Φωτογραφική έκθεση: «Παναγίες της Κύπρου»
Του Α. Βικέτου
Τον καρπό συνεργασίας των Επιτροπών των Ι. Ναών Παναγίας Φανερωμένης Λευκωσίας και Παναγίας Κουμαριώτισσας Νεοχωρίου (Yeniköy), αποτελεί η φωτογραφική έκθεση, με τίτλο: «Παναγίες της Κύπρου- Διηγήσεις προσφυγιάς μέσα από τις εκκλησίες και τις εικόνες της Θεοτόκου στη Μεγαλόνησο».
Η έκθεση, την οποία θα εγκαινιάσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος (4 Αυγούστου, ώρα 19:00) στον περίβολο του Ι.Ν. Παναγίας Κουμαριώτισσας, εντάσσεται στο πλαίσιο του θερινού φεστιβάλ “ΘΕΟΤΟΚΕΙΑ 2022” της κοινότητας Νεοχωρίου. Το φεστιβάλ οργανώνει τα τελευταία χρόνια η Εφοροεπιτροπή του Ναού της Παναγίας Κουμαριώτισσας και η Συντονιστική Επιτροπή «ΘΕΟΤΟΚΕΙΑ». Η ιδέα της έκθεσης είναι του Άρχοντος Μ. Χαρτοφύλακος της ΑτΜΕ και προέδρου της Εφοροεπιτροπής του Ι. Ναού Παναγίας Κουμαριώτισσας Νεοχωρίου, Λάκη Βίγκα και του Κύπριου βυζαντινολόγου, δρος Χριστόδουλου Χατζηχριστοδούλου.
Ο Λάκης Βίγκας μας δήλωσε ότι «τα φετινά Θεοτόκεια αφιερώνονται στο δραματικό ιστορικό ορόσημο του 100ού έτους από την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάνης και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών, στην προσφυγιά, στον ξεριζωμό και στον αγώνα για επιβίωση, που συν τοις άλλοις αποτελούν στοιχεία διαγενεακών τραυμάτων».
Το αποτύπωμα αυτών των τραυμάτων, σημείωσε, «για ορισμένους είναι ανυπέρβλητο εμπόδιο, ενώ για κάποιους γίνεται το εναρκτήριο λάκτισμα για την αναζήτηση του Άλλου, την επούλωση των πληγών, τη θύμηση και τη συμφιλίωση».
Η ΕΚΘΕΣΗ
Στη φωτογραφική Έκθεση «Παναγίες της Κύπρου», το επιλεγμένο υλικό παρουσιάζει μια πλούσια ποικιλία ως προς το είδος του, με στόχο να δώσει μια πλήρη εικόνα του μεγάλου σεβασμού που τρέφουν οι Κύπριοι στην Υπεραγία Θεοτόκο.
Τα κείμενα έγραψαν ο δρ Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, βυζαντινολόγος, και ο Στέφανος Στυλιανού, ιστορικός. Την επιλογή του εποπτικού υλικού είχαν ο Στέλιος Στυλιανού, φωτογράφος-αγιογράφος, και ο Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου. Την καλλιτεχνική επιμέλεια είχε ο π. Θωμάς Κωστή από τις εκδόσεις «Κέραμος».
Ο δρ. Χατζηχριστοδούλου δήλωσε στην «Α» ότι το εποπτικό υλικό παρατίθεται, όπου είναι δυνατόν ανά εκκλησιαστική επαρχία και επισημαίνονται οι ιδιαιτερότητές του, για μεν τα μνημεία με αναφορά, όπου υπάρχουν σε στοιχεία για την ίδρυση, τους κτήτορες και την αρχιτεκτονική, για δε τα έργα τέχνης με αναφορές στην εικονογραφία, τους ζωγράφους και τη χρονολόγηση. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται σε εικόνες της Παναγίας, που φθάνουν στην Κύπρο από την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία και σήμερα αποτελούν παλλάδια μονών και ναών, όπως λ.χ. η Κυκκώτισσα, η Μαχαιριώτισσα, η Χρυσορρογιάτισσα ή έλκουν την επωνυμία τους από τις περιοχές αυτές όπως η Ελεούσα, η Οδηγήτρια, η Πανάχραντος, η Χρυσοπολίτισσα και η Φανερωμένη. Η εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης χρονολογείται στον 14ο αιώνα, στον εικονογραφικό τύπο της Οδηγήτριας, πιστεύεται δε ότι ανήκε κάποτε στο μεσαιωνικό ορθόδοξο γυναικείο μοναστήρι. Η εικόνα, σύμφωνα και προς σχετική επιγραφή, εθεωρείτο βροχοποιός. Η εικόνα είναι καλυμμένη με ασημένιο κάλυμμα που έγινε το 1751 και φυλάσσεται μέσα στο ιερό βήμα. Ως Προσκυνηματική, στο εικονοστάσιο, υπάρχει άλλη εικόνα, πιστό αντίγραφο, που έγινε το 1924 από το ζωγράφο Α. Διαμαντή.
