Με αφορμή την σημερινή εορτή του Προφήτου Ιωνά (21 Σεπτεμβρίου) παραθέτουμε ένα σπουδαίο παράδειγμα από το περίφημο Εορτοδρόμιον του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, όπου φαίνεται καθαρότατα πώς ο Χριστιανισμός χρησιμοποίησε ως όχημα τον Έλληνα λόγο και την Ελληνική μυθολογία και φιλοσοφία.
Ο μέγας υμνογράφος Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, γράφει στο δεύτερο τροπάριο της έκτης ωδής του ιαμβικού κανόνος που συνέθεσε για την εορτή των Θεοφανείων:
«Εκ ποντίου λέοντος ο τριέσπερος, Ξένως Προφήτης εγκάτοις φλοιδούμενος, Αύθις προήλθε της παλιγγενεσίας…».
Η ερμηνεία που διαβάζουμε στο Εορτοδρόμιον του Αγίου Νικοδήμου, η οποία βέβαια βασίζεται σ’ αυτήν του Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, είναι εντυπωσιακή!
«Μυθολογούσιν οι Έλληνες, ότι η Αλκμήνη σμιχθείσα με τον ψευδόθεον Δία τρεις εσπέρας, συνέλαβε τον Ηρακλήν, όθεν και τριέσπερος αυτός ωνομάσθη. Μυθολογούσι δε και άλλο ακόμη, ότι ο αυτός Ηρακλής κοντά εις τους πολλούς αγώνας και άθλους όπου έκαμεν, εμβήκε και μέσα εις ένα κήτος σκύλον ονομαζόμενον, βαστών το σπαθί εις τας χείρας, με το οποίον κατέκοψε τα σπλάγχνα του κήτους, και έπειτα εκβήκεν από εκεί αβλαβής, μόνη δε η κεφαλή του έμεινε γυμνή από τρίχας. Ταύτην λοιπόν την περί του Ηρακλέους μυθολογίαν μεταφέρει ο ιερός Μελωδός εις την ιστορίαν του Ιωνά, δανεισάμενος τας ιδίας λέξεις του ποιητού Λυκόφρονος ός τις γράφει περί του Ηρακλέους δια στίχων ιαμβικών… Όθεν λέγει ο Μελωδός: Ο τριέσπερος Προφήτης του Θεού Ιωνάς, βεβυθισμένος μέσα εις τα σπλάγχνα του θαλασσίου Λέοντος ξένως και παραδόξως χωρίς να χωνευθή, πάλιν εκβήκεν από εκείνο αβλαβής… Προεζωγράφισε δε με τούτο την παγκόσμιον ανάστασιν των νεκρών»!
Δεν χρειάζεται, νομίζω, περαιτέρω σχολιασμός.
Το παράδειγμα είναι αρκούντως εύγλωττο. Μόνο να μη λησμονούμε ότι οι Πατέρες χρησιμοποίησαν αριστοτεχνικά την αρχαιοελληνική πνευματική παράδοση έχοντας ως γνώμονα την αρχή: «Των αναγκαίων υπολαμβάνω».
Π.Α.Α.
