Στη Μονή Bose της Ιταλίας ξεκίνησε από σήμερα, 6 Σεπτεμβρίου 2022, τις εργασίες του, το ετήσιο συνέδριο ορθόδοξης πνευματικότητας, που φέτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ισαάκ τον Σύρο.
Στο συνέδριο συμμετέχει ο Σεβ. Μητροπολίτης Βελγίου κ. Αθηναγόρας ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου.
Παραθέτουμε στη συνέχεια την εναρκτήρια ομιλία του ηγουμένου π. Sabino Chialà.
28° Διεθνές Οικουμενικό Συνέδριο Ορθόδοξης Πνευματικότητας 2022
Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος και η πνευματική του διδασκαλία
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές εν Χριστώ,
Σεβασμιότατοι μητροπολίτες, θεοφιλέστατοι επίσκοποι, μοναχοί και μοναχές, φίλοι και φιλοξενούμενοι,
Με ιδιαίτερη χαρά, εξ ονόματος των αδελφών του Bose, σας καλωσορίζω στο 28ο Διεθνές Οικουμενικό Συνέδριο Ορθόδοξης Πνευματικότητας, αφιερωμένο στον «Άγιο Ισαάκ της Νινευή και την πνευματική του διδασκαλία».
Πέρασαν 3 χρόνια από το προηγούμενο συνέδριο, το 27ο, που έλαβε χώρα τον Σεπτέμβριο του 2019. 3 χρόνια δύσκολα για όλους, 3 χρόνια σκληρής δοκιμασίας για τον κόσμο μας, τις Εκκλησίες μας, και για την ίδια την Κοινότητα που σας φιλοξενεί. Πρώτα η πανδημία, μετά πόλεμοι και διαμάχες που μας κλυδώνισαν, που μας προκάλεσαν και μας προκαλούν πόνο. Μετρήσαμε και ακόμη μετρούμε πόσο εύθραυστοι κι ανήμποροι είμαστε ενώπιον του αινίγματος του κακού που μας βασανίζει με ποικίλους τρόπους. Είμαστε όλοι πληγωμένοι, και συχνά αποπροσανατολισμένοι εξαιτίας των όσων βλέπουμε στο παρόν και στο μέλλον, που φαίνεται πιο αβέβαιο από ποτέ άλλοτε.
Η πανδημία μας εμπόδισε να βρεθούμε μαζί επί 3 χρόνια. Μετά, προς τα τέλη της περασμένης χρονιάς, μια σχετική χαλάρωση στα μέτρα κοινωνικής απόστασης, μας ενεθάρρυνε να σκεφτούμε ξανά τα συνέδριά μας. Όλα ήταν έτοιμα όταν άλλα σύννεφα πύκνωσαν στον ορίζοντα: ο πόλεμος στην Ουκρανία. Γνωρίζαμε ότι ττα επώδυνα αυτά γεγονότα θα εμπόδιζαν ή θα περιόριζαν δραστικά τη συμμετοχή πολλών φίλων από την χώρα αυτή, όπως και από τη Ρωσία. Και επιπλέον, τόσο η Συρία όσο και ο Λίβανος συνέχιζαν να δοκιμάζονται από τον πόλεμο και την αστάθεια. Τί να κάνουμε, λοιπόν; Να αναβάλουμε από σεβασμό στην τόση οδύνη ή να τολμήσουμε να προχωρήσουμε ως σημείο ελπίδας: Τελικά, ακούγοντας τη γνώμη κάποιων από τους παρισταμένους, επιλέξαμε να προχωρήσουμε με το εγχείρημα. Και ιδού, είμαστε εδώ…κουβαλώντας στην καρδιά τους πάντες και τα πάντα.
Τα χρόνια της αναστολής μας προσέφεραν την ευκαιρία να σκεφτούμε εκ νέου τα συνέδριά μας. Προτεραιότητα παραμένει η συνάντηση χριστιανών από διαφορετικές Εκκλησίες και παραδόσεις, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, αλλά θα μας χαροποιούσε αυτό να γίνει με μορφή πιο απλή και οικεία. Για τον λόγο αυτό μειώσαμε τον αριθμό των συμμετεχόντων, στον αριθμό που μπορούμε να φιλοξενήσουμε εδώ στη μονή, χωρίς να στραφούμε σε εξωτερικούς φορείς. Ήταν μια επιλογή δύσκολη αλλά αναγκαία. Ακόμη και η καινοτομία του «απογεύματος ανάγνωσης» στόχο έχει την αδελφική ανταλλαγή απόψεων και την εμβάθυνση στην αμοιβαία γνωριμία. Θα αξιολογήσουμε από κοινού το αποτέλεσμα αυτών των επιλογών.
