(Κατά τό «Φαλάκρας ἐγκώμιον» τοῦ Συνεσίου Πτολεμαΐδος)
Ὑπό Μητροπολίτου πρ. Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
«Ἡ τύχη εὐνοεῖ τούς εὐήθεις» Walter
Σήμερον πολλά ἁπλούστατα πράγματα δέν γνωρίζομεν πλέον. Ζῶμεν γάρ εἰς μίαν πολυπολιτισμικήν κοινωνίαν τῆς γνώσεως καί προσφορᾶς, ἐντός τῆς ὁποίας ἡ γνῶσις φαίνεται νά αὐξάνῃ ἰλιγγιωδῶς ἑκάστην ὥραν εἰς ὅλα σχεδόν τά πεδία καθιστῶσα δυσπρόσιτον τήν παρακολούθησιν αὐτῆς καί εἰς τούς εἰδικούς. Γινόμεθα, ὡς ἐκ τούτου, εὐφυέστεροι καί εὐτυχέστεροί ἤ ὄχι; Οἱ Pöppel καί Wagner φησίν ὄχι.
Ἡ ἔρευνα τοῦ ἐγκεφάλου κατέδειξεν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος ὁ Deus καί Sapiens δέν ἐπλάσθη διά μίαν συνεχῶς αὐξανομένην καί “ἄνευ ὅρων” προσφοράν. Εἶναι δέ ἁπλῶς εὐῆθες νά ἀναμειγνύωμεν τήν ἐσωτέραν γνῶσιν μετά τῆς συναισθηματικῆς εὐφυΐας.
Ἀπαιτεῖται συζήτησις διά τήν εὐφυΐαν τῆς βραδύτητος, τῆς γνώσεως καί τῆς ἀτελείας.
Τούτων οὕτως ἐχόντων, τονιστέον ὅτι τό στρές, ἡ δυσφορία περί τήν ἀναπνοήν, ἡ ἐξάντλησις κ.ἄ. κυριαρχοῦν, ὡς μή ὤφελεν, πλέον εἰς τό βιοτικόν ἡμῶν ἐπίπεδον. Αἱ συνέπειαι δέ τῆς “καταναγκαστικῆς” ἐπιταχύνσεως τῶν πάντων μανιωδῶς, ἔχουν φοβερά ἀποτελέσματα διά τόν κόσμον, τήν φύσιν καί τόν ἄνθρωπον. Καί ὁ “δυνάμενος χωρεῖν χωρεῖτο”!
Τότε ὅμως ἐρωτᾶται: Μήπως πλεῖστοι ὅσοι ἐξ᾿ ἡμῶν ἔχουν καταστεῖ εὐήθεις, ἤ ὑποδυόμεθα τήν βλακείαν ἐκ λόγων πολλῶν καί ποικίλων;
Ἀλλά τί εἶναι καί ἡ εὐήθεια;
Αὕτη τυγχάνει ἕν παναθρώπινον καί σύνηθες φαινόμενον, μέ ποικίλα αἴτια, διαδιδομένη καί ἀπρόβλεπτος. Εἶναι ἡ ἐλλειπής ἱκανότης ἐξαγωγῆς ὀρθῶν συμπερασμάτων ἐκ παρατηρήσεων. Καί τοῦτο ὀφείλεται τμηματικῶς εἰς τήν ἄγνοιαν τῶν πραγμάτων, τῶν ἀπαιτουμένων διά μίαν ἀπόφανσιν, τήν ἐλλειπῆ μόρφωσιν τοῦ πνεύματος, τήν ὡρισμένην μαλθακότητα καί ρᾳστώνην περί τήν κατανόησιν, ἐνίοτε παθολογικοῦ χαρακτῆρος κ.ἄ.1
Ἐν πάσῃ περιπτώσει ἀποτελεῖ ὡς ἐκ τούτου μίαν παγκόσμιον δύναμιν, ἕν “κουσούρι” εὐρισκόμενον εἰς τήν ὁμαλήν κατάστασιν τῆς ψυχῆς, καί τό ὁποῖον δέον νά διακριθῇ τῆς πλημμελοῦς ἀδυναμίας τοῦ πνεύματος ἤ τήν ἔλλειψιν τῶν ὀρθῶν συνειρμῶν τοῦ νοός, ὡς συμβαίνει εἰς τήν περίπτωσιν τῶν ἠλιθίων (Idiot) καί τῶν ἰδιοτρόπων (Blödsinn).
Ἡ συμπεριφορά δέ τῆς εὐηθείας ὀφείλεται εἰς τήν λίαν χαμηλήν, τήν ὑψηλήν μας καί τήν ὁμαλήν εὐφυΐαν.
Ὑπάρχει μάλιστα καί ἡ εὐφυϊής εὐήθεια παρά τήν χαμηλήν εὐφυΐαν αὐτῆς.
Δι᾿ ὅλα δέ αὐτά παρέχει καί οὐχί εὐκαταφρόνητα ὀφέλη, ὅπως καί ζημίας ἐνίοτε ἡ εὐφυΐα!
Ἐνταῦθα, τέλος, δέον νά προστεθῇ καί ἡ σχέσις τῆς εὐηθείας πρός τήν Δημοκρατίαν.
Ὡς γνωστόν δέ αὕτη συνιστᾷ τήν μεγίστην ἐπιτυχίαν τοῦ ἀνθρώπου, μεθ᾿ ὅλων τῶν ἐκτροπῶν αὐτῆς, καθ’ ὅσον πλεῖστα ὅσα «ὅσια καί ἐξαίρετα» γίνονται ἐν τῷ ὀνόματι αὐτῆς, ὅπως δυστυχῶς καί τῆς θρησκείας!
Τί συμβαίνει, λοιπόν, ὅταν εὐφυεῖς, συνετοί καί διακριτικοί ἄνθρωποι διαρκῶς “ὑποχωροῦν” ἔναντι τῶν ἐγωϊστικῶν, πεισμόνων, σκληροτραχήλων καί σπουδαιομανῶν ἐκτελεστῶν τῆς βίας κατά τῶν ἄλλων;
Διό καί τό “καί φαλακρός καί καθυστερημένος”.
Τότε ἡ Δημοκρατία ἀποβαίνει “ἰδιοκρατία” τ.ἔ. δικτατορία τῶν βλακῶν, οἱ ὁποῖοι “ρυθμίζουν” τά πάντα κατά τό δοκοῦν.2
Διά τοῦτο καί ἡ λαϊκή σοφία φησί: «κούνα τό κεφάλι σου καί λάβε τον μισθόν σου»!
«Χαίρετε λοιπόν καί ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὁ μισθός ὑμῶν πολύς ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. 5. 12).
***
H. Geyer, Über die Dummheit, Βίσμπαντεν 2007, 11.
E. Pöppel – B. Wagner, Dummheit 2015. B. Witzer, Die Diktatur der Dummen, 2018.
