Ανατολή– Γρηγόρης Κεσίσογλου
Παρακολουθώντας την εκδήλωση που οργάνωσε ο Σύλλογος Ελλήνων εκ Κωνσταντινουπόλεως στην Ελβετία, είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε πως μπορεί να συνδεθεί το παρελθόν ενός τόπου με την σύγχρονη πραγματικότητα, όταν υπάρχουν διαχρονικοί δεσμοί…
Ο ‘τόπος’ στον οποίο αναφερόμαστε είναι η Σηλυβρία της Ανατ. Θράκης και ο τίτλος της διαδικτυακής εκδήλωσης -που έγινε στις 2 Νοεμβρίου- ήταν «Η Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης – Μια ιστορική διαδρομή από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα».
Για την εκδήλωση, ο Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών της Ελβετίας συνεργάστηκε με την Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών, ενώ συμμετείχαν και οι Σύλλογοι Κων- σταντινουπολιτών Γερμανίας, Ηνωμένου Βασιλείου και Ουάσιγκτον.
Ιστορική αναδρομή
Την εκδήλωση που ξεκίνησε με ένα σύντομο καλωσόρισμα του προέδρου του Συλλόγου, κ. Νίκου Αναγνωστόπουλου, συντόνισε με επιτυχία το μέλος της Διοίκησης κα Ρέα Ξενιάδου Πουρνάρα.
Ομιλητές ήταν δύο άνθρωποι οι οποίοι με τις γνώσεις και τις πρωτοβουλίες τους γεφυρώνουν το παρελθόν της Σηλυβρίας με το σήμερα: Ο Αν. Καθηγητής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Πασχάλης Βαλσαμίδης, και ο εμπνευσμένος ιεράρχης, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σηλυβρίας κ. Μάξιμος.
Ο κ. Βαλσαμίδης, ήταν ο πρώτος ομιλητής και με την βοήθεια των εικόνων που πρόβαλλε, έκανε μια αναδρομή στο ιστορικό παρελθόν της Σηλυβρίας, στην αρχαιοελληνική εποχή, στην βυζαντινή περίοδο και τέλος στην οθωμανική κυριαρχία.
Λειτουργία στην κινστέρνα
Όπως είπε ο ομιλητής, καθ’ όλη την διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας διατηρήθηκε το ελληνικό στοιχείο της πόλης. Στην Σηλυβρία μαζί με τους Έλληνες συγκατοικούσαν Τούρκοι, Αρμένιοι και Εβραίοι. Η οικονομία στηριζόταν κυρίως στους τομείς της γεωργίας, της παραγωγής γαλακτομικών προϊόντων, της αλιείας, των κηπευτικών αλλά και στο εμπόριο. Το 1890 από τους 6.000 κατοίκους της πόλης οι 2.000 ήταν Έλληνες.
Ο κ. Βαλσαμίδης παρέθεσε πολλά στοιχεία που συνδέουν την σημερινή Σηλυβρία με το παρελθόν της. Μεταξύ αυτών τα κυριότερα είναι τα ερείπια του βυζαντινού ναού του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Στον χώρο που βρισκόταν ο ναός την δεκαετία του 1980 κτίστηκε τζα- μί από μπετόν. Όμως σώζονται πέτρινα τμήματα του αρχικού ναού και η κινστέρνα η οποία υποβάσταζε τα θεμέλια του. Σε αυτή την κινστέρνα τέλεσε θεία λειτουργία ο Σεβ. Μητροπολίτης Σηλυβρίας κ. Μάξιμος, το 2014.
Τα μαρμάρινα τεκμήρια
Στον χώρο της κινστέρνας και σε άλλους δημόσιους χώρους, οι αρχές έχουν συγκεντρώσει οικοδομικά μέλη, κιονόκρανα, επιτύμβιες και κτητορικές επιγραφές, όπως και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία, που μαρτυρούν την ελληνική παρουσία στην Σηλυβρία. Κάποια από αυτά προέρχονται από τους ναούς του Αγίου Σπυρίδωνα και της Γεννήσεως της Θεοτόκου, οι οποίοι σήμερα δεν σώζονται.
Μεταξύ των δεσμών που συνδέουν τους απογόνους των Σηλυβριανών με τον τόπο κατα- γωγής τους, είναι η εικόνα της Παναγίας Σηλυβριανής, τα λείψανα της Οσίας Ξένης και του Αγίου Αγαθόνικου. Αυτά φυλάσσονταν στον μητροπολιτικό ναό της Γεννήσεως της Θεοτόκου. Οι Σηλυβριανοί τα μετέφεραν στο ταξίδι της προσφυγιάς, και σήμερα φυλάσσονται στον παλαιό μητροπολιτικό ναό της Καβάλας, όπως ανέφερε ο Σεβ. κ. Μάξιμος.
