Την Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2022 στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παρουσιάστηκε ένα αφιέρωμα στον Μητροπολίτη Αθηνών άγιο Μιχαήλ Χωνιάτη, με τον τίτλο «Ἔρως Ἀθηνῶν».
Η εκδήλωση διοργανώθηκε από την Ενορία του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού, υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, με την ευκαιρία συμπληρώσεως οκτακοσίων ετών (1222-2022) από την κοίμηση του αγίου Μιχαήλ Χωνιάτου, Μητροπολίτου Αθηνών.
Στην αρχή αναγνώστηκε ο ακόλουθος χαιρετισμός του Αρχιμ. Θεολόγου Αλεξανδράκη, Διευθυντού του ΙΠΕ:
Αγαπητοί φίλοι και αδελφοί,
Μεταφέροντας τις ολόθερμες ευχές και ευλογίες του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου Β΄ για καλή επιτυχία της αποψινής εκδηλώσεως, μοιράζομαι μαζί σας και την ελπίδα ώστε το καλλιτεχνικό μέλος να γίνει θύρα εισόδου των μηνυμάτων που εκπέμπει προς εμάς αυτός ο σπουδαίος άγιος, ο Μητροπολίτης των Αθηνών, ο Μιχαήλ ο Χωνιάτης από το μακρινό φαινομενικά παρελθόν.
Το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς μας Αρχιεπισκοπής στα πλαίσια του προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση» μεταξύ των είκοσι νέων θεματικών ενοτήτων προσφέρει το επιμορφωτικό πρόγραμμα με θέμα «Οι Άγιοι των Αθηνών. Πρόσωπα και πολιτιστικά μνημεία της εκκλησιαστικής ιστορίας της Αθήνας και τα μηνύματα τους στην σύγχρονη κοινωνία» με στόχο την ανάδειξη ενός αμύθητου πνευματικού θησαυρού που είναι οι προσωπικότητες της τοπικής αγιολογίας.
Έτσι λοιπόν έθεσε υπό την αιγίδα του την αποψινή μουσική εκδήλωση, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι όλα τα μηνύματα και τα χνάρια αυτού του ιεράρχου είναι σμιλευμένα στο σώμα της τοπικής και όχι μόνο Ιστορίας με τρόπο ευαίσθητο, αληθινό, εύηχο, γλαφυρό, αεικίνητο… δηλαδή όπως είναι κατά κάποιο τρόπο και η μουσική. Ο ποιμενικός αυλός του Χωνιάτη έπαιξε πριν αρκετούς αιώνες, όμως η μουσική του δεν μπορεί να ξεφύγει πολύ μακριά από τις ακτές τις Αττικής, από τον άορνο Ιερό Βράχο των Αθηνών, λες και είναι ένας άλλος Τάλως που περιδιαβάζει τον ιστορικό μας χρόνο και αγρυπνά ώστε να μας προειδοποιήσει στο επερχόμενο στραβοπάτημα της πορείας, της μνήμης ή και της δήθεν συνοδοιπορίας…
Όλα όσα σας λέγω θα ερμηνευτούν με τον καλύτερο τρόπο από τα όσα θα ακολουθήσουν. Το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως, ως καρπός της αγωνίας του Αρχιεπισκόπου μας για τον συνεχή ευαγγελισμό και την εκκλησιαστική και θύραθεν καλλιέργεια των στελεχών των Ενοριών μας, για όλα τα σύγχρονα και θεολογικά θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο που βαδίζει στα μέσα του 21ου αιώνα, είναι μια έμπρακτη δικαίωση των προσπαθειών που ξεκίνησε ο τελευταίος ελεύθερος ορθόδοξος επίσκοπος των Αθηνών, πριν την δημιουργία του Νέου Ελληνικού κράτους, για ευρεία αναδιοργάνωση της τοπικής Εκκλησίας, με ορθόδοξη πατερική πνευματικότητα, με επιστημονικό κύρος και κατάρτιση, με όρεξη ανανέωσης και δημιουργικής πρόσληψης στην παράδοσή μας με αντίκτυπο αυτών φυσικά στην απλή καθημερινότητα όλων.
