INSIGHTFUL SPEECH BY H.A.H. ECUMENICAL PATRIARCH BARTHOLOMEW IN ABU DHABI (ENGLISH and GREEK)
Μετάφραση: Ομ. Καθηγητής ΑΠΘ Πέτρος Βασιλειάδης
ENGLISH:
Eminences,
Excellencies,
Honorable participants,
Dear Thierry de Montbrial,
Ladies and Gentlemen,
Dear friends,
We would like to warmly thank the organizers of this new symposium of the World Policy Conference “For a Reasonably Open World”, for inviting us once again to participate in this very interesting work.
The Ukrainian war, provoked by the unjust aggression of Russia in February 2022, constitutes the worst European geopolitical and humanitarian crisis since the end of the Second World War. It is accompanied by the sacrifice of a large number of Ukrainians, Russians and others, as well as the destruction of an entire country. Was such a disaster to be expected?
Specialists in international relations seek to explain this situation by referring to the conditions of the end of the Cold War. Was the West wrong to take advantage of the implosion of the Soviet Union to establish its influence in the East? Has the change in the major balances in Europe reawakened old fears of a possible encirclement of Russia? On the other hand, how can we not take into consideration the desire for independence of peoples who lived under Soviet oppression? How not to respond with acts of solidarity to the culpable abandonment of Eastern Europe to the domination of Moscow in the name of the system of zones of influence established by the Yalta agreements?
This debate is undoubtedly valid. However, the vision of our Church lies beyond these current perspectives. Her gaze is more rooted in history in general and in ecclesiastical history in particular. We consider the source of our misfortunes to be the consequence of errors in judgment regarding matters related to faith. It is for this reason that we identify with the term “orthodoxy,” a just and upright faith.
The Orthodox Church has played a fundamental role in the emergence of these two realities, both separate and intertwined, which are Russia and Ukraine. The place of the drama is at the intersection of a double crossroads, Europe and Asia. First of all, there is the isthmus between the Baltic Sea and the Black Sea, an essential axis for trade between Northern Europe and the Eastern Mediterranean. Perpendicular to this corridor, in the southern part of present-day Ukraine, a corridor is formed open to the circulation of peoples, through which several successive invasions have passed. The commercial function allowed the structuring of powers and the opening to civilization and to the outside world. The waves of invasions and the covetousness of the surrounding powers have, on the other hand, often undone the political structures and subjected the populations to enormous suffering. It is this dialectic between construction and destruction that explains the emergence of a Ukrainian identity.
The spatial political map of present-day Ukraine has changed shape many times over the centuries, from Kievan Rus in the 9th century to Catherine II in the 18th century, when most of Ukraine found itself integrated into the Russian Empire. Over the centuries, the populations of Ukraine have been subjected to successive foreign dominations: Russian, Polish, Mongol, Lithuanian or Austrian. The 20th century was particularly hard on Ukrainians. They endured the great Stalin-era famine, Holodomor, and found themselves in the midst of armed confrontation between the Soviet Union and Nazi Germany during World War II.
This history explains the desire to differentiate itself from the Russian whole and to connect with Europe and its values. These conditions also make it possible to understand the importance of religion, an element that is both founding and liberating of Ukrainian consciousness. From Constantinople, the Ecumenical Patriarchate introduced Christianity and Byzantine civilization already in the 9th century to the peoples of this region. We played a fundamental role in the organization of the religious communities that formed around the Metropolis of kyiv, and then around the Patriarchate of Moscow.
However, its teachings regarding the rules of organization and ecclesiastical functioning, inherited from the long history of Christianity and which reflect all the administrative and philosophical wisdom of the world of the Eastern Mediterranean, have not always been respected by Moscow. The imperial power wanted to submit the church to its will in its effort to instrumentalize the religious feeling for its political and military ends. Thus, from the capture of Constantinople by the Ottomans in 1453, Moscow aspired to replace the Ecumenical Patriarchate by proclaiming that Moscow represented “the third Rome”. This long-lasting policy of Moscow constitutes a fundamental factor of division of the Orthodox world.
