ΛΟΓΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗΝ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ
(Πάνσεπτος Πατριαρχικὸς Ναός, τῇ 17ῃ Ἀπριλίου 2022)
«Πρὸ ἕξ ἡμερῶν τοῦ πάσχα (…) ἡ Μαρία λαβοῦσα λίτρα μύρου νάρδου πιστικῆς πολυτίμου, ἤλειψε τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ (…)· ἡ δὲ οἰκία ἐπληρώθη τῆς ὀσμῆς τοῦ μύρου» [Λκ. ιδ΄, 16].
Ἰδού, Παναγιώτατε Δέσποτα!
Κυριακὴ τῶν Βαΐων!
Ἔχοντες διατρέξει δυσθύμως τὸ μέγα καὶ σωτηριῶδες στάδιον τῆς πνευματικῆς καὶ σωματικῆς ἀσκήσεως τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, εἰσερχόμεθα εἰς τὴν κορυφαίαν ἑβδομάδα τοῦ ἐνιαυσίου κύκλου τῆς ἐκκλησιαστικὴς ζωῆς, ἤτοι εἰς τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Ἑβδομάδα. Καὶ ἐφέτος, ἡμεῖς μέν, οἱ ἁπλοὶ πιστοὶ καὶ κληρικοί, ἔχομεν τὴν σπανίαν ἐκείνην εὐλογίαν εἰς τὴν ζωὴν ἑκάστου πιστοῦ τῆς Ἁγίας μας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τῆς μετοχῆς δῆλα δὴ εἰς τὰς τελετὰς τῆς ἑψήσεως καὶ τοῦ καθαγιασμοῦ τοῦ Ἁγίου Μύρου, αἵπερ ἀνὰ δεκαετίαν σχεδὸν ἐπαναλαμβάνονται· Ὑμεῖς δέ, Παναγιώτατε, στέφεσθε ὑπὸ τοῦ Παντοκράτορος καὶ Παντεπόπτου Δημιουργοῦ τοῦ Σύμπαντος Κόσμου, τοῦ Βασιλέως τῶν Οὐρανῶν καὶ ἐνδόξου Κεφαλῆς τοῦ μαρτυρικοῦ τῆς Ἐκκλησίας Σώματος, στέφεσθε -λέγω- διὰ τῆς ἱστορικῶς καὶ ἐκκλησιαστικῶς ἀνεπαναλείπτου -καθ’ ἃ οἱ Πατριαρχικοὶ Πίνακες[1] διαβεβαιώνουσιν ἡμᾶς- εὐλογίας, δι’ Οἰκουμενικὸν Πατριάρχην, καθαγιασμοῦ διὰ τετάρτην φορὰν τοῦ Ἁγίου Μύρου· χρησιμοποιουμένου διὰ τὴν μετάδοσιν τῶν χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἰς τοὺς ἀνὰ τὴν οἰκουμένην νεοφωτίστους χριστιανούς, διὰ τὸν ἐγκαινιασμὸν τῶν Ἱερῶν εὐκτηρίων Οἴκων, τῶν νέων Ναῶν μας, καὶ παλαιότερον διὰ τὴν χρῖσιν τῶν βασιλέων τῆς φιλοχρίστου ἡμῶν ἐν Βυζαντίῳ αὐτοκρατορίας.
