Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, μαζί με τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο, τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμο και Ιεράρχες του Οικουμενικού Θρόνου παρέστησαν σήμερα, Πέμπτη 23 Μαΐου 2022, στην αναγόρευση του Ομότιμου Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Αθηνών, κ. Βλάσιου Φειδά, σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ.
Η τελετή ξεκίνησε με βυζαντινούς ύμνους από τη Βυζαντινή Χορωδία της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ «Τρεις Ιεράρχες» και στη συνέχεια περιλάμβανε:
Χαιρετισμό από τον Πρύτανη του ΑΠΘ, Καθηγητή Νικόλαο Γ. Παπαϊωάννου.
Χαιρετισμό από τον Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, Καθηγητή Χρυσόστομο Σταμούλη.
Χαιρετισμό από την Προέδρο του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του ΑΠΘ, Καθηγητή Κωνσταντίνο Χρήστου.
Τον έπαινο του τιμωμένου εκφώνησε ο Αναπλ. Καθηγητής Ιωάννης Μπάκας.
Μετά την αναγόρευσή του ο κ. Βλάσιος Φειδάς εκφώνησε ομιλία με θέμα: «Η σύγχρονη οικουμενική αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας».
Δημοσιεύουμε στη συνέχεια τον χαιρετισμό του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, Καθηγητή Χρυσόστομου Σταμούλη.
- Παναγιώτατε Οικουμενικέ Πατριάρχη, κύριε Βαρθολομαίε
- Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, κύριε Ιερώνυμε
- Αξιότιμε Πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, κύριε Παπαϊωάννου
- Αξιότιμε Υφυπουργέ Εσωτερικών, κύριε Καλαφάτη
- Αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές
- Αξιότιμε Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, κύριε Τζιτζικώστα
- Αξιότιμε Δήμαρχε Θεσσαλονίκης, κύριε Ζέρβα
- Πολυσέβαστε Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, κύριε Άνθιμε
- Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες, Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι
- Αξιότιμοι εκπρόσωποι των στρατιωτικών και αστυνομικών αρχών
- Aγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι
- Εκλεκτοί προσκεκλημένοι
- αγαπητές φοιτήτριες και αγαπητοί φοιτητές
Χριστός Ανέστη!
«Η συστηματική και αντικειμενική παρουσίαση του ιστορικού βίου της Εκκλησίας υπήρξε πάντοτε και παραμένει εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα για πολλούς λόγους. Σημαντικότεροι θα μπορούσαν να θεωρηθούν:
– Πρώτον, η έλλειψη των αναγκαίων πηγών για πολλές κρίσιμες και μεταβατικές περιόδους του εκκλησιαστικού βίου. – Δεύτερον, οι εσωτερικές αντιφάσεις των πηγών, οι οποίες υπηρετούν τις ποικίλες τάσεις κατά την ερμηνεία και την αξιολόγηση της ιστορικής γενετικής στην εξέλιξη των διαφόρων γεγονότων. – Τρίτον, οι έντονες ομολογιακές ευαισθησίες της παλαιότερης έρευνας για την αξιοποίηση των αντιφάσεων ή και των ασαφειών των πηγών προς την κατεύθυνση μιας ερμηνευτικής δικαιώσεως των ομολογιακών τους επιλογών ή διαφοροποιήσεων. – Τέταρτον, το ευρύτατο θεματολόγιο της ιστορικής ύλης, το οποίο, παρά την επιμέρους ή κατά θέματα επιστημολογική του αυτονόμηση, λειτουργεί πάντοτε σε άρρηκτη συνάφεια προς τις γενικότερες μεταβολές του εκκλησιαστικού βίου, με συνέπεια να προσδιορίζεται ή και να προσδιορίζη το βαθύτερο νόημα των ιστορικών γεγονότων. – Πέμπτον, η αντικειμενική δυσχέρεια αρμονικής και πλήρους εποπτείας της παράλληλης αναπτύξεως όλων των επί μέρους πτυχών του εκκλησιαστικού βίου για να είναι υπεύθυνη και ορθότερη η ένταξή τους στα αυθεντικά κριτήρια αξιολογήσεως του ιστορικού γίγνεσθαι»[1].
