Αντιφώνησις της Α.Θ.Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατά την Δοξολογίαν εν τώ Ιερώ Ναώ του Πρωτάτου (27 Μαΐου 2022)
Ὁσιώτατοι, ἅγιε Πρωτεπιστάτα, ἅγιοι Καθηγούμενοι καὶ Ἀντιπρόσωποι τῶν εἴκοσι καθ᾽ ἡμᾶς Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγιωνύμου τούτου Ὄρους,
Ἐξοχώτατε Πολιτικὲ Διοικητά, Ἄρχων κύριε Μαρτῖνε,
Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἡμῶν περιπόθητα ἐν Κυρίῳ,
«Ἀδελφοὶ καὶ πατέρες, οὐ παύσομαι τῷ καλῷ τούτῳ ὀνόματι, τῆς ἀδελφότητος καὶ πατρότητος προσαγορεύειν ὑμᾶς· εἰδὼς ὅτι ἀληθὴς ὑμῶν ἡ κλῆσις καὶ ἀψευδὴς ἡ προσηγορία· ὄντως γὰρ ἀδελφοὶ ἀληθινοὶ καὶ πατέρες ὑμεῖς ἐστε, οἵτινες, ὑπὲρ γονεῖς, ὑπὲρ ἀδελφούς, ὑπὲρ γένος, ὑπὲρ πατρίδα, καὶ ὑπὲρ πάντα τὰ ὁρώμενα, τὸν Θεὸν ἠγαπήσατε, τὴν ἐπὶ τὸ αὐτὸ ζωὴν ἀποδεξάμενοι, ἧς ἡ καρδία καὶ ἡ ψυχὴ μία, καὶ ὧν πατὴρ ὁ Θεὸς καὶ πατρὶς ἡ ἄνω Ἱερουσαλήμ. Τοιοῦτοι ὄντες, ἀδελφοὶ μου ἠγαπημένοι ὑπὸ Κυρίου, καὶ ἵνα ἀπὸ τῆς γραφῆς ὑμᾶς καλέσω, γένος ἐκλεκτόν, βασίλειον Ἱεράτευμα, λαὸς περιούσιος, εἰς περιποίησιν· τὰς ἀρετὰς ἐξαγγείλατε τοῦ ἐκ σκότους ὑμᾶς καλέσαντος, εἰς τὸ θαυμαστὸν αὐτοῦ φῶς. Θαυμαστὸν γὰρ ὅτι φῶς ἡ μοναδικὴ πολιτεία εἰς ἣν ἐκλήθημεν, καὶ ἐν ᾗ ἐξαγγέλλομεν τὰς αἰνέσεις τοῦ καλύψαντος ἀρετῇ τοὺς οὐρανούς· ἐνταῦθα οὖν ἐστι φρόνησις, σωφροσύνη, ἀνδρεία καὶ δικαιοσύνη· ἐνταῦθα τὰ κατὰ τοῦ πονηροῦ τρόπαια καὶ ἡ ἐν Χριστῷ νίκη εἴγε τὰ ὅπλα ἡμῶν οὐ σαρκικά, ἀλλὰ δυνατὰ καὶ ἰσχυρὰ τῷ Θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων, λογισμοὺς καθαιροῦντες καὶ πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, καὶ αἰχμαλωτίζοντες πᾶν νόημα εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ». [1]
Τὴν προσφώνησιν αὐτὴν τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, τοῦ μεγίστου αὐτοῦ μοναστοῦ τῆς Πόλεως τοῦ Κωνσταντίνου, προσοικειοῦται ἡ Μετριότης ἡμῶν καὶ ἀποδίδει δίκην πατρικοῦ ἀσπασμοῦ πρὸς ἕνα ἕκαστον τῶν μοναχῶν τῆς τετιμημένης καὶ παμπολυτίμου ταύτης Ἀθωνικῆς πολιτείας, καὶ εἰς ἅπαντας ὁμοῦ, ἐπὶ τῇ ἐπανελεύσει ἡμῶν ἅπαξ ἔτι εἰς τὸ πανίερον σέμνωμα τοῦτο τῆς Θεοτόκου, εἰς τὸ Πρωτᾶτον, ἔνθα μακαρίζεται ἐπὶ αἰῶνας ἀμελητὶ κατ’ ἀξίαν ὡς ἀληθῶς ἡ Μήτηρ τοῦ Θεοῦ, ἡ τιμιωτέρα τῶν Χερουβεὶμ καὶ ἀσυγκρίτως ἐνδοξο-τέρα τῶν Σεραφείμ. Καὶ ἡ προσφώνησις αὕτη, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, δὲν ἀποτελεῖ φιλόφρονα καὶ συμβατικὴν τινα ὑποχρέωσιν ἡμῶν πρὸς ὑμᾶς, ἀλλὰ ἐκχείλισμα τῆς πατρικῆς ἡμῶν καρδίας πρὸς ὑμᾶς, τὰ τετιμημένα πνευματικὰ μας τέκνα, τοὺς μοναχοὺς τῆς ὑπερχιλιετῶς ἀφωσιωμένης τῇ ἐν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλῃ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίᾳ ἐκλογάδος ταύτης, τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τὸ ὁποῖον τυγχάνει ὄχι μόνον ὁ κόσμος καὶ ἡ ἐγκαύχησις τῶν Πατριαρχῶν, ἀλλὰ ὁ τροφοδότης τοῦ ζήλου καὶ τῆς ἐλπίδος, ἡ ἀνάπαυσις καὶ ὁ γλυκασμὸς ἐν τοῖς πειρασμοῖς, ἡ ἡλιακτὶς εἰς τὰ ἀδιέξοδα τῆς ἐμπόνου πατριαρχικῆς καθημερινότητος, ἡ ἔμπρακτος βίωσις τῆς σταυροαναστάσεως, ἡ βεβαιότης τῶν ἐλπιζομένων καὶ ἡ ἐνήδονος πλησμονὴ τῶν Ἐσχάτων. Τοῦτο ἐπιγραφικῶς σημαίνει διὰ τὴν Μετριότητα ἡμῶν, ὡς καὶ πάντας τοὺς πρὸ ἡμῶν Ἀρχιεπισκόπους Κωνσταντινουπόλεως, τὸ Ἅγιον Ὄρος. Καί, ἐπειδὴ ἡ Κωνσταντινούπολις εἶναι ἀψευδῶς καὶ βεβαίως ἡ Πόλις τῆς Θεοτόκου, ἀλληλοπεριχωρούμεθα ἀδιαστάτως μετὰ τοῦ κλήρου καὶ παραδείσου τούτου τῆς Παναγίας.
Εἰς τὴν πίστιν μας δὲν ὑπάρχει διάστασις μεταξὺ τοῦ παρελθόντος, τοῦ παρόντος καὶ τοῦ μέλλοντος· τὰ πάντα καὶ οἱ πάντες ὑπάρχομεν συνηνωμένοι ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸς νοηματοδοτεῖ τὴν ζωὴν μας καὶ ἐκ τῆς ἑνότητος αὐτῆς πορεύεται πρὸς τὰ Ἔσχατα ἡ Ἐκκλησία. Ὁ χρόνος μᾶς ἑνώνει, δὲν μᾶς χωρίζει. Ἡ πορεία δὲν μᾶς ἐξαντλεῖ ἀλλὰ μᾶς ἁγιάζει. Τὸ παρελθὸν δὲν εἶναι τὸ χθὲς ποὺ ἔφυγεν, ἀλλ’ ἡ δύναμις καὶ ἡ πνοὴ τοῦ αὔριον. Τὸ παρὸν δὲν ὑφίσταται χωρὶς τὸ μέλλον μετὰ τοῦ Ἰησοῦ σὺν πᾶσι τοῖς ἁγίοις. Τὸ ἱερὸν τοῦτο προσκύνημά μας καὶ πάλιν εἰς τὰ καθηγιασμένα χώματα τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀποτελεῖ ἐπαναβεβαίωσιν τῆς πίστεως καὶ ἀναζωπύρωσιν τῶν μυχιοκαρδίων πόθων μας. Ἀποτελεῖ ἔκφρασιν εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν Τρισάγιον Θεὸν καὶ εὐλαβικὴν μετάνοιαν ἡμῶν πρὸς τὴν ἔφορον καὶ Προστάτιν τοῦ τόπου, τὴν Θεομήτορα Μαριάμ, διὰ τὴν ταῖς πρεσβείαις αὐτῆς τριαντακονταετῆ ἤδη Πατριαρχίαν ἡμῶν.
Δὲν ἤλθομεν μετὰ κομπασμοῦ διὰ τὴν ὑπέρμετρον αὐτὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μετὰ σεμνότητος καὶ εὐχαριστίας πρὸς τὴν Κυρίαν Θεοτόκον δι’ ὅσα μᾶς ἔδωκε καὶ δι’ ὅσα ἠνέχθη μετὰ μακροθυμίας ἐκ τῶν ἀθελήτων ἀβλεψιῶν καὶ παραλείψεών μας τοὺς πολλούς αὐτούς χρόνους. Ἤλθομεν νὰ καταθέσωμεν τὴν πενιχρὰν μας δοξολογίαν πρὸς τὸν ἐξ αὐτῆς τεχθέντα Κύριον καὶ νὰ τῆς εἴπωμεν τοὺς λογισμούς, τοὺς πόθους, τὰ ὁράματά μας διὰ τὴν Ἐκκλησίαν, τὴν ὁποίαν περιεποιήσατο τῷ τιμίῳ του αἵματι ὁ Υἱός της.