Ο Αγιος Νεκτάριος
Όμως ο κυριότερος ίσως δεσμός, όχι μόνο των Σηλυβριανών αλλά γενικότερα των Ελληνορθοδόξων με την Σηλυβρία, είναι ο Άγιος Νεκτάριος (1846- 1920), ο οποίος γεννήθηκε σε αυτή την πόλη. Η μνήμη του Αγίου Νεκταρίου είναι ζωντανή στην σημερινή Σηλυβρία.
Μέχρι το 1976 που κατεδαφίστηκε, σωζόταν το πατρικό σπίτι του Αγίου Νεκταρίου, το οποίο μετά την Ανταλλαγή κατοικήθηκε από οικογένεια ανταλλαγέντων. Ο αοίδιμος Πατριάρχης Αθηναγόρας προσπάθησε να αγοράσει το σπίτι, όμως αυτό δεν κατέστη δυνατό. Το σπίτι παρ’ ό,τι κατεδαφίστηκε για να ανεγερθεί στην θέση του πολυκατοικία, κατά περίεργο τρόπο δεν οικοδομήθηκε και έκτοτε παραμένει οικόπεδο. Σε αυτό τον χώρο από τις τοπικές αρχές έχει τοποθετηθεί μια μεγάλη πινακίδα, με την εικόνα και τον βίο του Αγίου. Ενώ γίνονται προσπάθειες για ανοικοδόμηση της οικίας!
Φαίνεται ότι και οι τοπικές αρχές αντιλαμβάνονται την σημασία αυτού του Αγίου των Χριστιανών, για την πόλη τους.
Μορφές της Σηλυβρίας
Μια άλλη προσωπικότητα που συνδέει την σημερινή Σηλυβρία με το παρελθόν της, είναι ο Αναστάσιος Σταμούλης (1843- 1934). Ο Σταμούλης σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Για ένα διάστημα δίδαξε στα Αρχιγένεια Εκπαιδευτήρια των Επιβατών. Ασχολήθηκε με το εμπόριο και απέκτησε μεγάλη περιουσία. Σήμερα στην πόλη σώζονται δύο οικίες του, ενώ μέχρι πριν μερικές δεκαετίες σώζονταν και οι αλευρόμυλοι του.
Αν και δεν έγινε αναφορά από τους ομιλητές, να προσθέσουμε κι εμείς δύο φυσιογνωμίες που συνδέουν το Ρωμαίικο παρελθόν της Σηλυβρίας με την σύγχρονη Τουρκία. Σε αυτή την πόλη γεννήθηκαν τα αδέλφια Αλέκος και Γιώργος Μπαζανός. Τα έργα των δύο διάσημων μουσικών μέχρι σήμερα εκτελούνται στην Τουρκία και πέρα από τα σύνορα της χώρας.
Η συμβολή των Τούρκων
Πολύ σημαντικό είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι από την εγχώρια τουρκική κοινωνία, οι οποίοι συμβάλλουν στην ανάδειξη των δεσμών της σημερινής Σηλυβρίας με το παρελθόν της. Ο κ. Βαλσαμίδης ανέφερε την σημαντική προσφορά του Ιστορικού Συλλόγου Σηλυβρίας (Silivri Tarih Derneği), που από το 2010 εργάζεται για την ανάδειξη της ιστορίας της πόλης. Επίσης αναφέρθηκε στον ιατρό Τζεμάλ Κοζάνογλου, ο οποίος εγκαταστάθηκε το 1954 στην Σηλυβρία. Ο Κοζάνογλου ανέπτυξε καλές σχέσεις με τον τότε Μητροπολίτη Σελευκείας κ. Κύριλλο και συνέβαλλε στην τέλεση θείων λειτουργιών το 1999 και το 2000 με την συμμετοχή προσκυνητών κυρίως από την Πόλη. Ο κ. Μάξιμος για τον Κοζάνογλου είπε «του οφείλουμε πάρα πολλά για την ανάδειξη της ιστορίας της Σηλυβρίας».
Το νέο παρεκκλήσι
Ο Σεβ. Μητροπολίτης Σηλυβρίας κ. Μάξιμος, με τον βιωματικό του λόγο παρουσίασε τις πρωτοβουλίες που ανέπτυξε για την επαρχία του.
Όπως είπε από προσωπικό ενδιαφέρον είχε επισκεφτεί αρκετές φορές την Σηλυβρία και την ευρύτερη περιοχή, πριν την εκλογή του ως Μητροπολίτου Σηλυβρίας. Όταν εξελέγη το 2014, από τις πρώτες του κινήσεις ήταν να επισκεφτεί τον τότε δήμαρχο της Σηλυβρίας για να συζητήσει μαζί του την αναβίωση των πανηγύρεων του Αγίου Νεκταρίου.
Το 2014 τέλεσε την πρώτη του πανήγυρη στη μνήμη του Αγίου Νεκταρίου, με συμμετοχή 1000 και πλέον πιστών, με την παρουσία του Δημάρχου και τοπικών παραγόντων.