Για το θέμα του φετεινού συνεδρίου εμπιστευθήκαμε έναν από τους μεγάλους διδασκάλους του πνευματικού βίου όλων των εποχών: τον Ισαάκ της Νινευή, τονν Ισαάκ τον Σύρο. Μορφή που έθρεψε γενεές γενεών χριστιανών όλων των εποχών, όλων των συνθηκών, σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη και μήκη όλων των Εκκλησιών και πέρα από αυτές ακόμη. Ένας πατέρας που ενώ ανήκε σε μια από τις πιο αρχαίες Εκκλησίες και γεωγραφικά πιο απομονωμένες, κατέκτησε τους πάντες, όπως καταδεικνύουν οι μεταφράσεις των έργων του (μοναδική περίπτωση!) σε όλες τις γλώσσες που μιλούν οι χριστιανοί, ακόμα και σε εκείνες που δεν ομιλούνται πλέον, όπως τα σογδιανά, που μιλούσαν στην περιοχή του σημερινού Ουζμπεκιστάν.
Γιατί στον Ισαάκ; Τα πολύτιμα πετράδια που βρίσκουμε στα γραπτά του είναι πάμπολλα: η διδασκαλία του περί ταπεινώσεως, περί προσευχής, περί του άπειρου ελέους του Θεού, το οποίο όλοι μας έχουμε διαρκώς ανάγκη. Οι σελίδες του για τα θέματα αυτά στάθηκαν βάλσαμο για τις πληγές πολλών ανδρών και γυναικών ανά τους αιώνες. Και εξακολουθούν να είναι…
Ο Ισαάκ όμως είναι επίσης κήρυκας της ελπίδας…Σε μια εποχή μεγάλων αναταραχών, πολιτικών και θρησκευτικών, μετά την εξάπλωση της αραβικής κυριαρχίας, που επρόκειτο να αντικαταστήσει στη Μέση Ανατολή την κυριαρχία Βυζαντινών και Περσών, μπόρεσε στις πτυχές αυτής της ιστορίας, τόσο επισφαλούς και αβέβαιης όσο η δική μας, να διακρίνει μία βέβαιη ελπίδα. Και ακριβώς στην καρδιά ενός κόσμου που πανταχόθεν απειλείτο κήρυξε τον Θεό φίλο των ανθρώπων που ποτέ δεν εγκαταλείπει τα πλάσματά του.
Πόσες και πόσες φορές, στ’ αλήθεια, μας καλεί ο Ισαάκ στην ελπίδα και μας φυλάσσει από την απελπισία, την οποία θεωρεί το κατ’ εξοχήν αμάρτημα;! Μας καλεί επανειλημμένως να βλέπουμε το μέλλον με εμπιστοσύνη και μην αφεθούμε στις παγίδες των κινδύνων (cf. Πρώτη συλλογή VI,49-54). Γράφει για τον αληθινό πιστό:
Δεν θα σταματήσει ν’ αγωνίζεται άχρι θανάτου, ούτε θα θεωρήσει εαυτόν ηττημένο όσο αναπνέει. Και ακόμη κι αν το πλοίο του ναυαγεί κάθε μέρα κι ο καρπός του εμπορίου του καταλήγει στην άβυσσο του βυθού, δεν σταματά να ναυλώνει και να φορτώνει άλλα πλεούμενα και να τα πλοηγεί με ελπίδα. Έως ότου ο Κύριος, βλέποντας την επιμονή του, τον σπλαχνίζεται στην καταστροφή του και τον περιβάλλει με το έλεός του και του δίνει δύναμη ν’ αντέξει και ν’ αντιμετωπίσει τα πυρωμένα βέλη του πονηρού (cf. Ef 6,16). Αυτή είναι η εκ Θεού σοφία, και ο ασθενών σοφός εστί. Η απελπισία δεν φέρνει κανένα όφελος. Αληθώς είναι προτιμότερο να κριθούμε για κάθε μας διαπραχθέν αμάρτημα παρά για πλήρη λιποταξία (Πρώτη συλλογή IX,8).
Μην απελπίζεσαι! Μην γυρνάς την πλάτη! Μην αφήνεσαι να φοβηθείς μέχρι παραλυσίας από τις ατυχίες, την αμαρτία, τις αντιξοότητες και τους παραλογισμούς που βλέπουμε εντός μας και μεταξύ μας… Ιδού μια από τις διδαχές που μας κληροδοτεί ο Ισαάκ και σήμερα θέλουμε να ακούσουμε. Και είναι και ένας από τους λόγους που πιστέψαμε ότι θα ήταν ο καλύτερος οδηγός για την νέα μας αυτή συνάντηση.