Τὸ Μυστήριον τῆς Ἐκκλησίας φλέγει τὴν καρδίαν ἡμῶν, καὶ εἰς τοῦτο τὸ μυστήριον ἀφιερώσαμεν ὁλόκληρον τὴν ζωὴν μας. Ταῦτα καταθέτομεν ἐνώπιον τῆς γλυκυτάτης Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ οὕτω παρακαλοῦμεν, ὅπως προσαγάγῃ τῷ Κυρίῳ τὴν ὁλοκάρδιον εὐχαριστίαν μας δι’ ὅσα μᾶς ἐχάρισε. Δι’ ὅσα μᾶς ἐνεπιστεύθη, δι’ ὅσα μᾶς ἠξίωσε νὰ ἐπιτελέσωμεν, δι’ ὅσα μᾶς ἐνεδυνάμωσε νὰ ὑπερβῶμεν. Δὲν παραθεωροῦμεν οὐδέν, δὲν διαβαθμίζομεν τὰς στιγμὰς τῆς ταπεινῆς, πλὴν ἐμπόνου Πατριαρχίας ἡμῶν, εἰς μικρὰς καὶ μεγάλας, ὅλας τὰς λογίζομεν ὡς θεοσδότους καὶ παρακατατεθειμένας ἤδη εἰς τὰς δέλτους καὶ τὴν μνήμην τῆς Ἐκκλησίας, ὡς δῶρα καὶ ἀγαθὰ τοῦ Θεοῦ, ὡς ἀφορμὰς δοξολογίας καὶ αἴνου τοῦ προσκυνητοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ.
Δὲν ἐθεωρήσαμεν τὴν Πατριαρχίαν ὡς ἀξίωμα, ἀλλ’ ὡς διακονίαν καὶ ζητοῦμεν τὰς ἐκτενεῖς προσευχὰς σας διὰ νὰ δυνηθῶμεν, δι’ ὅσον χρόνον ἡ Παναγία μας παρακαλεῖ τὸν Υἱόν της νὰ μᾶς κρατῇ εἰς τὴν ἔπαλξιν ταύτην τῆς εὐθύνης, νὰ μᾶς δίδῃ δύναμιν, σθένος, φωτισμόν, ταπείνωσιν, ὑπομονήν, διάκρισιν, καὶ ὅλα τὰ συμπαρομαρτοῦντα τῇ Πατριαρχίᾳ χαρίσματα, διὰ νὰ διεξερχώμεθα τὰς ἱερὰς ὑποθέσεις, τὰς δυσκολίας, τὰς ζωτικὰς ἀνάγκας, τὴν μέριμναν τῆς καθόλου ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, χριστοποθήτως μετὰ συνέσεως καὶ καιομένης ἐκ ζήλου καρδίας.
Οὐδέποτε ἐλησμονήσαμεν τὴν μοναχικὴν ἡμῶν ταυτότητα καὶ οὐδόλως ἐν τῇ ἀναδιπλώσει τῶν χρόνων ἐμειώθη ἡ τιμὴ, ὁ σεβασμὸς καὶ ἡ ἀγάπη μας διὰ τὸν ἱερὸν τοῦτον τόπον. Δι’ αυτό ερχόμεθα και επανερχόμεθα. Πάντοτε ὁ κῆπος οὗτος τῶν Χαρίτων, ὁ παρθενὼν τῶν ἀρετῶν, τὸ κειμήλιον τῆς πίστεως, τὸ μυροβόλον περιβόλιον τῆς Θεοτόκου, συνέχει τὴν καρδίαν ἡμῶν. Διὰ τοῦτο, καὶ ὑπερβαίνοντες τὰς καιρικὰς δυσκολίας, αἱ ὁποῖαι ἠμπόδισαν τὸ τῆς εὐχαριστίας προσκύνημά μας αὐτὸ ἐπὶ τῇ συμπληρώσει τῶν τριάκοντα, ὡς προελέχθη, ἐτῶν τῆς Πατριαρχίας ἡμῶν, ἀναπληροῦμεν τὸ ἔλλειμμα τοῦτο σήμερον καὶ ἐκκινοῦντες ἐκ τῶν ἐσωτάτων τοῦ καταπετάσματος τῶν Ἁγίων τῆς Θεοτόκου, τοῦ Πρωτάτου, ἀρχόμεθα τῶν ἱερῶν ἐξορμήσεών μας εἰς τὰ ἀγαπητὰ καὶ περιπόθητα σκηνώματα τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Εὐχαριστοῦμεν πάντας ὑμᾶς διὰ τὴν θερμὴν ὑποδοχήν, τοὺς ἐγκαρδίους λόγους καὶ τὴν ὁλοπρόθυμον παρουσίαν σας. Καὶ ἀποδίδοντες καὶ αὖθις τὸν πασχάλιον ἀσπασμὸν ἀναφωνοῦμεν τὴν ἀρίστην περίληψιν τῆς πίστεώς μας, τὸ «Χριστὸς Ἀνέστη». Καλῶς σᾶς εὕρομεν, ἀδελφοὶ καὶ περιπόθητα τέκνα.
_________
[1] Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, «Λόγος ΡΙΔ’, Περὶ τῆς μοναδικῆς πολίτείας καὶ ἀντιπαρατάξεως ἐπὶ τῆς ἤδη ἐνισταμένης αἱρέσεως,» PG 99, 656 CD.
Φωτογραφίες: Νίκος Παπαχρήστου / Οικουμενικό Πατριαρχείο