Επισημαίνονται, ανέφερε, και χαρακτηριστικές λεπτομέρειες όπως λ.χ. στη σκηνή του Ευαγγελισμού από τον Μουτουλλά (1280), το περιρραντήριο, το οποίο αντιγράφει τον τρίποδα των Πλαταιών από τους Δελφούς, σήμερα στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.
Σύμφωνα με τον κ. Χατζηχριστοδούλου παρατίθενται ακόμη «διηγήσεις προσφυγιάς της Κύπρου, μέσα από τις εκκλησίες και τις εικόνες της Θεοτόκου στη Μεγαλόνησο. Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τα ψηφιδωτά της Παναγίας Κανακαριάς από τη Λυθράγκωμη και της Παναγίας Κυράς από τα Λειβάδια, η Περγαμιώτισσα της Ακανθούς, και η Παναγία της Λύσης, καθώς και οι εικόνες της Χαρδακιώτισσας Κυθρέας, της Χρυσορρογιάτισσας Τρίκωμου, της Παναγίας Θέρμιας και της Παναγίας από το Κάρμι».
Το φωτογραφικό υλικό, το οποίο παρουσιάζεται στην έκθεση έχουν παραχωρήσει οι Ιερές Μητροπόλεις και Επισκοπές της Κύπρου, Σταυροπηγιακές Μονές, Μουσεία και Ιδιώτες. Ορισμένα μνημεία, εικόνες και άλλα κειμήλια παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Χορηγοί της έκθεσης είναι οι Ι.Ν. Παναγίας Φανερωμένης Λευκωσίας και Παναγίας Κουμαριώτισσας Νεοχωρίου. Την έκθεση υποστηρίζουν η Ιερά Μητρόπολης Κιτίου, οι Ιεροί Ναοί Αγίας Φυλάξεως και Αγίας Βαρβάρας Ζακακίου στη Λεμεσό, Αγίου Ιακώβου (Τρικώμου) Κόκκινων Λάρνακα, Αγίας Μαρίνας και Αγίου Νεκταρίου Τερσεφάνου και Αρχαγγέλου Μιχαήλ Παρεκκλησιάς.
Επίσης τα «ΘΕΟΤΟΚΕΙΑ® 2022» περιλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους:
13 Αυγούστου, ώρα 19:00
Ομιλία “Καραμανλήδες και Βαλαάδες. Ιστορίες Ανταλλαγής”
Ομιλητές: Δρ. Σεχνάζ Σισμάνογλου-Σιμσέκ, επικ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Kadir Has· Αϋτζάν Γιλμάζ, συγγραφέας Συντονιστής: Σερντάρ Κορουτζού, δημοσιογράφος. Βίοι παράλληλοι δύο πληθυσμιακών ομάδων που ανταλλάχθηκαν. Οι Καραμανλήδες, τουρκόφωνοι χριστιανοί της Καραμανίας, και οι άγνωστοι εν πολλοίς Βαλαάδες, ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι των Γρεβενών και του Βοΐου Κοζάνης.
Παράλληλη εκδήλωση: «Νικόλαος Μαγγίνας» Έκθεση φωτογραφιών διαγωνισμού
22 Αυγούστου, ώρα 18:30
Εκδήλωση γαστρονομίας
“Γεύσεις της καθ’ ημάς Ανατολής”
Μαρία Εκμεκτσίογλου
27 Αυγούστου, ώρα 18:00
Βιβλιοπαρουσίαση “Ο εξισλαμισμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας την περίοδο 1919-1925. Μία μελέτη μνήμης” (Müslümanlaştırılmış Rumlar: Bir Bellek Anlatısı)
Ομιλητές: Μερτ Καγιά, κοινωνιολόγος-συγγραφέας· Δρ. Χακάν Γιουτζέλ, αν. καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Γαλατασαράι
Ο Μερτ Καγιά και ο Δρ. Χακάν Γιουτζέλ παρουσιάζουν τη διδακτορική διατριβή του πρώτου, που εκδόθηκε σε βιβλίο και πρόσφατα μεταφράστηκε και εκδόθηκε και στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Κυριακίδη.
3 Σεπτεμβρίου, ώρα 18:00
Συναυλία
“Ρεμπέτικα και μικρασιάτικα τραγούδια”. Συγκρότημα: Εναρέ. Το μουσικό συγκρότημα «Εναρέ» από τα Γρεβενά σε αγαπημένους ήχους της προσφυγιάς.