From the 19th century, the instrumentalization of religion by Moscow was combined with the innovative ideas of German nationalism. Inspired by Pan-Germanism, the new ideology of Pan-Slavism, an organ of Russian foreign policy, acquired a religious component. This is the idea that churches should organize themselves according to the principle of ethnicity, the central marker of which would be language. It is this approach that the Ecumenical Patriarchate of Constantinople denounced in 1872 as heresy (the heresy of ethnophyletism, a form of ecclesial racism). It is in flagrant contradiction with the universalism of the Gospel message, as well as the principle of territorial governance which defines the organization of our church.
This heresy was, however, useful to Moscow’s objectives since it distanced Slavic-speaking believers from the influence of the Ecumenical Patriarchate. The aim of this strategy was to create, within the Ottoman Empire, and later in the form of an independent state, a separate political force, at the service of the Russian thrust towards the warm seas. She is responsible for the hatreds between Balkan Christians that led to the Balkan wars and atrocities of the early 20th century.
During the Soviet Union, religion was marginalized and oppressed. Communist ideology had occupied the terrain attributed to the screen to a religion exploited by the Tsarist Empire. After its fall, the faith was again used for ideological purposes. The Russian Orthodox Church has sided with the regime of President Vladimir Putin, especially since the election of His Beatitude Patriarch Kirill in 2009. It actively participates in the promotion of the ideology of Rousskii Mir, of the Russian world , according to which language and religion make it possible to define a coherent whole encompassing Russia, Ukraine, Belarus as well as the other territories of the former Soviet Union and the diaspora. Moscow (both political power and religious power) would constitute the center of this world, whose mission would be to combat the decadent values of the West. This ideology constitutes an instrument of legitimization of Russian expansionism and the basis of its Eurasian strategy. The link with the past of ethnophyletism and the present of the Russian world is obvious. Faith thus becomes the backbone of the ideology of Putin’s regime.
The autocephaly of the Ukrainian Orthodox Church granted in 2019 by the Ecumenical Patriarchate has worsened relations with the Russian Church. Here we find tensions already expressed, when the Patriarchate of Moscow decided not to participate in the Holy and Great Council of the Orthodox Church gathered in Crete in 2016.
The invasion of Ukraine on February 24 pushed the polarization to a fever pitch. Patriarch Kirill’s ambiguous stance on the war and support for President Putin’s policies have provoked strong criticism within the Orthodox world and beyond. The Orthodox of Ukraine, who had chosen to remain under the tutelage of the Russian Church, also expressed their disapproval.
Thus, the division of the Orthodox world deepens and expands. Some Churches agree with the Ecumenical Patriarchate; others, whose countries are too dependent on Russia, blindly support the Moscow Patriarchate; still others prefer to keep a complicit silence. Meanwhile, the Russian Church uses the means of the state to establish its influence on the canonical territory of other Churches, despite the most elementary rules of the ecclesiastical organization of Orthodoxy. Its interferences in Africa are presented as punitive actions against the Patriarchate of Alexandria for the recognition of the autocephaly of the Orthodox Church of Ukraine. It is obvious that in these conditions, the peacemaking role of the Church becomes very difficult.
What does this mean for debates beyond church circles? It shows once again the growing role of the religious factor in major global issues. Ideologies are weakening one after another. The end of communism left a great void in a whole part of the world that lived under its domination and in other populations that had invested their hopes in it. The crisis of globalization and liberalism is also creating deep frustrations and dangerous resentments. In this landscape of collapsing materialist ideologies, the spiritual is making a strong comeback. However, this return can constitute a danger, if it is not expressed according to approaches integrating the wisdom of religious traditions drawn from the heritage of the great civilizations of the past.
Errors in discernment, heresies, are not insignificant phenomena that interest only a few clerics and a few scholars. On the contrary, they have very serious consequences for the spiritual life and for material life. The source of the problems is the instrumentalization of religion by actors who often have no real faith.
