Εκατό χρόνια από την έκδοση του Πατριαρχικού και Συνοδικού Τόμου κανονικής συστάσεως της Αρχιεπισκοπής Αμερικής

Υπό του πολιού άρχοντος καθηγητού

Αριστείδη Πανώτη

Η «Επαναστατική Κυβέρνηση» που συγκροτήθηκε προς Σωτηρία της Πατρίδος το 1922 συγκρότησε στην Αθήνα από την Δ΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων τον Ιανουάριο του 1924 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1925. Το Κίνημα των στρατιωτικών θέλησε να βάλει τέλος στις συνέπειες της εθνικής περιπέτεια του Γένους για την Μικρασιατική Καταστροφή και δυναμικά να αποκαταστήσει την τρωθείσα φιλοτιμία του Ελληνισμού  να τακτοποιήσει όχι μόνον τα πολιτειακά αλλά και τα λοιπά εκκλησιαστικά προβλήματα της μεταπολεμικής εποχής όπως ήταν:

α) Η διευθέτηση της κανονικής λειτουργίας  της εκκλησιαστικής διοικήσεως των «Νέων Χωρών» εντός της ελληνικής επικράτειας,  με τον καταρτισμό  πέντε νομοθετημάτων που θα  ψηφίζοντο  ως «κώδικες» γιατί εχρειάζοντο ειδικές εκκλησιολογικές και ιστορικές γνώσεις, και

β) Διότι πρέπει να αναθεωρηθεί η απόφανση του 1908 του πατριάρχου Ιωακείμ του Γ΄, να αναθέσει στο Βασίλειον της Ελλάδος την ποιμαντορία των  μεταναστών στην Αμερική. Αυτό προέκυψε γιατί το Οικουμενικός Θρόνος τότε  μονομαχούσε από το 1872  με την Τσαρική διπλωματία για το άπλωμα της  σλαβόφιλης σαγήνης   στις χώρες της Μέσης Ανατολής και ταυτόχρονα είχε εισπήδηση η ρωσική ιεραποστολή από  τις Αλεούτιες νήσους του Βερίγγειου πορθμού  στην Αλάσκα και από εκεί στην Καλιφόρνια και μετά στην Νέα Υόρκη επιδιώκουσα ως η ορθόδοξη αρχή να προσεταιριστεί το ογκούμενο μεταναστευτικό  ρεύμα από τις διαφόρες χώρες τους ορθοδόξων εθνών  μήπωςμπορέσουν να οργανώσουν  στις Η.Π.Α ρωσικό «εκκλησιαστικό προτεκτοράτο»! Αυτό το ιμπεριαλιστικό τεχνούργημα προήλθε από τον «Πανσλαβισμό» που γέννησε τον «Εθνοφυλετισμό», την νεόφυτη και κακόδοξη διαιρετική αίρεση, πουέκτοτε οδηγεί στην διάσπαση της Εκκλησίας μας  και  στην περιθωριοποίηση του Οικουμενικού Θρόνου,  της  μόνης ύπατης θεσμικής καθέδρας που κήδεται επί αιώνες της Πανορθοδόξου ενότητος της  Ορθοδοξίας.

Το 1918  η Ελληνική κυβέρνηση  υπέδειξε στους Έλληνες  ιεράρχες την δοκιμασμένη για την λύση του «Αρχιεπισκοπικό ζήτημα» της Κύπρου την καταλληλότητα του Κιτίου Μελετίου να ηγηθεί  του θρόνου των Αθηνών.  Όταν αυτός εξελέγη και ανέλαβε εκ των πρώτων  μελημάτων του ήταν  η μελέτης της εκκλησιαστικής καταστάσεως στις Η.Π.Α. πηγαίνοντας εκεί  με ειδική  Επιτροπή εμπειρογνωμόνων. Δυστυχώς  τότε  ακολούθησαν οι πολυώδυνες Νοεμβριανές εκλογές του 1920, αυτές που κατέστησαν τον Αθηνών  εμπερίστατο και κατέφυγε για δεύτερη φορά  στην Νέα Υόρκη τον Φεβρουάριο του 1921 όπου  οι  ομογενείς τον υποδέχθηκαν ως ήρωα.  Τότε οι μετανάστες θέλησαν να αυτονομηθούν και ζήτησαν από τον Μελέτιο  να μάθουν πως εκκλησιαστικά  μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν από τους εν Αθήναις κυβερνώντες.   Ο ιεράρχης  τους είπε ότι κάθε νέα Ορθόδοξη  Εκκλησία για να αποκτήσει κανονική «αυθυπαρξία» πρέπει αυτό να γίνει  κατά τους Ιερούς Κανόνες τριών Οικουμενικών Συνόδων παραθέτοντας τους.1 Μόνον με απόφανση του Αρχιεπισκόπο Κωνσταντινουπόλεως και των συνοδικών ιεραρχών του εκδίδεται σχετικός «Τόμος» που δημοσιεύεται και τότε  η πράξη αυτή κανονικά εγγράφει κανονικά την τοπική αυτή Εκκλησία στα Δίπτυχα της Ορθοδοξίας.

