόσχας. Δυστυχώς, όμως, τα πρόσφατα σε βάρος μας «τιμωρητικά αντίποινα» εκ μέρους των Ρώσων αδελφών μας, επειδή απλώς εστάθημεν ιεροκανονικώς στο πλευρό της αρτισυστάτου Αυτοκεφάλου Ουκρανικής Εκκλησίας, αποδεικνύουν με τον πλέον αδυσώπητα ρεαλιστικό και αδιαμφισβήτητο τρόπο, ότι ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος αγνώμονος.
Χείριστον όλων, όμως, τυγχάνει το απολύτως έωλο αφετηριακό επιχείρημα της εν Ρωσία παροικούσης Εκκλησίας, προς αιτιολόγηση της παραπάνω βλασφήμου εισβολής στην Πατριαρχική δικαιοδοσία μας: «δεν άντεχε να κωφεύῃ στις εκκλήσεις του Αφρικανικού ποιμνίου μας, το οποίο, κατά τα ψευδώς ή τεχνηέντως λεγόμενα, είχε ευαίσθητη ορθόδοξη συνείδηση ως προς την συμπεριφορά μας επί του Ουκρανικού εκκλησιαστικού ζητήματος, επειδή και εμείς εκ των Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών κανονικώς και δικαιωματικώς ενηρμονίσθημεν προς τις αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου περί της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Ουκρανίας, συνεπώς κατέστημεν δήθεν σχισματικοί»!!
Σήμερα, λοιπόν, Κυριακή της Ορθοδοξίας του σωτηρίου έτους 2023, δίνουμε με τον πλέον επίσημο τρόπο την δική μας απάντηση προς πάσα κατεύθυνση:
– Ουδεμία Συνοδική Απόφαση Πρεσβυγενούς Εκκλησίας δίδει το δικαίωμα σε άλλη Εκκλησία -και δη νεώτερη χρονικώς- να καταπατεί τους αμετακινήτους Ιερούς Κανόνες και να διαπράττει εισπήδηση στην ενόριο δικαιοδοσία της πρώτης.
– Ουδεμία Συνοδική Απόφαση Πρεσβυγενούς Εκκλησίας δίδει το δικαίωμα σε άλλη Εκκλησία -και δη νεώτερη χρονικώς- να αναπτύσσει νεοφανείς εκκλησιολογικοπολιτικές «θεωρίες» περί διαποιμάνσεως του Ρωσικού κόσμου ανά την υφήλιο επί τη βάσει της εθνικότητος, παντελώς άγνωστες στην Ορθόδοξη εκκλησιολογία, γι’ αυτό καταδικασθείσες ήδη Συνοδικώς από το Πατριαρχείο μας.
Επ’ αυτών των ευαισθήτων εκκλησιολογικώς ζητημάτων θέτουμε όλες τις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες προ των ευθυνών τους, αναμένοντες την εκ μέρους τους άμεση καταδίκη προς αυτές τις αντικανονικές και όθνείες ενέργειες και τις ανήκουστες εκκλησιολογικοπολιτικές «θεωρίες» του Πατριαρχείου Μόσχας, οι οποίες την επαύριον πιθανότατα να κρούσουν και τις δικές τους θύρες με ευφάνταστες αιτιάσεις, αλλά δραματικές πανορθοδόξως συνέπειες.
Καταδικάζουμε λοιπόν με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο σύνολες τις ανωτέρω περιγραφείσες αντικανονικές ενέργειες της Ρωσικής Εκκλησίας εναντίον του Πατριαρχείου μας. «Φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δε η αλήθεια!» (Αριστοτέλης)
Μακαριώτατε άγιε Κιέβου και πάσης Ουκρανίας, Κύριε Επιφάνιε,
Σήμερα βιώνουμε μία ακραία μεταβατική εποχή, βιώνουμε κρισίμους καιρούς αναθεωρήσεως των πάντων. Ο κόσμος βρίσκεται σε καθεστώς αβεβαιότητος και αναζητά με αγωνία μία νέα κατάσταση πραγμάτων. Η βία και ο πόλεμος, η φτώχεια και η εξαθλίωση, η κρίση αρχών και αξιών οδηγούν τόν άνθρωπο σε απελπισία.
Κατ΄αυτήν ακριβώς την οριακή στιγμή, η Εκκλησία του Χριστού προσφέρει στον κόσμο την μαρτυρία της υπάρξεως του ζώντος Θεού και την ελπίδα της ελεύσεως της Βασιλείας του Θεού στην ιστορία. Η πίστη στον Χριστό διέρχεται απαραιτήτως από την πίστη στην προσωπική συνείδηση. Ο άνθρωπος, ως εικόνα Θεού, έχει ουράνιες ρίζες, είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερος από τον κόσμο και την ιστορία. Όταν τον θανατώνουν, ευλογεί τους δήμιους του απευθυνόμενος στην συνείδησή τους. Αρνείται την βία, για να επικαλεσθή την μόνη επανάσταση, η οποία δεν οδηγεί στην δουλεία: την επανάσταση της αυτοσυνειδησίας και της ακεραιότητος.
Κατακλείοντες ευχαριστούμε τον Τριαδικό Θεό, που μας αξίωσε σήμερα να ευρισκόμεθα μαζί και να μετέχουμε του συμποσίου της πίστεως. Σεβόμεθα το τίμιο πρόσωπό Σας, διότι υπομονετικώς συσταυρώνεσθε με το πλήρωμα της καθ’ Υμάς Εκκλησίας, γι’ αυτό και έχετε κερδίσει εντός και εκτός της πατρίδος Σας την αναγνώριση κάθε ανθρώπου καλής θελήσεως, δίδοντας μαρτυρίας αγαθού και πράου ποιμένος.
Ασπαζόμεθα εν Κυρίω τους συλλειτουργούντες αγίους Αρχιερείς, σύμπασα την εν Ουκρανία σεπτή Ιεραρχία και τον ιερό κλήρο καί επευλογούμε πατρικώς τον ευγενή και πιστό Ουκρανικό λαό, προσεπευχόμενοι όπως ο Ιησούς Χριστός, ο Σωτήρας και Λυτρωτής μας, ο Κύριος της ειρήνης, επιβλέψη επί την άμπελον ταύτην της αδελφής Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ουκρανίας, λυτρώση από παντός δεινού και στερεώση αυτήν εις αιώνας αιώνων. Γένοιτο!
