«Πορεύου καί σύ καί ποίει ὁμοίως» (Λουκ., 10:33).
Γράφει ο Δρ Κωνσταντίνος Β. Ζορμπάς,
Γενικός Διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης,
Άρχων Ιερομνήμων της Α.τ.Χ.Μ.Ε.
Πάντα υπάρχει ένα θέμα ερμηνείας των ευαγγελικών περικοπών. Παρά την όποια αλληγορική σημασία τους, βρίσκουμε και σήμερα αρκετά ενδιαφέροντα σημεία για την εποχή μας. Ο καλός Σαμαρείτης, το πανδοχείο, το λάδι και το κρασί αποτελούν στοιχεία μίας άλλης εποχής που πρέπει να εντοπισθούν ως πράξη στο σήμερα. Οι σκέψεις που ακολουθούν αποτελούν μία θεολογική προσέγγιση του θέματος του εμβολιασμού –πέρα από τις όποιες δημοσιογραφικές προσεγγίσεις.
Στην επιτυχημένη διαδικτυακή Επιστημονική Ημερίδα «Εμβολιασμός και Covid-19», που διοργάνωσε η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης (26-7-2021), ο κ. Νίκος Τζανάκης, Καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ανέφερε χαρακτηριστικά, με την ευχή όλων των παρευρισκομένων, ότι «ζω με το όνειρο, έστω για μία μέρα, να μετατρέψουμε έναν Οίκο του Θεού, μία εκκλησία, σε εμβολιαστικό κέντρο, για να δείξουμε ότι η Εκκλησία μας είναι σε αγαστή συνεργασία με τους επιστήμονες για το καλό των Χριστιανών και των συμπολιτών μας».
Η παραπάνω πρόταση του Καθηγητή θα γίνει πραγματικότητα, καθώς, σε συνεργασία του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων και της 7ης Υ.ΠΕ. Κρήτης, στις 6 Σεπτεμβρίου τ.έ., στον Ιερό Ναό της Παναγίας Αρχανών Ηρακλείου, θα πραγματοποιηθούν εμβολιασμοί πολιτών με το μονοδοσικό εμβόλιο της J&J από μικτό κλιμάκιο. Ο π. Ανδρέας Καλοντζάκης, αληθινός ποιμένας, εκλεκτός φίλος και συνοδοιπόρος στον Σύνδεσμο Θεολόγων της Κρήτης, σημείωσε ότι ο λόγος της πρωτοβουλίας αυτής είναι για «να πειστούν όλοι όσοι έχουν μπερδέψει τη Θεολογία με την Επιστήμη». Το πνευματικό πανδοχείο μίας Ενορίας γίνεται τόπος συνάντησης. Φυσικά το νόημα της παραβολής δεν είναι να επιστρέψουμε στην αγροτική κοινωνία, αλλά στο ήθος της συνάντησης με τον τυχαίο πλησίον, ώστε να εντοπίσουμε το «ιδιαζόντως ανθρώπινον».
*
Πριν από τον εμβολιασμό οι μάσκες. Η χρήση μάσκας στους Ναούς αποτέλεσε αντικείμενο θεολογικών συζητήσεων που υποστήριζαν ότι η μάσκα αποτελεί ύβρη για το Άγιο Πνεύμα. Μήπως, όμως, αυτές οι θέσεις έχουν τον χαρακτήρα της ύβρεως, αφού το Άγιο Πνεύμα είναι το πνεύμα της Αγάπης κι αν η αγάπη ζητά τη μάσκα προκειμένου να σωθούν οι άνθρωποι και να προχωρήσει ο Πολιτισμός και η Κοινωνία μας, δεν έχουμε άλλο τρόπο παρά να φορέσουμε τη μάσκα; Μήπως η μάσκα δεν αποτελεί μέρος της ενδυμασίας μας όπως φοράμε ένα χειμερινό ένδυμα, όταν κρυώνουμε και εντός του Ναού; Μήπως λησμονούμε ότι η μάσκα φέρει όνομα και ταυτότητα και αποτελεί μέσον προστασίας του πλησίον; Εγκλεισμός και μοναξιά ή συντροφικότητα;
Σήμερα ο εμβολιασμός. Πώς μπορεί να προσεγγίσει κανείς την ενδιαφέρουσα πρόταση της παραπάνω Ενορίας;
- Το πρώτο είναι ότι ακόμη μία φορά η Δημοσιογραφία ανακαλύπτει μία ενοριακή δράση ως κάτι το καινοφανές και πρωτότυπο. Πολλά ερωτήματα φαντάζουν ως ολοκαίνουργια ή έρχονται στην επικαιρότητα ως ανακούφιση. Τι είναι, όμως, η Εκκλησία; Σύμφωνα με τον Μάξιμο Ομολογητή Εκκλησία σημαίνει σεβασμός του κάθε προσώπου ξεχωριστά: «Πολλῶν γάρ ὄντων καί ἀπείρων ἀριθμῷ σχεδόν ἀνδρῶν τε καί γυναικῶν καί παίδων, γένει καί εἴδει, καί ἔθνεσι καί γλώσσαις, καί βίοις καί ἡλικίαις, καί γνώμαις καί τέχναις, καί τρόποις καί ἤθεσι καί ἐπιτηδεύμασιν […]. Ὡς τήν αὐτήν τῷ Θεῷ περί τούς πιστούς ἐνεργοῦσα ἕνωσιν, κἄν διάφοροι τοῖς ἰδιώμασι καί ἐκ διαφορῶν καί τόπων καί τρόπων οἱ κατ ̓ αὐτήν διά τῆς πίστεως ἑνοποιούμενοι τύχωσιν ὄντες» (Μυσταγωγία, P.G., 91:664-666).