The Russian Orthodox constitute a great wealth for Orthodoxy and for the whole world. Russian Orthodoxy offered an enormous intellectual, spiritual and artistic contribution. It was unfortunately the victim of interference from Russian political power. Soviet oppression wreaked havoc, depriving entire generations of the blessings of the Church’s faith and wisdom. The neo-imperial regime, in its need to strengthen itself, drew on what seemed to it to be precious political capital: the renewed religious sentiment of the Russian people. Unfortunately, it was able to lead part of the Orthodox clergy on this path. Above all, it took up and reinforced the heretical approaches of the Tsarist regime in a context of poor knowledge of ecclesiastical rules, due in part to the spiritual decay of the Soviet period.
The consequences are very serious. The ethno-religious fanaticism inculcated in Russian youth stifles prospects for peace and reconciliation. The Orthodox world is divided and this fragmentation is projected onto poor countries, whose people hoped to find relief in the faith. Above all, it harms the Russian Church since sooner or later the people will realize the excesses of a Church subject to objectives that have nothing to do with its original mission.
Ladies and gentlemen, dear friends,
Specialists in international relations sometimes tend to ignore or marginalize the role and significance of the religious factor, authentic or manipulated. We have, however, entered a period in which this factor is becoming increasingly important. Theologians and other specialists in questions having to do with the functioning of the Churches must undoubtedly open up to other perspectives and develop dialogue with other scientific disciplines. It is also important that specialists in the social sciences, political sciences and international relations overcome a certain hesitation to deepen religious questions. The understanding of a new world that is being formed before our eyes cannot disregard the religious fact. Thank you for your attention !
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙ:
«Σεβασμιώτατοι,
Εξοχώτατοι,
Αξιότιμοι συμμετέχοντες,
Αγαπητέ κ. Thierry de Montbrial,
Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι και φίλες,
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τους διοργανωτές αυτής της νέας έκδοσης του «Συνεδρίου Παγκόσμιας Πολιτικής – Για έναν Εύλογα Ανοιχτό Κόσμο», που μας προσκάλεσαν για άλλη μια φορά να συμμετάσχουμε σε αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία.
Ο πόλεμος της Ουκρανίας, που προκλήθηκε από την άδικη επίθεση της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022, αποτελεί τη χειρότερη ευρωπαϊκή γεωπολιτική και ανθρωπιστική κρίση από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Συνοδεύεται από τη θυσία μεγάλου αριθμού Ουκρανών, Ρώσων και άλλων, καθώς και την καταστροφή μιας ολόκληρης χώρας. Ήταν αναμενόμενη μια τέτοια καταστροφή;