Οἱ τὰ πάντα καλῶς διαταξάμενοι Πατέρες ὥρισαν ὡς καταλληλοτέραν περίοδον διὰ τὴν τοποθέτησιν τοῦ εὐσήμου τούτου γεγονότος τῆς Ἐκκλησίας τὴν περίοδον ἀπὸ τῆς σήμερον, Κυριακῆς τῶν Βαΐων, ἄχρι τῆς Μ. Πέμπτης, ὅτε καὶ μέλλει ἵνα συντελεσθῇ, θείᾳ συνάρσει, ἡ κορύφωσις καὶ τὸ τέλος αὐτοῦ, ὁ καθαγιασμὸς δῆλον ὅτι τοῦ Ἁγίου Μύρου. Καὶ τοῦτο οὐδόλως τυχαίως. Διότι καθ’ ἕκαστον Μ. Σάββατον ἐτελεῖτο, ὡς γνωστόν, εἰς τὴν ἀρχαίαν Ἐκκλησίαν ἡ βάπτισις καὶ τὸ χρῖσμα τῶν κατηχουμένων. Τὸ δὲ ἐνδιάτακτον σήμερον εὐαγγελικὸν ἀνάγνωσμα ἀπόλυτον ἔχει σχέσιν μετὰ τῆς ἐννοίας τοῦ μύρου. «Πρὸ ἕξ ἡμερῶν τοῦ πάσχα…», ὁ Κύριος, μεταβαίνων ἀπὸ Γαλιλαίας εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα πρὸς ἑορτασμὸν τοῦ ἑβραϊκοῦ πάσχα, εἰσέρχεται πρῶτον εἰς Βηθανίαν, ὅπου ἀνιστᾷ τὸν κοιμηθέντα φίλον Αὐτοῦ Λάζαρον. Τὸ βράδυ παρατίθεται δεῖπνος εἰς τὸν Κύριον. Ἐκεῖ πλησιάζει ἡ Μαρία, ἡ εὐγνώμων ἀδελφὴ τοῦ Τετραημέρου Λαζάρου, καὶ «λαβοῦσα λίτρα μύρου νάρδου πιστικῆς πολυτίμου» ἀλείφει «τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ». Ἡ ἀναφορὰ εἰς τὴν ἐκδήλωσιν αὐτήν, εὐγνώμονος λατρείας τῆς Μαρίας πρὸς τὸν Κύριον, μέσῳ πολυτίμου μύρου, δικαιολογεῖ ὁπωσδήποτε τὴν ἔναρξιν σήμερον τῆς παρασκευῆς τοῦ Ἁγίου Μύρου.
Ὅμως, ἐπιτρέψατέ μοι -χάριν τῆς θλιβερᾶς ἐπικαιρότητος- καὶ ἕτερόν τινα παραλληλισμόν. Ὁ δόλιος μαθητὴς Ἰούδας, παρὼν εἰς τὸ γεῦμα, διεμαρτυρήθη ὑποκριτικῶς, διότι τὸ χρησιμοποιηθὲν ὑπὸ τῆς Μαρίας μύρον ἦτο πολύτιμον καὶ τὸ ἀντίτιμόν του θὰ ἠδύνατο νὰ δοθῇ εἰς ἐνίσχυσιν τῶν πτωχῶν, ἀντὶ νὰ χυθῇ «ἀσκόπως» εἰς τοὺς ἀχράντους πόδας τοῦ Δεσπότου τῆς Κτίσεως. Ὁμοίῳ τρόπῳ, τινὲς τῶν Ὀρθοδόξων ταγῶν -μάταιον νὰ τὸ κρύψωμεν- ἐκφράζουσιν εὐκαίρως – ἀκαίρως παραφώνους «συνειδησιακὰς» διαμαρτυρίας ἐπὶ σειρᾶς ζητημάτων, ὑψοῦντες αὐτοκλήτως ὄμμα ἐπικριτικόν, ὡς ὄψιμοι καὶ πολυπράγμονες δεφένδορες τοῦ «γνησίου» ὀρθοδόξου φρονήματος. Τινές δ’ ἐξ αὐτῶν ἀρνοῦνται συστηματικῶς ἀκόμη νὰ ζητήσουν τὴν ἀποστολὴν ποσότητος ἐκ τοῦ ἐκ τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας εὐλογηθέντος Μύρου. «Εἰς τοιοῦτον βαθμὸν ἀπογαλακτισμοῦ ἔφθασαν», ὡς ἐπαίρονται, ἐκ τῆς Μητρός των Ἐκκλησίας. Ὁμοιάζουν ὅμως Ἰούδᾳ, ὡς εὑρίσκομεν. Διότι, ὡς ἐκεῖνος παρέδωσε καὶ κατέδωσε αὐτοβούλως τὸν Κύριον «εἰς τὸ σταυρῶσαι αὐτόν», ὁμοίῳ τρόπῳ καὶ οἱ ἀδελφοὶ ἡμῶν αὐτοβούλως, δυστυχῶς, καὶ ἀδιστάκτως καταπατοῦν τὴν ἐλευθερίαν καὶ ἀξιοπρέπειαν τοῦ ἀνθρώπου· ἀνενδοιάστως εὐλογοῦν πολεμικὰς πράξεις καὶ ἀποδέχονται λόγοις καὶ πράξεσιν τὸ λεγόμενον «δίκαιον τοῦ ἰσχυροῦ», καταπαντοῦντες τοιουτοτρόπως τὸ ἱερὸν τοῦ κατὰ κόσμον ἀδυνάτου δίκαιον, σταυροῦντες δ’ ἅμα ἐκ νέου τὸν Ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν τῆς Πίστεως ἡμῶν. Πονηρευόμενοι, ὡς δῆθεν καὶ ζηλωταί, μετέρχονται ποικίλων προφάσεων ἐν ἁμαρτίαις, ὑπήκοντες οὐχὶ τῷ Θεῷ, ἀλλὰ τῷ κακῶς καὶ κοσμικῶς ἐννοουμένῳ συμφέροντι αὐτῶν. Ἀκολουθοῦν δυστυχῶς τὸν δρόμον τοῦ Ἰσκαριώτου, οὗ τὸ τέλος γνωστόν· «καὶ ἀπελθὼν ἀπήγξατο» [Ματθ. κζ΄,5]…
Ὅμως ἡμεῖς γνωρίζομεν, ὡς υἱοὶ φωτός, ὅτι τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ «οὐ νικᾶται» εἰς τὸν αἰῶνα. Ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου φέρει τὴν ὑπογραφὴν τοῦ Θεοῦ καὶ οὐδὲν ἐμπόδιον δύναται πώποτε ἀντιστῆναι. Μόνος ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος νὰ ἐπιλέξῃ τὴν ἀπομάκρυνσίν του ἀπὸ τοῦ Θεοῦ. Μακρὰν δὲ τοῦ Χριστοῦ ὁ ἄνθρωπος, κάθε ἄνθρωπος, ἐναγκαλίζεται τὸν θάνατον. Βυθίζεται εἰς τὸ σκότος. Πορώνεται ἡ καρδία του καὶ τελικῶς εὑρίσκεται ἀντιμέτωπος μὲ τὸ κυριώτερον πρόβλημα· ἀδυνατεῖ, λόγῳ ἐωσφορικοῦ ἐγωϊσμοῦ, νὰ συνέλθῃ καὶ νὰ ἀναφωνήσῃ καρδιακῶς «Ἥμαρτον, Κύριε! Ἐλέησόν με»!