Τον Αύγουστο του 1922 ο Μελέτιος συνεκάλεσε στην Νέα Υόρκη την  Β΄  Γενική Συνέλευση «των κανονικών  ιερέων και των λαϊκών αντιπροσώπων των κανονικοφρόνων Κοινοτήτων» της Ελληνικής Αρχιεπισκοπής Αμερικής2 και συντάχτηκε και Καταστατικός Χάρτης που ομόφωνα εψήφισε ο ευσεβής Κλήρος και ο πιστός Λαός τη Ομογένειας και στάλθηκε τηλεγραφικά στο Φανάρι προς έλεγχο και κύρωση με την υπογραφή Πατριάρχου. 3   

Όμως  ο από  Αθηνών Μελέτιος εξελέγη στις 25 Νοεμβρίου 1921 Οικουμενικός Πατριάρχης και κατέστησε Έξαρχός του στη Αμερική ο τότε ο επίσκοπός  του Ροδοστόλου Αλέξανδρος Δήμογλου, που είχε παραλάβει μαζί από την Αθήνα. Το ταξίδι του νέου Πατριάρχη από την Νέα Υόρκη στην Κωνσταντινούπολη ήταν εξαιρετικά περιπετειώδες και ο Μελέτιος Δ΄ είχε  πολλές συναντήσεις με τους τότε ηγέτες της Ευρώπης και έμαθε τις «παλινωδίες των «Συμμάχων» για την μέλλουσα τύχη της «Συνθήκης των Σεβρών» και εξ αυτών συμπέρανε και την προσεγγίζουσα μεγάλη περιπέτεια των χριστιανικών πληθυσμών από τους ανθιστάμενους Νεότουρκους και διασκεπτόταν συνοδικά για την αντιμετώπιση αυτών των αντιξοοτήτων. Μέσα σε όλα αυτά συνεχώς συσκεπτόταν μετά των μελών της Ιεράς Συνόδου πως θα διαχειριστούν την ασυνεννοησία με την βασιλική κυβέρνηση των Αθηνών και με την διακόψασα την επικοινωνία με την εχθρική Σύνοδον των Αθηνών μετά την εκλογήν του. «Οι ασύντακτες και ασυγκρότητες εν Αμερική ορθόδοξες παροικίες και δεν αποκλίνουν από της παραδεδομένης υπό των Πατέρων κανονικής τάξεως επιδιώκουν τα πάντα «ευσχημόνως και κατά τάξιν γινέσθαι» (Α΄Κορ. ιδ΄40), ενώ η εμπάθεια των ελλαδικών ιεραρχών αντί να σβήνει εξάπτεται από αντιπατριαρχικές πράξεις που επιτείνουν την διχοστασία  Κλήρου και Λαού  παραμονές ερχόμενης αναμετρήσεως του Γένους με τους αλλοεθνείς. Μέσα σε επιζήμια αλλοφροσύνη του Γένους γίνεται από το Πατριαρχείο και κάτι ευλογημένο και ζωηφόρο: με πρόταση του Πατριάρχη Μελετίου Δ΄ η Πατριαρχική Ιερά Σύνοδος εξέλεξε στις 26 Απριλίου 1922 τον επίσκοπον Ροδοστόλου Αλέξανδρον Δήμογλου εκ Χαλκηδόνος σε Αρχιεπίσκοπο Αμερικής και στις  17 Μαΐου του 1922 εκδίδεται  ο υπ’ αριθμὀν 1756 ιδρυτικός Τόμος συστάσεως της «αυτονόμου Ελληνικής Αρχιεπισκοπής  Αμερικής»  ως  μιάς νέας επαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου.