Τιμούμε την μνήμη ενός αγίου με το να μιμούμαστε το έργο του. Έτσι λοιπόν εμείς, όπως κι εκείνος πριν οκτακόσια χρόνια, όταν έκανε έναν απολογισμό της υλικής και πνευματικής προσφοράς του στην πόλη των Αθηνών, αποτολμούμε για πρώτη φορά στην σύγχρονη ιστορία της Εκκλησίας των Αθηνών ψηφιοποίηση, καταγραφή, περιγραφή, τεκμηρίωση και ανάδειξη προς επιστημονική μελέτη από κάθε ενδιαφερόμενο των κειμηλίων που βρίσκονται στις εκατόν πενήντα επτά Ενορίες της Αρχιεπισκοπής μας. Ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε πριν λίγους μήνες και πολύ σύντομα θα φέρει τους πρώτους καρπούς προς πνευματική αγαλλίαση και τροφοδοσία όλων μας! Εύχομαι η παρουσία και το παράδειγμα του αγίου Μιχαήλ να είναι αισθητά και απτά στη ζωή όλων μας!
Ακολούθησε η εισήγηση του αρχιμ. Μιχαήλ Σταθάκη, αρχαιολόγου – θεολόγου, προϊσταμένου της Ενορίας του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού. Την παραθέτουμε στη συνέχεια.
Μετά την εισήγηση το Καλλιτεχνικό Σύνολο ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος) απέδωσε κείμενα και ποιήματα του αγίου.
Συγκεκριμένα: ανάγνωση τριών αποσπασμάτων κειμένων του Μιχαήλ Χωνιάτη, στο πρωτότυπο, στα νέα ελληνικά και στα αραβικά:
– από τον Εἰσβατήριον λόγο, ὅτε πρῶτον ταῖς Ἀθήναις ἐπέστη
– από το Προσφώνημα εἰς τόν κῦρ Νικηφόρον τόν Προσοῦχον ταῖς Ἀθήναις ἐπιστάντα και
– από την Τοῦ ὑπερτίμου Νέων Πατρῶν κῦρ Εὐθυμίου τοῦ Μαλάκη ἐπιστολή πρός τόν τῶν Ἀθηνῶν κῦρ Μιχαήλ τόν Χωνιάτην, όπου περιγράφονται γλαφυρά οι αρετές του και αναγνωρίζεται ως ύψιστη πνευματική μορφή της εποχής.
Σε πρώτη εκτέλεση παρουσιάστηκαν τρία από τα ποιήματα του Μιχαήλ Χωνιάτη, στα αρχαία ελληνικά, μελοποιημένα από την συνθέτρια Θεοδώρα Μαγγίνα.
– Ἔρως Ἀθηνῶν, στο οποίο ο Μιχαήλ μιλά για τον έρωτά του προς την πόλη των Αθηνών
– Μονόκερος. Το μονόκερο μυθικό αυτό ον με το λευκό σώμα αλόγου, δυνατό και ατίθασο, είναι αδύνατον να αιχμαλωτιστεί. Μόνο μία παρθένος μπορεί να το τιθασεύσει. Συμβολίζει τον Χριστό, το κέρας της σωτηρίας μας, που βρίσκεται στην αγκαλιά της Παρθένου Μαρίας. Παραπέμπει κατ’ εξοχήν στην μητέρα του Ιησού, αναπαριστώντας αλληγορικά το μυστήριο της Θείας Ενσάρκωσης και
– Ἀνεπίγραφοι στίχοι πρός τήν Θεοτόκο, όπου απαριθμεί τι προσέφερε στον ναό της Παναγίας της Αθηναίας κατά την περίοδο της αρχιερατείας του κλείνοντας με μια προσευχή.
Ερμήνευσαν:
Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι
Κωστής Θέος, τσέλο
Θεοδώρα Μαγγίνα, πιάνο – τραγούδι
Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, φωνή
Δημήτρης Καραδήμας, απαγγελία
Roni Bou Saba, μετάφραση & απαγγελία στα αραβικά.
Φωτογραφίες: Κώστας Μοσχόπουλος