Στη συνέχεια ο κ. Μάξιμος βρήκε μια παλιά οικία, την οποία αγόρασε τον Αύγουστο του 2015 και την ανακαίνισε. Στο εσωτερικό της οικίας διαμόρφωσε ένα παρεκκλήσι, επ’ ονόματι της Παναγίας της Σηλυβριανής και του Αγίου Νεκταρίου. Η οικία αυτή βρίσκεται στα 50 μέτρα από εκεί που ήταν το παλιό επισκοπείο.
Οι τακτικές λειτουργίες
Από τον Μάρτιο του 2018, άρχισε η τέλεση ανά 15θήμερο θείων λειτουργιών με την συμμετοχή λιγοστών Ρωμηών αλλά κυρίως με την συμμετοχή Σλαβοφώνων πιστών. Για την εξυπηρέτηση των ποιμαντικών αναγκών του νέου ποιμνίου της Μητρόπολης, που αποτελείται από 25 περίπου πιστούς, ο Σεβασμιότατος τοποθέτησε τον εφημέριο Βασίλειο Ιωαννίδη, ο οποίος – όπως είπε – επιτελεί αξιοθαύμαστο ποιμαντικό έργο. Και ο Σεβασμιότατος, στο βαθμό που το επιτρέπουν οι υποχρεώσεις από τα καθήκοντα του αρχιερατικώς προϊσταμένου της περιφέρειας Υψωμαθείων, τελεί τις λειτουργίες στην επαρχία του. Η γνώση της Σλαβονικής εκ μέρους του Σεβασμιωτάτου και του εφημερίου π. Βασιλείου, διευκολύνει την σχέση των Σλαβόφωνων πιστών με την τοπική εκκλησία.
Η σύνδεση των συλλόγων
Ο Σεβ. κ. Μάξιμος, όπως δήλωσε, έχει αναπτύξει σχέσεις με όλους τους συλλόγους των Σηλυβριανών στην Ελλάδα, από την Πτολεμαΐδα μέχρι την Θράκη, καθώς οι πρόσφυγες από την Σηλυβρία έχουν εγκατασταθεί κυρίως στην Πτολεμαΐδα, στην Καβάλα και τα γύρω χωριά, στην Κομοτηνή, την Θεσσαλονίκη κ.α. Οι επιτόπιες επισκέψεις και οι εγκάρδιες σχέσεις του Σεβασμιώτατου με τους συλλόγους αυτούς, αποδίδουν καρπούς, καθώς κάθε φορά που τελείται πανηγυρική θεία λειτουργία επί τη μνήμη του Αγίου Νεκταρίου, προσέρχονται πολλές εκατοντάδες προσκυνητών από την Ελλάδα. Το πλήθος αυτών που υπερέβαινε τους 1500 προσκυνητές, το 2018, εντυπωσίασε και τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, που προΐστατο της πανηγυρικής θείας λειτουργίας.
Ο κ. Μάξιμος είπε «χωρίς ακρότητες, με σύνεση, επιτελούμε τα ποιμαντικά μας καθήκοντα, για πρώτη φορά μετά το 1922» εκφράζοντας την ελπίδα ο Θεός να επιτρέψει τα καλύτερα σε σχέση με την αριθμητική αύξηση του ποιμνίου.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του υπογράμμισε τις καλές σχέσεις που έχει οικοδομήσει με τις τοπικές αρχές και τους σημερινούς κατοίκους της Σηλυβρίας. Και είπε «αναδεικνύοντας τον Άγιο Νεκτάριο, αναδεικνύεται η Σηλυβρία ως σημείο συμφιλιώσεως, ειρήνης και αγάπης μεταξύ των λαών».
Συγχαίρουμε τους οργανωτές και τους ομιλητές, που μας έδωσαν την ευκαιρία να γνωρίσουμε κυρίως την σημερινή παρουσία των Ορθοδόξων στην περιοχή και την διακονία της Μητρόπολης Σηλυβρίας.
Ο ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ ΠΗΓΗ ΠΡΟΟΔΟΥ
Ο Σεβ. Μητροπολίτης κ. Μάξιμος μετέφερε την συνομιλία που είχε με έναν προσκυνητή: «Είχε έρθει ένας γνωστός από την Ελλάδα σε μια από τις πανηγύρεις του Αγίου Νεκταρίου. Τους πήγα στους Επιβάτες. Εκεί σώζονται τα Αρχιγένεια εκπαιδευτήρια, σώζεται η Αστική Σχολή, σώζονται ο Άγιος Γεώργιος, τα θεμέλια της Οσίας Παρασκευής της Επιβατινής. Μου είπε αυτός ο γνωστός, Σεβασμιώτατε εδώ μεγαλούργησαν οι Έλληνες, επειδή έζησαν κοινοτικά».
Και συμπλήρωσε ο Σεβασμιότατος λέγοντας, όσο υπήρχε το φιλάδελφο και η αλληλεγγύη μεταξύ των Ελλήνων, η έντονη κοινοτική ζωή, υπήρχαν οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και πρόοδο όλης της κοινότητας. Σε αντίθεση – θα προσθέταμε – με τον ατομισμό της σύγχρονης κοινωνίας που μεγεθύνει τις ανισότητες.