Στην κανονική αυτή απόφανση καθορίζεται ότι: «από του νυν  πάσαι αι εν Αμερική Βορεία και Νοτία ευρισκόμενοι Ορθόδοξοι παροικίαι  και οιαιδήτινες ορθόδοξοι συσσωματώσεις, αι τανυν υφιστάμεναι  και αι εν τω εφεξής χρόνω ιδρυθησόμεναι, γνωριζόμεναι ως μέλη σώματος ενός, όπερ εστίν «η Ορθόδοξος Αρχιεπισκοπή Αμερικής Βορείου και Νοτίου». Στον ιδρυτικόν αυτόν Τόμον αυτόν καθωρίζεται ότι εντός της επαρχιωτικής ενότητος της Αρχιεπισκοπής Αμερικής θα ιδρυθούν και τέσσερες βοηθητικές επισκοπές ιεραρχών στην Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνιας,  στην  Ουασιγκτώνα έδραν της Κυβερνήσεως,  στο  Σικάγο, την Βοστώνη και την Καλιφόρνια με τους οποίους και θα  συγκροτηθεί  επιτόπια  επαρχιακή Σύνοδο. Η εκλογή δύο τουλάχιστον επισκόπων εθεωρήθηκε αναγκαία κατά το άρθρων 16 του Καταστατικού και εξ αυτού εκλέχτηκαν ο Σαμιώτης Βατοπεδινός αρχιμ. Φιλάρετος Ιωαννίδης για το Σικάγο και για την Βοστώνη ο Κορίνθιος αρχιμ. Ιωακείμ Αλεξόπουλος που διετέλεσε και Πρωτοσύγκελλος και της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. 4  

Όμως είναι γνωστό  ότι μετά τα συμβάντα από τα μέσα Αυγούστου μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου  συμβαίνει η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και τότε οι στρατιωτικοί συγκροτούν την Επαναστατική Επιτροπή και ανατρέπουν τους κυβερνώντες τότε το Ελληνικό Κράτος προς Σωτηρία της πατρίδος.  Η εν Ελλάδι Σύνοδος ήταν κατηγορούμενη για παλαιές και σύγχρονές αποφάσεις της. 5  Στην πραγματικότητα   ήταν  ανύπαρκτη και η επαναστατική κυβέρνηση απευθύνεται στον θεσμικά ύπατον αρχιερέα των Ελληνορθοδόξων  για να επανασυνδέσει την ενότητα του Γένους με την πηγή της ορθοδόξου ευσεβείας του.6  Η πρώτη Μετεπαναστατική κυβέρνηση του Σωτηρίου Κροκιδά τον Οκτώβριο του 1922  διέταξε την επιστροφή στην Ελλάδα του μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης  Γερμανού Τρωγιάνου. Όμως αυτός  απερχόμενος μεταβίβασε τις 15-20 αντικανονικές παροικίες των «βασιλοφρόνων» στον επίσης πρώην Χαλδίας Βασίλειον Κοσβόπουλο ο οποίος ανακήρυξε εαυτόν «μητροπολίτη Αμερικής και Καναδά» με κέντρον το Lowell Mass και  άρχισε αθρόες χειροτονίες,  έχοντας την στήριξη της εφημερίδος «Ατλαντίδος». Τον Φεβρουάριο του 1924 ο Αρχιεπίσκοπος Αλέξανδρος τον κατήγγειλε στον πατριάρχη Γρηγόριο Ζ΄ και εξαιτείτο  την παραδειγματική τιμωρία του και η Πατριαρχική Σύνοδος τον δίκασε στο Φανάρι και του επέβαλε την ποινήν «της αργίας από πάσαν ιεροπραξία» και αμέσως τον διέταξε  να εγκαταλείψει την Αμερική στην οποία «εισεπήδησε» και να επανέλθει στην Αθήνα. Όμως ο Βασίλειος περιφρόνησε αυτήν την απόφαση και συνέχισε την συναγωγή των διισταμένων με την  κανονική τάξη, όπως ήταν ο Ιεροσολυμίτης Ιεραπόλεως Παντελεήμων στην Αμερική προς συλλογήν εράνων υπέρ του «Παναγίου Τάφου» και ο  Αντιοχειανός αραβόφωνος επίσκοπος στην Αστόρια Ευθύμιος που συνεργαζόταν  με τα κατάλοιπα της εν Αμερική  ρωσικής  ιεραποστολής.