Οι ειδικοί στις διεθνείς σχέσεις προσπαθούν να εξηγήσουν αυτή την κατάσταση αναφερόμενοι στις συνθήκες του τέλους του Ψυχρού Πολέμου. Έκανε λάθος η Δύση που εκμεταλλεύτηκε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης για να εδραιώσει την επιρροή της στην Ανατολή; Η αλλαγή των μεγάλων ισορροπιών στην Ευρώπη έχει ξυπνήσει πάλι τους παλιούς φόβους για πιθανή περικύκλωση της Ρωσίας; Από την άλλη, πώς μπορούμε να μην λάβουμε υπόψη την επιθυμία για ανεξαρτησία των λαών που έζησαν κάτω από σοβιετική καταπίεση; Πώς να μην απαντήσουμε με πράξεις αλληλεγγύης στην ένοχη εγκατάλειψη της Ανατολικής Ευρώπης στην κυριαρχία της Μόσχας στο όνομα του συστήματος των ζωνών επιρροής που καθιέρωσαν οι συμφωνίες της Γιάλτας;
Αυτή η συζήτηση είναι αναμφίβολα έγκυρη. Ωστόσο, το όραμα της Εκκλησίας μας βρίσκεται πέρα από αυτές τις σημερινές προοπτικές. Το όραμά της είναι περισσότερο ριζωμένο στην ιστορία γενικότερα, και στην εκκλησιαστική ιστορία ειδικότερα. Θεωρούμε ότι η πηγή των συμφορών μας είναι η συνέπεια των λαθών στην κρίση σχετικά με ζητήματα που σχετίζονται με την πίστη. Γι’ αυτό ταυτιζόμαστε με τον όρο «ορθοδοξία», μια δίκαιη και ορθή πίστη.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία έπαιξε θεμελιώδη ρόλο στην ανάδυση αυτών των δύο πραγματικοτήτων, τόσο χωριστών όσο και αλληλένδετων, που είναι η Ρωσία και η Ουκρανία. Ο τόπος του δράματος βρίσκεται στη διασταύρωση ενός διπλού σταυροδρομίου, Ευρώπης και Ασίας. Καταρχάς, υπάρχει ο ισθμός μεταξύ της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας, ουσιαστικός άξονας για το εμπόριο μεταξύ της Βόρειας Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Κάθετα σε αυτόν τον διάδρομο, στο νότιο τμήμα της σημερινής Ουκρανίας, σχηματίζεται ένας διάδρομος ανοιχτός στην κυκλοφορία των λαών, από τον οποίο έχουν περάσει αρκετοί διαδοχικοί εισβολείς. Η εμπορική λειτουργία επέτρεψε τη δόμηση των δυνάμεων και το άνοιγμα στον πολιτισμό και στον έξω κόσμο. Τα κύματα των εισβολών και η απληστία των γύρω δυνάμεων, από την άλλη πλευρά, συχνά αναιρούν τις πολιτικές δομές και έχουν υποβάλει τους πληθυσμούς σε τεράστια δεινά. Αυτή η διαλεκτική μεταξύ κατασκευής και καταστροφής, είναι που εξηγεί την εμφάνιση της ουκρανικής ταυτότητας.
Ο πολιτικός χάρτης του χώρου της σημερινής Ουκρανίας άλλαξε μορφή πολλές φορές στο πέρασμα των αιώνων, από του Ρως του Κιέβου τον 9ο αιώνα έως την Αικατερίνη Β’ τον 18ο αιώνα, όταν το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας βρέθηκε ενσωματωμένο στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι πληθυσμοί της Ουκρανίας έχουν υποστεί αλλεπάλληλες ξένες κυριαρχίες: ρωσικές, πολωνικές, μογγολικές, λιθουανικές, αυστριακές. Ο 20ός αιώνας ήταν ιδιαίτερα σκληρός για τους Ουκρανούς. Άντεξαν τον μεγάλο λιμό της εποχής του Στάλιν, το Χολοντόμορ, και βρέθηκαν στη μέση της ένοπλης αντιπαράθεσης μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Ναζιστικής Γερμανίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτή η ιστορία εξηγεί την επιθυμία να διαφοροποιηθεί από το ρωσικό σύνολο και να συνδεθεί με την Ευρώπη και τις αξίες της. Αυτές οι συνθήκες καθιστούν επίσης δυνατή την κατανόηση της σημασίας της θρησκείας, ενός στοιχείου που είναι και θεμελιώδες και απελευθερωτικό της ουκρανικής συνείδησης. Από την Κωνσταντινούπολη, το Οικουμενικό Πατριαρχείο εισήγαγε τον Χριστιανισμό και τον Βυζαντινό πολιτισμό ήδη από τον 9ο αιώνα στους λαούς αυτής της περιοχής. Έπαιξε θεμελιώδη ρόλο στην οργάνωση των θρησκευτικών κοινοτήτων που σχηματίστηκαν γύρω από τη Μητρόπολη Κιέβου και στη συνέχεια γύρω από το Πατριαρχείο της Μόσχας.
