“Ραθυμία” κατέσχε με ἀπό ἁμαρτωλῶν…”
Ὑπό
Μητροπολίτου πρ. Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Ὁ ἀνωτέρω ὀξύμωρος τίτλος ἀνακαλεῖ πως τούς οἰκήτορας τῶν πάλαι ποτέ τεμπελχανάδων,1 ὧν ὁ ἀριθμός καί σήμερον καίτοι “πολυμερῶς καί πολυτρόπως” μεταποιεῖται αὐξανόμενος δυστυχῶς διαρκῶς. Ἄς προσέξομεν τό motto “ὀλίγη ἐργασία, πολλαί ἀμοιβαί καί χρόνος ἐλέυθερος” ἀντί πολλῆς ἐργασίας διά ὀλίγα χρήματα (G. Kas).
Οἱ τῆς ραθυμίας θιασῶται καί ἐρασταί πάσης φυλῆς, ἐθνικότητος, καί πολιτισμικῆς ταυτότητος, ἠδέως ὀρέγονται τῆς βιωτικῆς ἀπραξίας καί μαλθακότητος, ἐσθίοντες θύοντες τῷ Διονύσῳ, ἀνακυκλοῦντες τά βιβρωσκόμενα καί ἄρα συμβάλλοντες εἰς τήν λίπανσιν τῆς Μητρός γῆς, ἐφραινόμενοι ποικιλοτρόπως κάθ’ ἡμέραν λαμπρῶς.
Σήμερον “ἤλλαξε ὁ Μανωλίος καί ἔβαλε τά ρούχα του ἀλλοιώς”. Ἔχομεν γάρ τήν “εὐλογίαν” τοῦ “μιτρο”-ιού -19! Πολλοί δέ οἱ νοσταλγοῦντες ἐπιστροφήν εἰς τήν “παλαιάν καλήν ἐποχήν”. Διότι ὁ τροχός τοῦ πολιτισμοῦ λαμβάνει καί πάλιν τήν γνωστήν ταχύτητα καί ἅπαντες, ὡς φαίνεται, ἐπανερχόμεθα εἰς τό σύνηθες. Ὅμως, εἰς τό ἔτος τῆς συλλογικῆς ἐντάσεως δέν ἀκολουθεῖ πλέον μία ἐξισσοροποῦσα ἠρεμία. Αἱ ἀπαιτήσεις φαίνονται δι’ ἕκαστον νά αὐξάνουν. Ἐάν τό “περισσότερον ἐξ ὅλων” δέν λειτουργεῖ πλέον, δυνάμεθα νά εὑρίσκομεν εἰς τό ὀλιγότερον ἐπί τέλους μίαν ἔννοιαν καί χαράν.
Κατά τήν J. Gebauer ἀπαιτεῖται νέα σκέψις διά τήν οἰκονομίαν. Ἀποτελεῖ σφάλμα νά νομίσει τις ὅτι ἡ ἀνάπτυξις καί μόνον αὐτή προωθεῖ τήν ἐξέλιξιν καί λύει τά προβλήματα.
Αὕτη καταπολεμεῖ τήν μανίαν ἀναπτύξεως καί καταναλώσεως! Ζεῖ ἐν ἐπαρκείᾳ οὐδέν στερουμένη, ἄνευ πτήσεων, αὐτοκινήτου, χρησιμοποιοῦσα μεταχειρισμένα πράγματα ἐπί μακρόν. Αἱ ἀνθρώπιναι σχέσεις καί αἱ πρός τήν φύσιν εἶναι σημαντικότεραι ἀπό τήν ὑλικήν εὐμάρειαν.2
Ὑπάρχει, ὅμως, καί ἡ προσφυγή εἰς τήν συμβουλήν τοῦ μεγάλου φιλοσόφου Laozi ἐνεργοῦσα ἀπό μακροῦ (2.000 ἐτῶν).
Οὔτως, ἡ συλλογή τῶν ρημάτων τοῦ Daodeging εἶναι ἐκ τῶν πλέον μεταφραζομένων βιβλίων εἰς τόν κόσμον μετά τήν Βίβλον.
Τό βιβλίο “Περί τῆς ἐννοίας τῆς ζωῆς” τῆς ἀρχαίας Κίνας, φαίνεται νά ἀπευθύνεται ἀμέσως εἰς τούς μοντέρνους ἀνθρώπους. Πιθανόν ὁ Laozi νά ὑπέφερε ἀπό τόν πολιτισμόν τῆς ἐποχῆς του ὡς καί ἡμεῖς σήμερον καί κατόρθωσε νά ἐξαλείψει τόν πόνον τοῦτον μέ εὐχάριστον ἀνοχήν καί ἁπλῶς πρός τοῦτο προβάλλει τήν Wu-Wei, τήν ἀπραξίαν.