Την παρεκκλησιαστική αυτή κακοδαιμονία επιχείρησε εξ αποστάσεως να τιθασεύσει η Μητέρα Εκκλησία στηρίζοντας την ποιμαντορία του Αμερικής του Αρχιεπισκόπου Αλεξάνδρου με την δημοσίευση δια του Τύπου των κανονικών 136 Κοινοτήτων (Ενοριών) και τα ονόματα και επώνυμα  των 152 «κανονοφρόνων» ιερέων της δικαιοδοσίας της Αρχιεπισκοπής,  ενώ οι διϊστάμενες Κοινότητες των «βασιλοφρόνων» είναι 30-35 με 56 άγνωστης προελεύσεως «κληρικούς». 7      

Στο μεταξύ ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ζ΄ όταν διεπίστωσε και την ολιγωρία επιψηφίσεως των συνταχθέντων κατ’ εντολήν της Δ΄ Εθνοσυνελεύσεως των Ελλήνων του 1924 πέντε νομοσχεδίων προς ρύθμιση των θεμάτων των Νέων Χωρών,  προς γνώση  παντός «πονηρευομένου» εξέδωσε την Πατριαρχικήν και Συνοδικήν Εγκύκλιον την  6^ην  Νοεμβρίου 1924 με την κανονικήν απόφανσή του» ότι: «Οι 49 Μητροπολιτικές επαρχίες των «Νέων Χωρών» εκ παλαιού όλες τελεσίδικα ανήκουν στον Οικουμενικόν Θρόνον. 8 Το πατριαρχικό αυτό θέσφατο επίσημα εκοινοποίησε τόσον στην Ελληνικήν Πολιτείαν όσον και στην  εν Ελλάδι Ανεξάρτητη (Αυτοκέφαλη)  Εκκλησία, καθώς και στους εν Ελλάδι Ιεράρχες του Θρόνου.

Οι εξερχόμενοι της πατρίδος μετανάστες προς αναζήτηση μέλλοντος στην Αμερική κατά κανόνα ήταν φίλεργοι που τηρούσαν τις πατροπαράδοτες παραδόσεις και συνδέονταν με τους αποδήμους των παλαιότερων γενεών και αγωνίζοντο για να αναδείξουν  την υπερηφάνεια του Γένους στους  επιχειρηματικούς και οικονομικούς τομείς της αμερικανικής κοινωνίας. Στις ενοριακές συνάξεις τους μορφώνονταν  στην κατήχηση και στο εκκλησιαστικό φρόνημα προς αποφυγή των  αλλότριων πιστευμάτων που πλεονάζουν στις αμερικανικές κοινωνίες. Τα αποκόμματα από άρθρα των εκεί  δύο μεγάλων εφημερίδων του «Εθνικού Κήρυκα» και της «Ατλαντίδος» πόσον η Κοινή Γνώμη διαζωγραφίζει το εκκλησιαστικό και πατριωτικό φρόνημα του ευσεβούς ημών  Γένους» σε αντίθεση με τους αλλόφυλους Ορθοδόξους μετανάστες στην Αμερική. Ο απόδημος Ελληνισμός στις Η.Π.Α. τότε ανερχόταν 400 χιλιάδες ψυχές από τις 50 χιλιάδες  οικογένειες που είχε 100 χιλιάδες παιδιά που άξιζαν να μορφωθούν από τους έχοντες τα μέσα εκ των  50 χιλιάδων μεγάλων και μικρών επιχειρήσεων οι οποίοι διατηρούσαν και σε λειτουργία και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα  των  190 ενορίες μόνον στη Βόρεια Αμερική! 9  Το 1927 πραγματοποιήθηκε και η Γ΄ Γενική Συνέλευση της Αρχιεπισκοπής Αμερικής που αναθεώρησε τον παλαιόν και συμπλήρωσε τον νέον Καταστατικό Χάρτη με 28 άρθρα τον οποίον υπέβαλλαν προς έγκριση στο Πατριαρχείο. Ο πατριάρχης Βασίλειος Γ΄ με την Σύνοδόν του τον κύρωσε τον Ιούλιον του 1927 και τον απέστειλε προς εφαρμογήν καθορίζοντας τα της κανονικής  διαιρεσεως της Αρχιεπισκοπής και τα προς εκλογήν προσόντα των εκεί επισκόπων, καθώς και το «Αμετάθετον» γι’ αυτούς, καθώς  που έπρεπε να σωφρονιστούν διότι ο επιζήμιος διχασμός διατηρείτο μέσα στην ομογένεια.

