Του Αριστείδη Πανώτη,
πολιού Άρχοντος της Μ.τ.Χ.Ε.
Είναι γνωστό ότι η εκκαθάριση της Χερσονήσου του Αίμου από τους ασιάτες κατακτητές συντελέστηκε με τους «Βαλκανικούς Πολέμους» 1912-1913, όταν τέσσερα βαλκανικά κράτη νίκησαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και αυτή επιτυχία επικυρώθηκε με την «Συνθήκη του Βουκουρεστίου». Για την περίοδο αυτή, πολλά αποκαλυπτικά μου διηγόταν ο μακαριστός, τότε αρχιδιάκονος της ιεράς Μητροπόλεως Σκοπίων που είχε την Εξαρχία της Άνω Μακεδονίας, ο Αθηναγόρας Σπύρου. Ο μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης επί ώρες αναπολούσε την επταετή εκεί διττή, πολλαπλή διακονία του ως κληρικού και εκπαιδευτικού, που μετά επιβεβαίωσε έρευνά μου στο αρχείο του εν Αθήναις Υπουργείου Εξωτερικών. Ενώ οι Σέρβοι και οι Έλληνες ήσαν αδελφοί στη νίκη εμφυτεύθηκε μεταξύ μας το 1917 ο καταραμένος «Εθνικός Διχασμός». Αφορμή ήταν πως αμφότεροι ήταν μεν με την Antant των «Συμμάχων», αλλά οι Έλληνες Βενιζελικοί και οι Σέρβοι Κωνσταντινικοί και τους χώριζε εσωτερική διάσταση! Οι Σέρβοι ως βασιλικοί ήθελαν την Άνω Μακεδονία και δια του σέρβου επισκόπου Δεβρών Βαρνάβα, μετά μητροπολίτη Βελιγραδίου, ο οποίος υπονόμευε την Πατριαρχική Ιερή Μητρόπολη Σκοπίων και τον τότε ιεράρχη της Χρυσόστομο Καβουρίδη, ο οποίος πάλι είχε την αφέλεια να δείξει τα φιλοβασιλικά του φρονήματα σε Γάλλους στρατιωτικούς, με συνέπεια σε λίγο, όταν επήγε μαζί με τον Αθηναγόρα στη Θεσσαλονίκη για υποθέσεις της Μητροπόλεως του αιφνίδια να συλληφθούν κατ’ εντολήν του Γάλλου στρατηγού και να φυλακισθούν σε φυλακή και στο τέλος να ελευθερωθούν με την παρέμβαση του Θεσσαλονίκης Γενναδίου για να εξοριστούν στο Άγιον Όρος. Εκεί παρέμειναν στο Λαυριώτικο κελλί – Κάθισμα του Μυλοποτάμου, κοντά στην Μονή των Ιβήρων και την Ιερά Μητρόπολη Σκοπίων του Οικουμενικού Πατριαρχείου την κατέλαβε με την συμπαράσταση των Γάλλων ο τότε Δεβρών Βαρνάβας που αργότερα οι Σέρβοι εθνικιστές τον ανέδειξαν και Πατριάρχη τους.
Τότε ο Αθηναγόρας γνώρισε το Άγιον Όρος και γνώρισε εκεί εξέχουσες Αθωνίτικες προσωπικότητες που τον εντυπωσίασαν για τις αρετἐς τους και την ευρύτατη θεολογική τους μόρφωση, γλωσσομάθεια και ευσέβεια. Πολλές φορές ο Αθηναγόρας αναπολούσε την εκεί καλογερική ζωή του με τις πανηγύρεις και την συνοδεία του ιερομονάχου Παύλου του Λαυριώτη. Η παραμονή του Αθηναγόρα στον Άθωνα διακόπηκε όταν παλαιός συμφοιτητής του από την Σχολή της Χάλκης, του έγραψε ότι ο νέος Αθηνών Μελέτιος Μεταξάκης ζητά κληρικό να γνωρίζει «γραφομηχανή» και ήξερε ότι ως γραμματέας στη Μητρόπολη Σκοπίων είχε καλή εμπειρία και τον συνέστησε στον μητροπολίτη Αθηνών, ο οποίος και τον προσκάλεσε να κατέβει το ταχύτερο στην Αθήνα.
Το σιδηροδρομικό ταξίδι από Θεσσαλονίκη στην Αθήνα ήταν το πρώτο που έκανε και τότε πολύωρο και το μόνο που ενθυμείτο ήταν ότι ένας ευγενικός συνταξιδιώτης του πρόσφερε από την ταμπακιέρα του ένα τσιγάρο και το άναψε και προσπάθησε να καπνίσει αλλά απέκτησε τέτοιο ερεθισμό στο λαιμό που αμέσως το έσβησε και από τότε σε ολόκληρη τη ζωή του πλέον δεν ξανακάπνισε! Έτσι ευπρεπής και σεμνός παρουσιάστηκε στον σπουδαίο για την πολυδιάστατη προσφορά του Αθηνών Μελέτιο το 1919-1922.
Α.Π.