- Αυτό σημαίνει ότι η Εκκλησία αγκαλιάζει ισότιμα όλα τα παιδιά της και στην προκειμένη περίπτωση τόσο τους ανεμβολίαστους, όσο και τους εμβολιασμένους. Η πράξις αυτή, άκρως θεολογική –δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να στιγματοποιηθεί- απαντά τόσο στο ερώτημα «τι έστιν ο πλησίον», αλλά και πώς θα βοηθήσω τον πλησίον. Μάθαμε, δυστυχώς, ότι η φιλανθρωπία αποτελεί μία πλαστική σακούλα με αγαθά στα καλάθια των σούπερ μάρκετ κι αποφεύγουμε να δούμε ότι η φιλανθρωπία είναι πράξη αγάπης και προσωπικής κοινωνίας με τον πλησίον.
- Όλα αυτά που ζούμε στις ημέρες μας είναι φαινόμενα και τάσεις που δείχνουν ότι άλλαξε ριζικά ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο. Η φερόμενη ως πρόοδος του πολιτισμού έχει τις λεγόμενες παράπλευρες απώλειές της. Η πίστη στις δυνατότητες του ανθρώπου διαμόρφωνε την ιστορία, προκάλεσε επαναστάσεις και πολέμους, δείχνοντας ότι ο άνθρωπος είναι κύριος της ιστορίας. Ωστόσο, τώρα δεν πρόκειται για οποιαδήποτε κοινωνική ή άλλη επανάσταση ή για κάποια πολεμική αναμέτρηση. Πρόκειται για τη σωτηρία ολόκληρου του κόσμου με αφορμή μία πανδημία που δεν μπορεί να έχει ως επιστροφή την «κανονικότητα».
- Η αναβάθμιση της οικονομικής ανάπτυξης στο πιο υψηλό ιδανικό στις σύγχρονες κοινωνίες διαταράσσει την κοινωνική συνοχή και έχει εισρεύσει και ως νέα νοοτροπία στη ζωή της ίδιας της Εκκλησίας. Η κατανάλωση βλέπει μόνο τα καταναλωτικά αγαθά και λησμονεί ότι οι άνθρωποι δεν είμαστε κύριοι και ιδιοκτήτες της φύσης, αλλά μάς έχει ζητήσει ο Θεός να την προστατεύουμε και να την καλλιεργούμε σεβόμενοι τους κανόνες της και την ακεραιότητά της, τιμώντας τον Δημιουργό της. Το ίδιο και τη ζωή των συνανθρώπων μας.
- Το φαινόμενο πολλών πιστών να αμφιβάλουν και να περιφρονούν τα συμπεράσματα της Επιστήμης, ιδίως στις ημέρες της πανδημίας, μάς φέρνει μπροστά στο ερώτημα: «Από πού προέρχεται όλη αυτή η υστερία εναντίον της Επιστήμης;». Η απάντηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γέροντος Περγάμου κ. Ιωάννη είναι ότι «η Θρησκεία πρέπει να σέβεται τα επιστημονικά ευρήματα και τις συμβουλές, και η Επιστήμη πρέπει να μάθει ότι η αλήθεια και η ζωή δεν μπορούν να φυλακίζονται ή να εξαντλούνται στο επιστημονικό εργαστήριο». Εξάλλου, όπως τονίσθηκε και στα κείμενα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Κρήτη, όσο και στο κείμενο για την Κοινωνική Διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας «η Εκκλησία ενθαρρύνει τους πιστούς να είναι ευγνώμονες για τα ευρήματα των Επιστημών -και να δέχονται- ακόμη και εκείνα τα οποία, ενδεχομένως, θα τούς υποχρέωναν να αναθεωρήσουν τις αντιλήψεις τους για την ιστορία και το πλαίσιο της κοσμικής πραγματικότητας. Η επιθυμία για επιστημονική γνώση απορρέει από την ίδια πηγή με αυτή της λαχτάρας της πίστης να εισέλθει ακόμη βαθύτερα στο μυστήριο του Θεού».
- Δεν μπορούμε ως Χριστιανοί να μένουμε σε μία ανυπότακτη μορφή ελπίδας. Ως Χριστιανοί πρέπει να δώσουμε νόημα στη ζωή μας μέχρι τον θάνατό μας [Σύναξη, 156(2020)3]. Η πίστη του Χριστιανού ως πάλη ανάμεσα στην εκκλησιαστική συνείδηση και την πανδημία είναι να μεταμορφωθεί ο ίδιος ο άνθρωπος για να οδηγηθεί στη συνέχεια στη μεταμόρφωση για να ζήσει ο κόσμος και ο άνθρωπος. Να μάθουμε να χαιρόμαστε περισσότερο τις ανθρώπινες αξίες στη ζωή μας, όπως η προσωπική επαφή και κοινωνία, οι σχέσεις αγάπης που μετρούν περισσότερο από τα υλικά αγαθά και μπορούμε να μοιραζόμαστε με τους άλλους και να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας. (βλ. το σχετικό βιβλίο Μεταμορφώνοντας τον κόσμο, Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2021).
Καιρός του ποιήσαι λοιπόν: «Πορεύου καί σύ καί ποίει ὁμοίως» (Λουκ., 10:33)!