Με αυτή την ακρίβεια, ο καθηγητής Βλάσιος Φειδάς, περιγράφει ήδη από τον Πρόλογό της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του, το δύσκολο, αλλά και ταυτόχρονα γοητευτικό άθλημα της επιστημονικής περιγραφής των ιστορικών γεγονότων και ειδικά της παρουσίασης του ιστορικού βίου της Εκκλησίας. Ένα άθλημα στο οποίο ο τιμώμενος καθηγητής μπήκε από νωρίς και στο οποίο διακρίθηκε για τη γνώση του, τον δυναμισμό του, αλλά εξαιρέτως για την τόλμη του.
Μια τόλμη έλλογη και μαζί υπεύθυνη, η οποία τον οδήγησε σε πάρα πολλές περιπτώσεις στη μεταφορά και διάθεση του επιστημονικού του οπλισμού στη διακονία της Εκκλησίας, αλλά και στην υπηρεσία της πολιτείας. Είναι ο άνθρωπος που συνέδεσε το όνομά του με μείζονα γεγονότα της σύγχρονης Εκκλησιαστικής ζωής, αλλά και του ευαίσθητου χώρου της εκπαίδευσης. Εργάστηκε με πάθος για τη δημιουργία του Καταστατικού χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, την οργάνωση και λειτουργία των Τμημάτων των Θεολογικών Σχολών και οπωσδήποτε για την ετοιμασία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, όπως και για την επίλυση του εκκλησιαστικού προβλήματος της Ουκρανίας -για να αναφέρω ελάχιστα από το πλήθος των ζητημάτων, με τα οποία ασχολήθηκε και άφησε την σφραγίδα του.
Σε μια εποχή -αναφέρομαι στην εποχή που ακολουθεί την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία-, η οποία φαίνεται να χαρακτηρίζεται από το τέλος της παγκοσμιοποίησης ή την αρχή μιας νέας παγκοσμιοποίησης, τα σχόλια του αγαπητού δασκάλου, γίνονται και πάλι επίκαιρα και υπενθυμίζουν, ότι οι θέσεις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου για την παγκοσμιοποίηση έχουν ιδιαίτερη σημασία. Γράφει σχετικά: «Υπό το πνεύμα αυτό, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας ( Κρήτη, 16-27 Ιουνίου 2016) διακήρυξε, στην Εγκύκλιο της Συνόδου ( κεφ. VI , παράγρ. 15 ), την επίσημη θέση της Ορθοδόξου Εκκλησίας για το εξαιρετικά κρίσιμο ζήτημα της παγκοσμιοποιήσεως, η οποία απειλεί, με αθέμιτα επικοινωνιακά και οικονομικά μέσα τόσο την ταυτότητα, όσο και την ίδια την υπόσταση των ιδιαιτέρων εθνικών, θρησκειακών, πολιτισμικών και κοινωνικών παραδόσεων. Η ορθόδοξη λοιπόν θέση εκφράζει την όλη βιβλική, πατερική και λειτουργική παράδοση του χριστιανικού κόσμου για το μυστήριο της εν Χριστώ θείας οικονομίας, στο οποίο ανακεφαλαιώθηκε όχι μόνο ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, αλλά και η όλη θεία δημιουργία, για να γίνη, κατά τον Ωριγένη, η Εκκλησία «ο κόσμος του κόσμου»»[2].
Δεν χωρά καμία αμφιβολία, πως η ματιά του οδηγείται από μια ισχυρή αίσθηση της ιστορίας, η οποία στη συνάντησή της με την ορθόδοξη θεολογία, αποκαλύπτει τη σημαντικότητα του βιβλικού, «ουκ εκ του κόσμου», το οποίο μένει ακατανόητο δίχως την προσθήκη του επίσης βιβλικού, «εν τω κόσμω». Τη σημαντικότητα, δηλαδή, ενός πολιτισμού της σάρκωσης που συγκροτείται από το συγκλονιστικό γεγονός της κενώσεως που επιτρέπει τη λειτουργία του μυστηρίου της προσλήψεως.
