Προσφώνησις τῆς Α.Θ.Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατά τό ἐπίσημον δεῖπνον καί τήν ἀπονομήν εἰς Αὐτόν τοῦ «Βραβείου Ἀνθρωπίνης Ἀξιοπρεπείας» (Βουδαπέστη, 10 Σεπτεμβρίου 2021)
Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Αὐστρίας, Ἔξαρχε Οὐγγαρίας καί Μεσευρώπης κ. Ἀρσένιε,
Ἐντιμότατε κύριε Πρόεδρε καί λοιποί ἐκπρόσωποι τοῦ διεθνοῦς ὀργανισμοῦ «Συμβούλιον γιά τήν Ἀνθρωπίνην Ἀξιοπρέπειαν»,
Ἀγαπητοί συνδαιτυμόνες,
Εἰς τάς ὡραίας στιγμάς, τάς ὁποίας ἐβιώσαμεν σήμερον, πρώτην ἡμέραν τῆς ἐπισκέψεώς μας εἰς τήν ἱστορικήν Οὐγγαρίαν, μέ τόν φιλόξενον καί συμπαθέστατον λαόν της ἔρχεται νά προστεθῇ ἀπόψε, εἰς τό δεῖπνον, τό ὁποῖον προφρόνως παραθέτετε πρός τιμήν τῆς ἡμῶν Μετριότητος, Ἱερώτατε καί λίαν ἀγαπητέ ἀδελφέ ἅγιε Αὐστρίας, διά τό ὁποῖον ἐκφράζομεν ὁλοθύμους εὐχαριστίας, καθώς καί ἡ προσγενομένη μεγάλη τιμή εἰς τό ταπεινόν ἡμῶν πρόσωπον ἐκ μέρους τοῦ «Συμβουλίου διά τήν Ἀνθρωπίνην Ἀξιοπρέπειαν» διά τῆς ἀπονομῆς τοῦ «Βραβείου Ἀνθρωπίνης Ἀξιοπρεπείας».
Ὅταν εἰσήλθωμεν εἰς τόν ἱερόν κλήρον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου πρό ἑξήκοντα ἐτῶν, ἐγνωρίζαμεν ὅτι σκοπός τῆς ζωῆς μας εἶναι ἡ διακονία καί ὅτι αὐτή ἡ προσφορά πρός τόν συνάνθρωπον εἶναι μεγάλη εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Εἴχομεν δέ, καί διατηροῦμεν ἀκλόνητον τήν πεποίθησιν, ὅτι πουθενά δέν κατηξιώθη, δέν ἐτιμήθη, τό ἀνθρώπινον πρόσωπον τόσον, ὅσον εἰς τόν Χριστιανισμόν, διά τοῦ ὁποίου ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὄχι μόνον τό ὄν, τό πλασθέν κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ καί καθ᾽ ὁμοίωσιν Αὐτῷ, ἀλλά καί «ὁ ἠγαπημένος τοῦ Θεοῦ», διά τήν σωτηρίαν τοῦ ὁποίου ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔλαβε τήν ἡμετέραν μορφήν, ἔσωσε τό ἀνθρώπινον γένος ἐκ τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου καί ἤνοιξεν εἰς αὐτό τήν πύλην τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς αἰωνίου ζωῆς. «Οὐδέν ὡς ὁ ἄνθρωπος ἱερόν, οὗ καί φύσεως ἐκοινώνησεν ὁ Θεός» διακηρύττει ἡ Πατερική σοφία.
Τά δικαιώματα τοῦ ἀνθρώπου, ἡ πλέον σημαντική ἴσως κατάκτησις τοῦ νεωτέρου καί συγχρόνου πολιτικοῦ πολιτισμοῦ, προϋποθέτουν τήν μακράν θητείαν τῆς οἰκουμένης εἰς τόν Χριστιανισμόν καί φέρουν τήν σφραγίδα του, ἀφοῦ θεμέλιόν των εἶναι ἡ πίστις εἰς τήν ἀπόλυτον ἀξίαν καί τήν ἀξιοπρέπειαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Παρά τάς ἐπιμέρους διαφοράς, τά ἀνθρωπιστικά κινήματα καί ὁ Χριστιανισμός συμφωνοῦν εἰς τόν προσανατολισμόν τους πρός τήν προστασίαν τῆς ἐλευθερίας καί τῆς ἀξιοπρεπείας τοῦ ἀνθρώπου, ἔστω καί ἄν δέν συμπίπτουν εἰς τήν τελικήν θεμελίωσίν των. Ἀπό τόν χριστιανικόν κοινοτισμόν, τήν ἀγάπην πρός τόν πλησίον καί τήν ἀδελφοσύνη ἐτράφη ἡ διεκδίκησις τῶν κοινωνικῶν δικαιωμάτων, καί δέν εἶναι τυχαῖον ὅτι καί σήμερον αἱ χριστιανικαί Ἐκκλησίαι εἶναι ἔνθερμοι ὑπερασπισταί αὐτῆς τῆς διαστάσεως τῆς ἐλευθερίας.
