Του Αντώνη Τριανταφύλλου
Φωτογραφία: Κώστας Τζιβανίδης
Οι λέξεις του τίτλου ήρθαν αυθόρμητα στο μυαλό μου, βλέποντας το ιδιαίτερο στιγμιότυπο, που αποτύπωσε, πριν από λίγες ημέρες, ο φωτογραφικός φακός του Κώστα Τζιβανίδη, κατά την παρουσία της εφέστιας εικόνας του Αγίου Όρους της Παναγίας «Άξιον εστί» στην Κομοτηνή. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ανάμεσα στους Πρωτεπιστάτη, Γέροντα Χριστοφόρο Ιβηρίτη και στον Πολιτικό Διοικητή του Αγίου Όρους Αθανάσιο Μαρτίνο.
Αντιλήφθηκε, λοιπόν, ο Κώστας Τζιβανίδης, με τη οξυδέρκεια που τον διακρίνει, ότι το ενσταντανέ που είχε στο «καρέ» της φωτογραφικής του μηχανής εικόνιζε κάτι πιο περίπλοκο, γοητευτικό και ουσιώδες.
Σε αυτή τη φωτογραφία, λοιπόν, αποκαλύπτονται βαθύτερες έννοιες μέσα από την παρουσία τριών θεσμικών προσώπων. Ο Πατριάρχης, ο κανονικός Επίσκοπος της Αθωνικής Μοναστικής Πολιτείας και ταυτόχρονα ο πνευματικός πατέρας όλων των Αγιορειτών μοναχών. Ο προκαθήμενος της πρωτόθρονης Εκκλησίας, σύμβολο της πνευματικής μήτρας του Γένους και το σημείο αναφοράς της Ορθοδοξίας εν μέσω του Πρώτου τη τάξει των Αγιορειτών, του μοναχού που προσωποποιεί θεσμικά την εκτελεστική αρχή των αποφάσεων της Ιεράς Κοινότητας στην Αθωνική μοναστική πολιτεία και του Πολιτικού διοικητή του Αγίου Όρους, που μετουσιώνει την φυσική παρουσία της ελληνικής πολιτείας στον Άθωνα και στην αρμοδιότητά του είναι να διαχειρίζεται το σκέλος των αγιορείτικων πραγμάτων σε σχέση με το ελληνικό κράτος.
Άλλοι θα πουν ότι είναι η Θεία Πρόνοια που εδραιώνει την αρμονία, άλλοι πως τα πρόσωπα εμπεδώνουν την ομαλότητα. Όπως και να έχει είναι σίγουρο, ότι ο τρόπος διοίκησης της Αθωνικής μοναστικής πολιτείας με βραχίονες της, την «βουλή» της, δηλαδή την Ιερά Κοινότητα, με την Ιερά Επιστασία ως εκτελεστικό όργανο των αποφάσεων της Ι.Κ. και την Πολιτική Διοίκηση ως σύνδεσμο με την Ελληνική πολιτεία, θα έπρεπε να είναι υπόθεση εργασίας σε τμήματα Πολιτικής Επιστήμης ανά τον κόσμο.
Η πλέξη εκκλησιαστικών θεσμών και πολιτικών αρχών για έναν νου απαίδευτο στην ρωμέϊκη παράδοση φαντάζει από παράταιρη έως επικίνδυνη. Για έναν μετανεοτερικά σκεπτόμενο, το στιγμιότυπο του Πατριάρχη, με τον Πρωτεπιστάτη και τον Πολιτικό διοικητή δείχνει αναχρονιστικό ή ακραία σκοταδιστικό. Μα και για κάποιον πιστό, που έχει άγνοια περί της εκκλησιαστικής διοίκησης ή για κάποιον που του έχουν εμφυσήσει στρεβλή αντίληψη για τον μοναχισμό -και δη για τα πράγματα στον Άθω- η πνευματική υπαγωγή των αγιορειτών μοναχών στην δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριάρχη και η σχέση τους με την συντεταγμένη ελληνική πολιτεία φαντάζει δυναστική. Κάθε άλλο.
Δείχνει το πόσο βαθιά ριζωμένοι πνευματικοί θεσμοί, όπως το Οικουμενικό Πατριαρχείο -με την σχεδόν δισχιλιετή ιστορία, μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά με τις σύγχρονες πολιτικές αρχές. Πως ένας θεσμός που μετρά αιώνες ιστορίας, όπως είναι η Ιερά Κοινότητα, μπορεί να προσαρμοστεί στα σύγχρονα δεδομένα, να διαλέγεται και να συνεργάζεται αρμονικά, μέσα σε πλαίσιο των διακριτών τους ρόλων, με τις πολιτικές αρχές του τόπου. Και, βέβαια, η Πολιτική Διοίκηση, που δεν λειτουργεί ως αυταρχικός δυνάστης αλλά ως πολύτιμος συνεργάτης και συνοδοιπόρος των Αθωνιτών.
Με τον φωτογραφικό του φακό ο Κώστας Τζιβανίδης εδώ και πολλά χρόνια έχει αποτυπώσει εκατοντάδες στιγμιότυπα από την ζωή στην Αθωνική μοναστική πολιτεία, έχει απαθανατίσει τις επίσημες επισκέψεις δεκάδων προκαθημένων και πολιτικών ηγετών στο Άγιο Όρος, μια εκτενή φωτογραφική παρακαταθήκη, που -σίγουρα- θα αποτελέσει πολύτιμο υλικό τεκμηρίωσης για τους ιστορικούς στο μέλλον. Στο πλούσιο υλικό του προστίθεται και αυτή η φωτογραφία, που είναι ο αψευδής μάρτυρας του πόσο αρμονικά και παραδειγματικά διοικείται το «περιβόλι της Παναγίας».
Εν τέλει, η κοινή φωτογραφία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, του Πρωτεπιστάτη Χριστοφόρου και του Αθανάσιου Μαρτίνου αποτυπώνει την ουσιαστική και αρμονική συνύπαρξη πνευματικών και διοικητικών θεσμών. Με μια λέξη τη συναλληλία.