«Ἡ χριστολογική αὐτή προοπτική τῆς σχέσεως Ἐκκλησίας καί κόσμου», σημειώνει και επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές, «ἡ ὁποία ἔχει ὡς βασικό της ἄξονα τήν «ἀνακεφαλαίωση» τῶν πάντων στήν ἀνθρωπότητα του Χριστοῦ, ὑποδηλώνει σαφῶς τήν προσληπτική καί ὄχι βεβαίως τήν ἀπορριπτική λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας στήν ὅλη ἱστορία τῆς σωτηρίας […] ἡ Ἐκκλησία ἀποκαθιστᾶ τήν ἐν Χριστῷ ἑνότητα ὁλοκλήρου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους καί ἔχει ὡς ἀποστολή τήν ἐπανένταξη τῶν ἐθνῶν στήν ἑνότητα αὐτή. Πράγματι, ἡ Ἐκκλησία, ὡς ἡ ἱστορική προέκταση τοῦ σώματος Χριστοῦ μέσα στόν χῶρο καί στόν χρόνο, προσλαμβάνει συνεχῶς τόν ἄνθρωπο καί τόν κόσμο, ὄχι βεβαίως ὡς ἁπλᾶ θεωρητικά ἤ ἰδεολογικά σχήματα, ἀλλ’ ὡς σαρκωμένες ἱστορικές πραγματικότητες, ὅπως δηλαδή ὁ ἄνθρωπος ὑπάρχει καί ἐξελίσσεται μέσα στήν ποικιλία τῶν πνευματικῶν του ἀναζητήσεων ἤ καί τῶν πολιτιστικῶν του παραδόσεων. Ἄλλωστε, ὅ,τι κάνει ὁ Χριστός στόν κόσμο τό κάνει μέσα ἀπό τήν Ἐκκλησία του, ὅπως καί ὅ,τι κάνει ἡ Ἐκκλησία στόν κόσμο τό κάνει μέσα ἀπό τόν Χριστό, γι’ αὐτό ὁ χωρισμός Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας εἶναι καθ’ ὑπόθεση ἀδιανόητος στήν ὀρθόδοξη θεολογία καί παράδοση»[3].
Παναγιώτατε,
Το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού πολιτισμού της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η οποία φέτος συμπληρώνει ογδόντα χρόνια συνεχούς λειτουργίας και προσφοράς στην ακαδημαϊκή κοινότητα και την Εκκλησία, δικαίως τιμά τον καθηγητή Βλάσιο Φειδά και τον υποδέχεται στους κόλπους της και με αυτόν τον τρόπο. Η τιμή του μας τιμά, η παρουσία του μας χαροποιεί και ο συνολικός του τρόπος μας εμπνέει.
[1] Β.Φειδά, Εκκλησιαστική Ιστορία Α΄, Αθήνα 1998, σ. 9.
[2] Β. Φειδά, Η Κοσμόπολις των Στωικών και η πρόκλησις της Παγκοσμιοποιήσεως, http://www.apostoliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/themata.asp?cat=hist&NF=1&main=texts&file=71.htm
[3] Β. Φειδά, Σχέσεις Εκκλησίας και κράτους, http://www.apostoliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/themata.asp?cat=dikaio&NF=1&main=texts&file=0_49.htm
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ Β. ΦΕΙΔΑ
Ο Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Βλάσιος Φειδάς, γεννήθηκε το 1936 στο Κιάτο Κορινθίας. Φοίτησε στη Θεολογική Σχολή Αθηνών και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στα Πανεπιστήμια του Δουβλίνου και του Μάντσεστερ και στη συνέχεια στο Ινστιτούτο Εκκλησιαστικού Δικαίου του Στρασβούργου. Διετέλεσε τακτικός Καθηγητής στην έδρα της Γενικής Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ από το 1975 μέχρι το 2003, από όπου αποχώρησε ως ομότιμος. Μεταξύ των ετών 1981 και 1983 διετέλεσε Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών. Δίδαξε, επίσης, στη Θεολογική Σχολή του Μπάλαμαντ του Λιβάνου και στο Ινστιτούτο Μεταπτυχιακών Σπουδών Ορθοδόξου Θεολογίας στο Κέντρο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Σαμπεζύ της Γενεύης, στο οποίο διετέλεσε και Κοσμήτορας. Υπηρέτησε ως Γενικός Διευθυντής Θρησκευμάτων στο Υπουργείο Παιδείας και ως Κυβερνητικός Επίτροπος στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης. Συμμετείχε σε πολλές Πανορθόδοξες και Διαχριστιανικές Διασκέψεις. Συνέγραψε πλήθος επιστημονικών συγγραμμάτων που αφορούν στην Εκκλησιαστική και τη Βυζαντινή Ιστορία και το Κανονικό Δίκαιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, λήμματα σε εγκυκλοπαίδειες και άρθρα για ζητήματα σχέσεων Εκκλησίας-Πολιτείας και επίκαιρων εκκλησιαστικών θεμάτων. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον τίμησε με το Οφφίκιο του Άρχοντος Διδασκάλου και η Εκκλησία της Ελλάδος του απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Αποστόλου Παύλου.