Εξάλλου, ακριβώς εδώ στο Bose πριν 20 και κάτι χρόνια (από τις 30/6 έως 1/7 του 2001) συγκεντρώθηκε μια μικρή ομάδα μελετητών και φίλων του Ισαάκ για ένα πρώτο σεμινάριο αφιερωμένο στον πατέρα αυτόν. Είμασταν καμιά δεκαπενταριά σύνεδροι (κάποιοι εκ νέου σήμερα παρόντες): Sebastian Brock, Paolo Bettiolo, ένας νεαρότατος π. Hilarion Alfeev, π. André Louf (που μνημονεύουμε βέβαιοι ότι μας παρακολουθεί από τον ουρανό* αυτόν απεικονίζει το εικόνισμα πίσω μας, έργο του αγιογράφου Joris Van Ael, που είναι κι αυτός μεταξύ μας), π. Gabriel Bunge, Simonetta Salvestroni, και άλλοι φίλοι μεταξύ των οποίων οι Pablo Argárate και Vittorio Berti, παρόντες κι αυτοί μεταξύ μας σήμερα.
Και σε αυτό το συνέδριο συγκεντρώνονται οι μείζονες θεράποντες του Νινεβίτη αγίου, μαζί με νέους μελετητές που τα τελευταία χρόνια αφιερώθηκαν ωφέλιμα στο έργο του. Θα τους ακούσουμε με ενδιαφέρον και πολλαπλώς θα ωφεληθούμε, Θα ήθελα όμως ήδη από τώρα να τους ευχαριστήσω εκ βάθους καρδίας. Και μαζί με αυτούς θα ήθελα να ευχαριστήσω αυτούς που θα καθοδηγήσουν τις ομάδες μελέτης βοηθώντας μας να γευτούμε ξανά τα λόγια του Ισαάκ.
Είμεθα επίσης ευγνώμονες στους προκαθημένους Εκκλησιών που έστειλαν ευχές και επισήμους εκπροσώπους. Ξεκινώ μνημονεύοντας την ασσυριο-ανατολική εκκλησία, την εκκλησία του Ισαάκ… Ο καθολικός -πατριάρχης Mar Awa III μας έστειλε χαιρετισμό και ανέθεσε την εκπροσώπησή του στον Mar Emmanuel Yosip, ασσύριο επίσκοπο του Καναδά. Ιδιαίτερη και μεγάλη χαρά!
Για τις ορθόδοξες εκκλησίες έχουμε μαζί μας τον Σεβασμιώτατο μητροπολίτη Βελγίου Αθηναγόρα, εξ οννόματος της ΑΘΠ του οικουμενικού πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο οποίος ευθύς εξ αρχής παρακολουθεί τα συνέδριά μας και τα έχει θέσει υπό την αιγίδα του. Τον επίσκοπο Amvrosij του Bogorodsk εκπροσωπο του πατριαρχείου της Μόσχας. Τον επίσκοπο Siluan της ρουμανικής ορθόδοξης αρχιεπισκοπής Ιταλίας – εκπρόσωπο του πατριάρχη Ρουμανίας Δανιήλ. Τον αρχιμανδρίτη Αμφιλόχιο Μίλτο – εκπρόσωπο της εκκλησίας της Ελλάδος. Τον ηγούμενο Παντελεήμονα της ορθόδοξης εκκλησίας της Πολωνίας. Τον επίσκοπο Άστι του Bylis – εκπρόσωπο του αρχιεπισκόπου Αναστασίου και της ορθόδοξης εκκλησίας της Αλβανίας. Ο επίσκοπος Αλέξανδρος ανήκει στην Ορθόδοξη Εκκλησία Αμερικής (OCA). Παρόντες επίσης είναι μέλη άλλων ορθόδοξων εκκλησιών: ελληνο-ορθόδοξο πατριαρχείο της Αντιοχείας, Πατριαρχείο Μόσχας, Πατριαρχείο Σερβίας και Πατριαρχείο Γεωργίας.
Χαιρετίζουμε με αγάπη και ευγνωμοσύνη και τις αρχαίες ορθόδοξες εκκλησίες της ανατολής που έστειλαν μηνύματα και εκπροσώπους: τον κόπτη πάπα και πατριάρχη Αλεξανδρείας, Tawadros II, που εκπροσωπείται από τον abuna Markos της μονής του αγίου Μακαρίου τον ύπατο καθολικό πάσης Αρμενίας του Echmiadzin, Karekin II, που εκπροσωπείται από τον π. Tirayr Hakobyan. Είναι μαζί μας επίσης εκπρόσωπος της συρο-ορθόδοξης εκκλησίας της Αντιοχείας π. Saliba Er.