Ωστόσο, τα δόγματά του σχετικά με τους κανόνες οργάνωσης και εκκλησιαστικής λειτουργίας, που κληρονομήθηκαν από τη μακρόχρονη ιστορία του Χριστιανισμού και που αντικατοπτρίζουν όλη τη διοικητική και φιλοσοφική σοφία του κόσμου της Ανατολικής Μεσογείου, δεν ήταν πάντα σεβαστές από τη Μόσχα. Η αυτοκρατορική εξουσία ήθελε να υποτάξει την εκκλησία στη θέλησή της στην προσπάθειά της να εργαλειοποιήσει το θρησκευτικό αίσθημα για τους πολιτικούς και στρατιωτικούς της σκοπούς. Έτσι, μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453, η Μόσχα φιλοδοξούσε να αντικαταστήσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διακηρύσσοντας ότι η Μόσχα εκπροσωπούσε «την τρίτη Ρώμη». Αυτή η μακροχρόνια πολιτική της Μόσχας αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα διχασμού του Ορθόδοξου κόσμου.
Από τον 19ο αιώνα η εργαλειοποίηση της θρησκείας από τη Μόσχα, συνδέθηκε με τις καινοτόμες ιδέες του γερμανικού εθνικισμού. Εμπνευσμένη από τον πανγερμανισμό, η νέα ιδεολογία του πανσλαβισμού, οργάνου της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, απέκτησε θρησκευτικό συστατικό. Αυτή είναι η ιδέα, ότι οι εκκλησίες πρέπει να οργανωθούν σύμφωνα με την αρχή της εθνότητας, κεντρικός δείκτης της οποίας θα ήταν η γλώσσα. Αυτή είναι η προσέγγιση που το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως κατήγγειλε το 1872 ως αίρεση (την αίρεση του εθνοφυλετισμού, μια μορφή εκκλησιαστικού ρατσισμού). Είναι σε κατάφωρη αντίθεση με την οικουμενικότητα του ευαγγελικού μηνύματος, καθώς και με την αρχή της εδαφικής διακυβέρνησης που ορίζει την οργάνωση της εκκλησίας μας.
Αυτή η αίρεση, ωστόσο, ήταν χρήσιμη για τους στόχους της Μόσχας, καθώς απομάκρυνε τους σλαβόφωνους πιστούς από την επιρροή του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στόχος αυτής της στρατηγικής ήταν η δημιουργία, εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και αργότερα με τη μορφή ανεξάρτητου κράτους, μιας ξεχωριστής πολιτικής δύναμης, στην υπηρεσία της ρωσικής πορείας προς τις θερμές θάλασσες. Είναι υπεύθυνη για τα μίσος μεταξύ των Βαλκανίων χριστιανών που οδήγησαν στους Βαλκανικούς πολέμους και τις φρικαλεότητες των αρχών του 20ου αιώνα.
Κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής Ένωσης, η θρησκεία ήταν περιθωριοποιημένη και καταπιεσμένη. Η κομμουνιστική ιδεολογία είχε καταλάβει το έδαφος που αποδόθηκε στην θρησκεία που εκμεταλλευόταν η Τσαρική Αυτοκρατορία. Μετά την πτώση του, η πίστη χρησιμοποιήθηκε και πάλι για ιδεολογικούς σκοπούς. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τάχθηκε στο πλευρό του καθεστώτος του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, ειδικά μετά την εκλογή του Μακαριωτάτου Πατριάρχη Κύριλλου το 2009. Συμμετέχει ενεργά στην προώθηση της ιδεολογίας του Ruskii Mir, του ρωσικού κόσμου, σύμφωνα με την οποία γλώσσα και θρησκεία καθιστούν δυνατό τον καθορισμό ενός συνεκτικού συνόλου που θα περιλαμβάνει τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία καθώς και τα άλλα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της διασποράς. Η Μόσχα (τόσο η πολιτική όσο και η θρησκευτική εξουσία) θα αποτελούσε το κέντρο αυτού του κόσμου, αποστολή του οποίου θα ήταν να καταπολεμήσει τις παρακμιακές αξίες της Δύσης. Αυτή η ιδεολογία αποτελεί όργανο νομιμοποίησης του ρωσικού επεκτατισμού και τη βάση της ευρασιατικής στρατηγικής του. Η σύνδεση με το παρελθόν του εθνοφυλετισμού και το παρόν του ρωσικού κόσμου είναι προφανής. Η πίστη γίνεται έτσι η ραχοκοκαλιά της ιδεολογίας του καθεστώτος του Πούτιν.