Αυτό ανησυχούσε στην πατρίδα και στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος  στις 12 Μαΐου του 1927 πραγματοποείται σύσκεψη περί της εν Αμερική καταστάσεως της ομογένειας με τον αρμόδιο  υπουργό Ανδρέα Μιχαλακόπουλο, τον Αθηνών Χρυσόστομο, τον Τραπεζούντος Χρύσανθο, ως εκπρόσωπο του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των λοιπών υπευθύνων  παραγόντων. Μετά από εμπεριστατωμένη συζήτηση ομόφωνα ενεκρίθη πως: «η μόνη δυνατή οριστική λύση της φοβερής αλλοφροσύνης στην ομογένεια των Η.Π.Α. είναι η ριζική αντικατάσταση όλων των εξ Αμερικής ανωτέρων κληρικών, ακόμη δε και του καθηρημένου Βασιλείου πρός λυσιτελή καταπράϋνση των παθών και άρση των εκεί σοβαρών διαστάσεων». Όλοι οι  μετακαλούμενοι από την Αμερική αρχιερείς θα τοποθετηθούν σε Μητροπόλεις της Ελλάδος, καθώς μετά από μεταμέλειά του και ο πρώην Χαλδίας να αποκατασταθεί σε μία εξ αυτών Μητρόπολη.  Όμως  χωρίς ποτέ να μεταβληθεί το νυν υφιστάμενο εκκλησιαστικό καθεστώς της κανονικής εξαρτήσεώς της εν Αμερική  Αρχιεπισκοπής από την θεσμική Μητέρα Εκκλησία του Γένους. Την υλοποίηση αυτής της δύσκολης αποφάσεως για συνεννόηση των τριών μερίδων των ποιμαινόμενων  υπό  ιεραρχών της Αρχιεπισκοπής Αμερικής  κατά πρόταση της Κυβερνήσεως  και συμφωνία του Αθηνών ανέλαβε  ο πρώην πρόεδρος της «Παγκληρικής» μητροπολίτης Κορίνθου Δαμασκηνός, θεολόγος και νομικός, διατελών και πατριαρχικός έξαρχος του πατριάρχου Βασιλείου. Αυτός κατάλληλα προετοιμαζόμενος θα  μετέβαινε στο Φανάρι, ώστε να έχει πλήρως τις πρωτοβουλίες των εκεί χειρισμών της αποστολής του. Όμως στις 22 Απριλίου 1928 συμβαίνει στην Κόρινθο ο τρομερός επιφανειακός σεισμός που κατεδάφισε την πόλη και δημιούργησε εκατοντάδες αστέγους. Τότε ο μητροπολίτης Δαμασκηνός ανέλαβε το τεράστιο έργο περιθάλψεως και στηρίξεως των Κορινθίων και γι’ αυτό ξεκίνησε την αποστολή του στην Αμερική τον Οκτώβριο του 1928.  Φθάσας στην Νέα Υόρκη  επεδίωξε να καταστεί ενήμερος τέλεια του εύρους του εκεί εκκλησιαστικού ζητήματος,  των ανταρσιών και σχισμάτων και των συνεπειών τους μέσα στην κοινωνία των μεταναστών.

Τον πατριάρχη Βασίλειο Γ΄ εκδημήσαντα στις 29 Σεπτεμβρίου 1929 διαδέχθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1929   ο πατριάρχης Φώτιος Β΄ ο οποίος διόρισε πάλι την 9^η  Απριλίου 1930 ως έκτακτο Πατριαρχικό έξαρχό του στην Αμερική τον μητροπολίτη Κορίνθου Δαμασκηνόν, με έργον την ειρήνευση και ενότητα στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής με κατάλληλες οδηγίες και ταυτόχρονα αποστέλλει και μακράν διδακτική Εγκύκλιο προς τους εκεί ομογενείς τέκνα της Μητρός Εκκλησίας «να τείνουν χείρα προς αλλήλους τερματίζοντες τας  διχοστασίας  «ει αλλήλους δάκνετε και κατεσθίετε, βλέπετε μη υπ’ αλλήλων αναλωθήτε». 10   