Βεβαίως τί ἐξυπονοεῖται ὑπό τήν αἰνιγματικήν αὐτήν ἔννοιαν; Ἀσφαλῶς οὐχί ἁπλῶς ἡ ἀπραξία, ἡ παθητική ἀναμονή. Ἐάν δέν γίνει τίποτε πλέον, “μένει τίποτε μή γενόμενο”, λέγει ὁ Laozi. Ἀγαπᾷ παραδόξως τάς ἀλλαγάς. Ἡ ποίησίς του γέμει ἀπό αὐτάς διότι ἡ πραγματικότης πρός τήν ὁποίαν ἀποσκοπεῖ εἶναι μακρά τῶν λέξεων καί τῆς ἀκαδημαϊκῆς σοφίας. Ἡ σοφία ὅμως δέν ἐνισχύει τήν ταυτότητά μας, ἀλλά τήν καλύπτει. Ὁ ζητῶν τήν ὀρθήν ὁδόν (Dao) χάνει τι καθημερινῶς, μέχρις ὅτου φθάσει ἡ ἀπραξία.
Ἡ πρᾶξις ἄνευ σκοποῦ, τό οὐδέν πράττειν, εἶναι τι τό ὁποῖον γίνεται εἰς ἡμᾶς ὅταν τό ἀφήσωμεν. Ὡς εἷς κηπουρός ἐγκαταλείπει τήν ἐνέργειαν, καί τάς δυνάμεις τῆς φύσεως, τήν ἔφορον γῆν, τήν βροχήν, τό φῶς τοῦ ἡλίου. Εἷς κῆπος γίνεται ἐν ἁρμονίᾳ καί οὐχί ἐν ἀντιθέσει πρός τήν φύσιν. Διότι “διά τῆς ἀπραξίας κερδίζεται ὁ κόσμος”, ἐνῶ διά τῆς πράξεως καταστρέφεται. Ἀκοῦς τοίνυν Homo Sapiens et Faber; Ἄλλο τό χέρι τοῦ Θεοῦ καί ἄλλο τοῦ ἀνθρώπου. “Ἄλλα τά μάτια τοῦ λαγοῦ καί ἄλλα τῆς κουκουβάγιας”!
Ὁ διδάσκαλος τοῦ Zen Lingi ἔθεσε τήν ἀπραξίαν εἰς τό κέντρον τῆς διδασκαλίας του, γνωστοῦ ὄντως ὅτι τό Zen προῆλθεν ἐκ τῆς προσμίξεως τοῦ Ταοϊσμοῦ και τοῦ Βουδισμοῦ.
Ἀπραξία -εἷς λίαν τιμώμενος ἄνθρωπος- κατά τόν Lingi, δεικνύουσα τήν ἀσύγκριτον δύναμιν αὐτῆς, διότι οὗτος εἶναι εἷς πεφωτιμένος ἄνθρωπος!
Κατά τήν παράδοσιν τῆς χριστιανικῆς μυστικῆς εἶναι ὁ πτωχός ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος οὐδέν ἐπιθυμεῖ, ἐλεύθερος ἐκ τῆς ἰδίας θελήσεως, ὡς ἦτο, ὅτε εἰσέτι δέν ἦτο. Οὕτως ὁ M. Eckhart ἦτο καί οὗτος θιασώτης τῶν παραδοξιῶν. Ἄρα ἡ ἀπραξία δέν ἦτο μία ζωτική ἰδέα τῆς κινεζικῆς ἀρχαιότητος. Βασίζεται εἰς ὅλας τάς ἐμπειρίας αἱ ὁποῖαι μᾶς ὑπερβαίνουν. Ἡ ὁδός εἶναι λίαν ἀνοιχτή, πάντοτε καί πανταχοῦ, τότε καί κυρίως σήμερον. Ἐπιθυμοῦμεν λοιπόν πραγματικῶς τήν ἐπάνοδον εἰς τήν παλαιάν μας ζωήν;
“Ἐργάζεσθαι οὖν καί μήν ἁμαρτάνετε…” (Γερομελίτων Χαλκηδόνος)
* * *
1. Ἀ. Παπᾶ, Χαλκηδόνος, Περί τεμπελχανάδων, τοῦ Αὐτοῦ, Ρινήματα, Θεολογικά, τεχνοκριτικά καί ἄλλα τινα ἀπό τό Βόσπορο Δ’, Θεσσαλονίκη 2013, 176-179. Πρβλ. –, Tembelhane, Blogspot 13.4.2012.
2. U. Scheffer, Pionerin Des Umbruchs, Publik Forum ἀρ. 7 (2020) 18.
3. O. Cech, Von Segen des Nicht – Tuns, Ἔνθα ἀνωτέρω ἀρ. 5 (2021) 40-41.