Η αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, που παραχωρήθηκε το 2019 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, έχει επιδεινώσει τις σχέσεις με τη Ρωσική Εκκλησία. Εδώ βρίσκουμε εντάσεις, ήδη εκφρασμένες από την απόφαση του Πατριαρχείου Μόσχας να μην συμμετάσχει στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη το 2016.
Η εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου έκανε την πόλωση πυρετώδη. Η διφορούμενη στάση του Πατριάρχη Κύριλλου για τον πόλεμο και η υποστήριξη των πολιτικών του Προέδρου Πούτιν έχουν προκαλέσει έντονη κριτική στον Ορθόδοξο κόσμο και όχι μόνο. Την αποδοκιμασία τους εξέφρασαν και οι Ορθόδοξοι της Ουκρανίας που είχαν επιλέξει να παραμείνουν υπό την κηδεμονία της Ρωσικής Εκκλησίας.
Έτσι βαθαίνει και διευρύνεται ο διχασμός του Ορθόδοξου κόσμου. Μερικές Εκκλησίες συμφωνούν με το Οικουμενικό Πατριαρχείο· άλλες, των οποίων οι χώρες εξαρτώνται υπερβολικά από τη Ρωσία, υποστηρίζουν τυφλά το Πατριαρχείο Μόσχας. άλλοι πάλι προτιμούν να τηρούν μια συνένοχη σιωπή. Εν τω μεταξύ, η Ρωσική Εκκλησία χρησιμοποιεί τα μέσα του κράτους για να εδραιώσει την επιρροή της στο κανονικό έδαφος άλλων Εκκλησιών, παρά τους άκρως στοιχειώδεις κανόνες της εκκλησιαστικής οργάνωσης της Ορθοδοξίας. Οι παρεμβάσεις της στην Αφρική παρουσιάζονται ως τιμωρητικές ενέργειες κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας για την αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Είναι προφανές ότι σε αυτές τις συνθήκες ο ειρηνοποιητικός ρόλος της Εκκλησίας γίνεται πολύ δύσκολος.
Τι σημαίνει αυτό για συζητήσεις πέρα από τους εκκλησιαστικούς κύκλους; Δείχνει για άλλη μια φορά τον αυξανόμενο ρόλο του θρησκευτικού παράγοντα σε μεγάλα παγκόσμια ζητήματα. Οι ιδεολογίες εξασθενούν η μία μετά την άλλη. Το τέλος του κομμουνισμού άφησε ένα μεγάλο κενό σε ένα ολόκληρο μέρος του κόσμου που ζούσε υπό την κυριαρχία του και σε άλλους πληθυσμούς που είχαν επενδύσει τις ελπίδες τους σε αυτό. Η κρίση της παγκοσμιοποίησης και του φιλελευθερισμού δημιουργεί επίσης βαθιές απογοητεύσεις και επικίνδυνες δυσαρέσκειες. Σε αυτό το τοπίο των υλιστικών ιδεολογιών που καταρρέουν, το πνευματικό επιστρέφει δυναμικά. Ωστόσο, αυτή η επιστροφή μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο, εάν δεν εκφραστεί σύμφωνα με προσεγγίσεις που ενσωματώνουν τη σοφία των θρησκευτικών παραδόσεων που αντλούνται από την κληρονομιά των μεγάλων πολιτισμών του παρελθόντος.