Στις 16 Ιουνίου 1930 ο Κορινθίας ανακοινώνει στον πατριάρχη Φώτιον Β΄ ότι ο Αμερικής Αλέξανδρος δυσκολεύει την αποστολήν του και «ηρνήθη παραιτηθήναι και ότι  εξήψε τα πνεύματα και ηπειλήθησαν απευκταία» από τον Αλέξανδρον,  ενώ η ομογένεια συντάσσεται με αυτό που απεφάσισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η  Ελληνική Κυβέρνηση στις 12 Μαΐου του 1927. Ο Κορίνθου στηριγμένος στην τραχεία  στάση  του Αλεξάνδρου και  την σύμφωνη ομόφωνη γνωμοδότηση και περιφρόνησή του, προς την  επίσημη γνωμοδότηση έγραψε προς την ελληνικήν κυβέρνηση: «ζητώ την οριστικήν παύση, ή παραίτηση η και απόλυσή του» επειδή διαφωνεί προς την αποκατάσταση της ειρήνης στην Ελληνορθόδοξη Εκκλησία των ομογενών της Αμερικής.  Ο Κορίνθου Δαμασκηνός αφού προπαρασκεύασε την ειρήνευση στην ομογένεια μεγάλως ανύψωσε το κύρος και το γόητρον του Πατριαρχείου καθώς και το φιλειρηνικό έργο της Ελληνικής Κυβερνήσεως και έτσι οι ομογενείς  πανηγύρισαν ενωμένοι στη Αμερική την επικράτηση της  γαλήνης στην Εκκλησία τους. Ο πατριάρχης Φώτιος στις 19 Ιουνίου 1930 διασκεψάμενος συνοδικά ανακοινώνει την παμψηφεί παύση του αρχιεπισκόπου Αλέξανδρου, θέσαντες αυτόν σε «διαθεσιμότητα» προς διεξαγωγή της κανονικής εκλογής διαδόχου Αρχιεπισκόπου Αμερικής και στις  12 Αυγούστου του 1930: «Οι αποτελούντες Αρχιερείς την  Ιερά Σύνοδο, μετά την γενομένην συνοδικώς πρόταση τριών υποψηφίων των μάλλον κατάλληλων εις τούτο, ήτοι τον πανιερώτατον Μητροπολίτην Κερκύρας και Παξών  κ. Αθηναγόραν, Σερρών κ. Κωνσταντίνον και Σάμου κ. Ειρηναίον, κατελθόντες εν τω πανσέπτω Πατριαρχικώ ναώ του Αγίου Ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, προτροπή και αδεία του Παναγιωτάτου και σεβασμιωτάτου ημών Αυθέντου και Δεσπότου, του Οικουμενικού Πατριάρχου, κ.κ. Φωτίου, και ψήφους  κανονικάς  προβαλλόμενοι τη επικλήσει του Παναγίου Πνεύματος, εις εκλογήν και ανάδειξιν του αξίου εκ των τεθέντων  τριών υποψηφίας προσώπου, προεκρίναμεν τον πανιερώτατον Μητροπολίτην Κερκύρας και Παξών κ. Αθηναγόραν, Εφ’ω και εις διηνεκή ένδειξιν και μόνιμον παράστασιν κατεστρώθη τα ονόματα αυτών εν τω κώδικι της Αγίας του Χριστού  Μεγάλης Εκκλησίας. Εν τη σωτηρίω (α@λ΄) 1930 κατά μήνα Αύγουστον (ιβ), Επινεμήσεως ΙΓ΄: + ο Κυζίκου Καλλίνικος,+ ο Νικαίας Βενιαμίν, + ο Χαλκηδόνος Αγαθάγγελος, + ο Δέρκων Αμβρόσιος, +  ο Προύσης Νικόδημος, + ο Ηλιουπόλεως Γεννάδιος, + ο Ίμβρου και Τενέδου Ιάκωβος, + ο Θεοδωρουπόλεως Λεόντιος  + ο Χριστουπόλεως   Μελέτιος, + ο Μύρων Πολύκαρπος και  + ο Λαοδικείας Δωρόθεος.» 11 

Τα περιγραφόμενα γεγονότα απέδειξαν ότι για την αποστολή της Εκκλησίας: «Πολλοί είναι οι κλητοί της Ιστορίας, όμως ελάχιστοι παραμένουν  οι εκλεκτοί» 12  των οποίων η μνήμη  παραμένει ζωντανή και μετά  μισό  αιώνα από την εκδημία τους, όπως είναι η μνήμη του Αμερικής Αθηναγόρα.  