Ἐντιμότατε κύριε Πρόεδρε τοῦ «Συμβουλίου Ἀνθρωπίνης Ἀξιοπρεπείας»,
Ἡ εἰκών τήν ὁποίαν ἔχομεν διά τόν ἄνθρωπον, διά τόν σκοπόν καί τό νόημα τῆς ζωῆς του, καθορίζουν τήν στάσιν μας ἀπέναντι εἰς αὐτόν. Ἐάν βλέπωμεν τόν ἀνθρωπον ὡς μηχανήν, ὡς homme machine ἤ ὡς ἁπλῆν βιολογικήν ὀντότητα, τότε εὐκόλως τόν μετατρέπομεν εἰς ἀντικείμενον ἤ τόν ὑποτιμῶμεν. Ἐάν τόν θεωροῦμεν ὡς πρόσωπον, ὡς ἐκλεκτόν δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, προορισμένον νά ὁμοιωθῇ τῷ Θεῷ κατά χάριν, τότε ἡ στάσις μας ἀπέναντι εἰς αὐτόν εἶναι τελείως διαφορετική.
Ἐν τῇ ἐννοίᾳ ταύτῃ, πιστεύομεν ὅτι διά τήν προστασίαν τῆς ἀνθρωπίνης ἀξιοπρεπείας, δέν εἶναι ἀρκετός ὁ προσανατολισμός γενικῶς εἰς τόν ἄνθρωπον. Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά προσεγγίζεται μέ βάσιν τήν θείαν του προέλευσιν καί τόν αἰώνιον προορισμόν του, δηλαδή πάντοτε ἐν ἀναφορᾷ πρός τόν Θεόν. Αὐτή ἡ ἀναφορά δίδει εἰς τήν ἀνθρωπίνην ὕπαρξιν τήν ὑψίστην δυνατήν ἀξίαν. Τότε, ἡ ἀδιαφορία διά τόν ἄνθρωπον εἶναι ἀδιαφορία διά τόν Θεόν. Τότε, ὅπου ὑπάρχει ἀδελφοσύνη, ἀλληλεγγύη, δικαιοσύνη, σεβασμός τοῦ ἀνθρώπου, ἐκεῖ εἶναι παρών ὁ Θεός. Τότε, ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ κάθε ἀνθρώπου, τοῦ ἁπλοῦ, τοῦ πτωχοῦ, τοῦ ἀσθενοῦς, τοῦ ξένου καί τοῦ πρόσφυγα, τοῦ παιδιοῦ καί τοῦ γέροντος, διακονοῦμεν τόν Χριστόν, ὁ ὁποῖος ἔπαθεν καί ἐσταυρώθη δι᾽ ἡμᾶς καί ἐταύτισεν ἑαυτόν μέ τούς ἀδελφούς Του «τούς ἐλαχίστους».
Δι᾽ ἡμᾶς προσωπικῶς, ὁ ἀγών διά τά δικαιώματα τοῦ ἀνθρώπου συνεδέετο ἐξ ἀρχῆς καί μέ τήν μέριμναν διά τήν προστασίαν τοῦ περιβάλλοντος, μέ δεδομένην τήν συνάφειαν οἰκολογικῶν καί κοινωνικῶν προβλημάτων καί μέ ἀμετακίνητον τήν πεποίθησιν ὅτι τά περιβαλλοντικά προβλήματα θίγουν πρωτίστως καί ἐντονώτερον τούς πτωχούς τῆς γῆς καί τούς ἐμπεριστάτους πληθυσμούς. Εἰς αὐτήν τήν συνάφειαν τοποθετεῖται καί ἡ προώθησις τῶν διαχριστιανικῶν καί διαθρησκειακῶν διαλόγων, ὁ ἀγών διά τήν προστασίαν τῆς ἐλευθερίας τῆς θρησκείας καί ἡ ἀντίστασις εἰς τήν δῆθεν ἀναπόφευκτον σύγκρουσιν τῶν πολιτισμῶν.
Ἐν τῷ πνεύματι τούτῳ, ἐπαινοῦμεν τό «Συμβούλιον διά τήν Ἀνθρωπίνην Ἀξιοπρέπειαν» διά τάς πολλάς δράσεις του μέ ἄξονα τόν ἄνθρωπον καί τήν προστασίαν τῆς ἱερότητος τοῦ προσώπου του, εὐχαριστοῦμεν διά τήν μεγάλην τιμήν τῆς ἀπονομῆς εἰς ἡμᾶς τοῦ ὑψηλοῦ «Βραβείου Ἀνθρωπίνης Ἀξιοπρεπείας», καί ὑπενθυμίζοντες ὅτι κάθε τιμή πρός τό πρόσωπον ἡμῶν ἀνήκει καί ἀναφέρεται εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, εὐχόμεθα εἰς ὅλους ὑμᾶς τούς παρισταμένους καί τούς περί ὑμᾶς ὑγείαν ἐν καιροῖς πανδημίας καί ἐν πᾶσαις ταῖς ἡμέραις τῆς ζωῆς ὑμῶν καί πᾶσαν ἄνωθεν εὐλογίαν.