Τα λάθη στη διάκριση, οι αιρέσεις, δεν είναι ασήμαντα φαινόμενα που ενδιαφέρουν μόνο λίγους κληρικούς και λίγους μελετητές. Αντίθετα, έχουν πολύ σοβαρές συνέπειες για την πνευματική ζωή. και για την υλική ζωή. Η πηγή των προβλημάτων είναι η εργαλειοποίηση της θρησκείας από ηθοποιούς που συχνά δεν έχουν πραγματική πίστη.
Οι Ρώσοι Ορθόδοξοι αποτελούν μεγάλο πλούτο για την Ορθοδοξία και για ολόκληρο τον κόσμο. Η Ρωσική Ορθοδοξία πρόσφερε τεράστια πνευματική, πνευματική και καλλιτεχνική προσφορά. Ήταν δυστυχώς θύμα παρέμβασης από τη ρωσική πολιτική εξουσία. Η σοβιετική καταπίεση προκάλεσε τον όλεθρο, στερώντας ολόκληρες γενιές από τις ευλογίες της πίστης και της σοφίας της Εκκλησίας. Το νέο-αυτοκρατορικό καθεστώς, στην ανάγκη του να ισχυροποιηθεί, βασίστηκε σε αυτό που του φαινόταν πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο: το ανανεωμένο θρησκευτικό συναίσθημα του ρωσικού λαού. Δυστυχώς, μπόρεσε να οδηγήσει μέρος του Ορθόδοξου κλήρου σε αυτόν τον δρόμο. Κυρίως, υιοθέτησε και ενίσχυσε τις αιρετικές προσεγγίσεις του τσαρικού καθεστώτος σε ένα πλαίσιο κακής γνώσης των εκκλησιαστικών κανόνων, εν μέρει λόγω της πνευματικής σήψης της σοβιετικής περιόδου.
Οι συνέπειες είναι πολύ σοβαρές. Ο εθνο-θρησκευτικός φανατισμός που έχει ενσταλαχτεί στη ρωσική νεολαία πνίγει τις προοπτικές για ειρήνη και συμφιλίωση. Ο Ορθόδοξος κόσμος είναι διχασμένος και αυτός ο κατακερματισμός προβάλλεται σε φτωχές χώρες, των οποίων οι άνθρωποι ήλπιζαν να βρουν ανακούφιση στην πίστη. Πάνω από όλα, βλάπτει τη Ρωσική Εκκλησία, αφού αργά ή γρήγορα οι άνθρωποι θα συνειδητοποιήσουν τις υπερβολές μιας Εκκλησίας που υπόκειται σε στόχους που δεν έχουν καμία σχέση με την αρχική της αποστολή.
Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί φίλοι,
Οι ειδικοί στις διεθνείς σχέσεις μερικές φορές τείνουν να αγνοούν ή να περιθωριοποιούν τον ρόλο και τη σημασία του θρησκευτικού παράγοντα, αυθεντικού ή χειραγωγούμενου. Έχουμε, ωστόσο, εισέλθει σε μια περίοδο, κατά την οποία αυτός ο παράγοντας γίνεται όλο και πιο σημαντικός. Οι θεολόγοι και άλλοι ειδικοί σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη λειτουργία των Εκκλησιών πρέπει αναμφίβολα να ανοιχτούν σε άλλες προοπτικές και να αναπτύξουν διάλογο με άλλους επιστημονικούς κλάδους. Είναι επίσης σημαντικό οι ειδικοί στις κοινωνικές επιστήμες, τις πολιτικές επιστήμες και τις διεθνείς σχέσεις να ξεπεράσουν έναν ορισμένο δισταγμό να εμβαθύνουν στα θρησκευτικά ζητήματα. Η κατανόηση ενός νέου κόσμου που σχηματίζεται μπροστά στα μάτια μας δεν μπορεί να αγνοήσει το θρησκευτικό γεγονός.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!
Η ομιλία στα γαλλικά ΕΔΩ