Η Εκκλησία του Χριστού δεν λησμονεί ότι «προ εκατονταετίας το 1922» συνεστήθη υπό του μόνου δυναμένου Οικουμενικού Πατριαρχείου η Αρχιεπισκοπή Αμερικής με ειδικό «Τόμο» όμως έπραξε και το 2019 για την Εκκλησία του Κιέβου, εκεί, βέβαια,
Τόμο Αυτοκεφαλίας.

Στο διάστημα αυτό των 100 ετών η δοσίλογη Μοσχόβια πατριαρχία χορήγησε ψευδεπίγραφα «αυτοκέφαλα» και  απατηλές «εξαρχίες» πνίγοντας  στο αίμα τους λαούς.  Η Ελευθερία  δεν συμβιβάζονται με την δικτατορία του Κρεμλίνου που εξαπάτησε την περεστρόϊκα του μακαρίτη του Γκορμπατσώφ, και  που τώρα πάλι στενάζει ο ευσεβής ρωσικός λαός πάλι υπό το τέλμα των δύο Βλαδίμηρων τυράννων  Γκουντιάγιεφ και Πούτιν. Α.Π.  

1. Αυτοί οι ιεροί  κανόνες είναι  ο 3^ος  της Β΄, ο 28^ος  της  Δ΄  και ο 2^ος της Πενθέκτης που τους επικυρώνει.  για να αποκτήσει θέση μέσα στην καθορισμένη από τον 5^ον  αιώνα δικαιοδοσία  της Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως.  
2. Την προηγούμενη Α΄ Γενική Συνέλευση της ομογένειας είχε συγκαλέσει ο Μελέτιος ως ο κανονικός Αθηνών και όταν είχε μεταβή πρώτη φορά στην Αμερική μαζί με την ειδική Επιτροπή για την επιτόπια μελέτη του προβλήματος της Ομογένειας με τους Τσαρικούς Ρώσους που εντελώς αυθαίρετα  διοργάνωναν εκεί νέα εκκλησιαστική δομή.
3. Βλ. «Εκκλ. Κήρυκας» 1^η  Ιουλίου1922, σελ. 442 στηλ. 2 και του ιδίου εκδοθέντος σε φυλλάδιον τον Φεβρουάριον του  1923.
4. Αποστόλου Μανώλη. Ιστορία της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, σε τρείς τόμους. Μπέρκεϊ Καλιφόρνια, Η.Π.Α. 2003. τόμος Β΄. σελ. 859-860.
5. Είχε εκπέσει της κανονικότητος  αποτελούμενη από δικασμένους από ειδικό Συνοδικό Δικαστήριο γιατί  κατά τον «Εθνικό Διχασμό» «εξωεκκλησίασαν» τον αρχηγό της Αντιπολιτεύσεως.  
6. Α.Π. Συνοδικόν τ. Γ. τεύχος α΄. σελ. 13-21.
7. Τότε μάλιστα δημοσιεύθηκε και μελέτη του έγκυρου θεολόγου και βουλευτή Μιχαήλ Γαλανού για το ασύμφορον της εκτοπίσεως από την Αμερική  του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της εγκαταστάσεως εκεί της Εκκλησίας της Ελλάδος που επιδίωξαν μετά το 1920 οι  «βασιλόφρονες» κυβερνήσειςτων Αθηνών.  
8. Βλ. Α.Π. Συνοδικόν. τ. Γ΄. τεύχος Β΄. σ. 375-376
9. Αποστόλου Μανώλη, ανωτ. έργο σ.1276-1282.
10. Γαλ. ε΄15.
11. Μετά την εκλογή του ο Αθηναγόρας παραμένει επί εξάμηνο στην Αθήνα μέχρι να ολοκληρωθεί στις 6 Νοεμβρίου 1930 η εκλογή υπό της Ιεράς Συνόδου των Αθηνών των από τις Η.Π.Α. ιεραρχών, στην Κέρκυρα του Αλέξανδρου Δήμογλου, του Ιωακείμ Αλεξόπουλου στην Φωκίδα και του Φιλάρετου Ιωαννίδη στη Σύρο.
12. Ματθ. κβ΄14.