Λάβαμε επίσης χαιρετισμούς από τον γενικό γραμματέα ad interim του Οικουμενικού Συμβουλίου των Εκκλησιών, π. Joan Sauca και από τον νέο γενικό γραμματέα, πάστορα Jerry Pillay* επίσης από τον καρδινάλιο Kurt Koch, πρόεδρο του ιδρύματος για την προώθηση της ενότητας μεταξύ των χριστιανών, που εκπροσωπείται από τον υπο-γραμματέα του ιδρύματος mons. Andrea Palmieri.
Χαιρόμαστε ιδιαίτερα για την παρουσία μεταξύ μας πολλών μοναχών και μοναζουσών από Ανατολή και Δύση, μαρτυρία της σημασίας που έχει η διδασκαλία του Ισαάκ ακόμη σήμερα, ιδίως στην μοναστική ζωή: έρχονται από την ελλη-ορθόδοξη μονή της Saydnaya (Συρία), τη Μονή του Αγίου Μακαρίου (Αίγυπτος), τη μονή Buna-vestire (Ρουμανία), τη μονή Suprasl (Πολωνία). Επίσης από την Σλοβακία, από την Γερμανία (Σκήτ Αγίου Σπυρίδωνος), από το Βέλγιο (Chevetogne), την Γαλλία (En Calcat και Solesmes), την Ελβετία (Eremo S. Croce) και την Ιταλία (Κοπτική Μονή της Lachiarella, από τις βενεδικτιανές μονές της Dumenza και της S. Giustina της Padova, από την ορθόδοξη μονή Παντοκράτορος της Αρόνα, τη Μονή της Αγίας Βαρβάρας στο Montaner, τις φραγκισκανές αδελφές από τη μονή Sant’Agata Feltria, τις μοναχές από το Cottolengo di Pralormo και το Montezago).
Σέ όλους απευθύνω θερμό ευχαριστώ, όπως επίσης και στα διάφορα ορθόδοξα πανεπιστημιακά ιδρύματα που έστειλαν χαιρετισμό ή εκπροσωπούνται εδώ. Έχω κατά νου την Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης, το Κέντρο Οικουμενικών Μελετών «Μητροπολίτης Παντελεήμων Παπαγεωργίου» της Θεσσαλονίκης, τη Θεολογική Ακαδημία Βόλου, την Θεολογική Ακαδημία Μόσχας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τη Θεολογική Σχολή του Μπάλαμάντ του Λιβάνου.
Μια διευκρίνιση πρέπει να κάνω πριν ολοκληρώσω: Θα διαπιστώσατε ότι φέτος δεν προβλέπεται ταυτόχρονη διερμηνεία στα ρωσικά. Αυτό έγινε για έναν και μόνο λόγο: εξαιτίας του πολέμου, οι πάμπολλοι φίλοι από την Ουκρανία και την Ρωσία, που τόσο συχνά έρχονταν στα συνέδριά μας δεν ήταν δυνατόν να έρθουν εφέτος. Χαιρόμαστε που κάποιοι λίγοι κατόρθωσαν να είναι μαζί μας και γι’ αυτούς προβλέψαμε μια ομάδα μελέτης στα ρωσικά. Όλοι οι άλλοι είναι στη σκέψη μας και στις προσευχές μας, όπως και η Συρία, ο Λίβανος και όλες οι άλλες περιοχές που μαρτυρικά υπομένουν πολέμους. Ο Κύριος να μας δώσει γρήγορα την ειρήνη! Την δική του ειρήνη!
Τέλος να μνημονεύσω, θέλοντας με αυτό να ευχαριστήσω τον Κύριο, να μνημονεύσω τον αγαπητό Μητροπολίτη Διοκλείας Κάλλιστο, φίλο και πολυτιμότατη παρουσία στα συνέδριά μας, μορφή αγαπητή που έχαιρε της εκτίμησης πολλών χριστιανών της Ανατολής και της Δύσης, ο οποίος πριν λίγες μόνο μέρες προηγήθηκε ημών ενώπιον του Πατρός του ελέους. Φίλος και αδελφός υπέρ του οποίου δεόμεθα εις Κύριον.
Ευχαριστώ όλους για την παρουσία σας εδώ κι εύχομαι καλό συνέδριο.