Ὁ Κύριος, ὅμως, Πατὴρ στοργικός, ἀναμένει τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ ἀσώτου μέχρι τῆς τελευταίας ὥρας. Ἐξέρχεται ὁ Ἴδιος εἰς ἐξεύρεσιν τοῦ ἀπολωλότος προβάτου. Εἰσέρχεται, ἐν προκειμένῳ σήμερον, θεοπρεπῶς καὶ ἐνσυνειδήτως εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ, τὴν πόλην «τὴν φονεύσασαν τοὺς προφήτας» [Λκ. ιγ’, 34]· τὴν πόλιν ὅπου μέλλει ἵνα ἐκτυλιχθῇ τὸ Θεῖον Πάθος· τὴν πόλιν ὅπου διὰ μηχανεύματος θείου θὰ νικηθῇ ὁ θάνατος καὶ θὰ θραυθοῦν ὁριστικῶς τὰ αἰώνια δεσμὰ τοῦ Ἄιδου. Τὸ ἀγαπητικὸν καὶ θυσιαστικόν Του καθῆκον εἶναι ἐκεῖ· κὶ Ἐκεῖνος οὐδόλως ἀφίσταται αὐτοῦ. Τὸ δὲ ἡμέτερον καθῆκον -ὅλων ἡμῶν τῶν ἐν τῷ κλεινῷ Φαναρίῳ καὶ ἐν τῇ Πόλει- εἶναι τὸ ὧδε στῆναι· τὸ διαφυλάττειν ἀμετακινήτως καὶ ἀσυμβιβάστως τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους ἡμῶν τιμαλφῆ· τὸ μαρτυρεῖν Χριστόν· τὸ λαλεῖν ἀλήθειαν, Παναγιώτατε, κόστους μὴ ὑπολογιζομένου.
Ἐνθυμούμενοι τὰ σοφῶς ἐν τῇ Ὑμετέρᾳ Πατριαρχικῇ Ἐγκυκλίῳ, δι’ ἧς ἀνηγγέλλετο ἡ ἐφετινὴ ἕψησις τοῦ Ἁγίου Μύρου, διαλαμβανόμενα· «…ἔμπλεοι συγκινήσεως καί χαρᾶς» προτρεπόμεθα «πάντας ὑμᾶς εἰς προσευχητικήν παρουσίαν ἐν τῷ πανσέπτῳ Πατριαρχικῷ Ναῷ, …ὑπομιμνήσκοντες ὅτι ἡ τοῦ Θείου Ἐλαίου καθαγίασις ἀποτελεῖ μεγίστην εὐλογίαν διά τε τούς τελοῦντας αὐτήν καί διά τούς συμμετέχοντας εἰς τήν πνευματικήν καί μυρίπνοον ταύτην πανήγυριν» [Πατριαρχικὴ Ἐγκύκλιος 26ης Φεβρουαρίου 2022], Παναγιώτατε, οὐκ ἔχομεν εἰ μὴ μόνον ἀναπέμψαι εὐχὰς εἰλικρινοῦς καὶ ἐμπόνου ἀγάπης.
Εἶθε ἵνα τὸ ἔλαιον τοῦ παρασκευασθησομένου Ἁγίου Μύρου τραπῇ εἰς ἔλεος Θεοῦ διὰ τὰς σκληρὰς καρδίας τῶν ἀδελφῶν μας καὶ δὴ τῶν ὁμοδόξων. Εἴθε νὰ φωτίσῃ τοὺς ἐσκοτισμένους νόες των, νὰ λυγίσῃ ἀγαπητικῶς τὸ ἄκαμπτον φρόνημά των καὶ νὰ καταβιβάσῃ τὴν χαρακτηρίζουσαν αὐτοὺς ὑπερυψωμένην ὀφρῦν τῆς κοσμικῆς οἰήσεως. Καὶ εἰς ἡμᾶς, εἴθε νὰ δώσῃ τὸ Ἅγιον Μύρον ταπείνωσιν, ἀγάπην, μετάνοιαν· πάντα τὰ χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· ἵνα εὐαρεστοῦντες Θεῷ ἀξιωθῶμεν ἰδεῖν καὶ τὴν ἁγίαν Αὐτοῦ Ἀνάστασιν καί, σὺν αὐτῇ, εἰρήνην τῷ κόσμῳ.
Εὔχεσθε, Παναγιώτατε!
[1] Μανουὴλ Ι. Γεδεών, Πατριαρχικοὶ Πίνακες, Εἰδήσεις ἱστορικαὶ βιογραφικαὶ περὶ τῶν Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως, ἀπὸ Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου μέχρις Ἰωακεὶμ Γ’ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης (36 – 1884), (ἐπανέκδ.) ἐκδ. Σιάτρα, Ἀθῆναι, 20163.
