Σήμερα, 28 Μαΐου, η Εκκλησία τιμά την μνήμη του Αγίου Ανδρέου του “δια Χριστόν σαλού”.
Για τον Άγιο Ανδρέα τον σαλό και το φαινόμενο της σαλότητας στην Ορθόδοξη Εκκλησία, έχει γράψει ο θεολόγος Παναγιώτης Σπ. Μαρτίνης, Διδάκτωρ Θεολογίας και Άρχων Ιερομνήμων της Μ.τ.Χ.Ε.
Το σχετικό βιβλίο που παρουσιάζουμε εδώ συνοπτικά κυκλοφορήθηκε από τις εκδόσεις ΤΗΝΟΣ το 1988.
Γράφει ο Π. Μαρτίνης:
Μια μορφή πνευματικής άσκησης υπήρξε και η “σαλότης” ή η “δια Χριστόν μωρία”, η οποία εμφανίζεται τον 4ο μ.Χ. αι. Αφετηρία της πρέπει να υπήρξε η Αίγυπτος, στη Συρία όμως βρίσκει, ίσως, το πιο κατάλληλο έδαφος για να αναπτυχθεί. Έχει τη βιβλική της θεμελίωση (Α’ Κορ. 3,18) και ο Απ. Παύλος θεωρείται ο “πνευματικός δάσκαλος” των “δια Χριστόν σαλών”.
Πρώτος “σαλός”, που μεταφέρει τη μορφή αυτή άσκησης από την έρημο στον κόσμο, είναι ο Αγ. Συμεών (6ος αι.), που καταγόταν από την Έδεσσα της Συρίας.
Οι “δια Χριστόν σαλοί” ήσαν ασκητές, οι οποίοι προσποιούνταν τους τρελούς για να φέρουν τα θεία μηνύματα στον κόσμο. Η “δια Χριστόν σαλότης” ήταν μια προσποιητή “μωρία” και γι’ αυτό η πιο δύσκολη και επικίνδυνη πνευματική άσκηση. Είναι ένα επικίνδυνο “παιχνίδι” γι’ αυτούς τους ασκητές, οι οποίοι, φαινομενικά, αρνούνται τα μοναχικά τους ιδεώδη. Το βασικό τους έργο είναι η ανακάλυψη και η αποκάλυψη της αμαρτίας. Γι’ αυτό κυκλοφορούν ελεύθερα στην αγορά, στις πλατείες, στις ταβέρνες, στα δημόσια λουτρά, ακόμη και στα κακόφημα σπίτια, εκεί και όπου με το διορατικό τους χάρισμα “βλέπουν” να φωλιάζει η αμαρτία.
Τέλος ο “σαλός” γίνεται ο “αλήτης του Θεού”, που διαρκώς φεύγει και παντού είναι ξένος.
Και ο Αγ. Ανδρέας ο “σαλός” αυτό το δύσκολο και επικίνδυνο “παιχνίδι”, την προσποιητή τρέλα, αναλαμβάνει, ύστερα από θεία κλήση, να “παίξει” στην Κωνσταντινούπολη του 9ου μ.Χ. αι. Το δύσκολο ρόλο του, μαζί με άλλα προβλήματα, όπως είναι ο πραγματικός χρόνος της συγγραφής του “βίου” του, η ιστορικότητά του, προσπαθεί να ερευνήσει αυτή η μελέτη, που έγινε και το αντικείμενο διδακτορικής διατριβής στο Pont. Institute Orientale της Ρώμης. Βασίζεται στα κείμενα: Acta S.S. (Maii, t vi, p.p. 4-111) και στην Patrologia Greca του Z. P. Migne ( t. 111, 621-888).
Ο Αγ. Ανδρέας ο “σαλός” “Σκύθης τω γένει” γίνεται ο εισηγητής της “σαλότητος” στην πατρίδα του τη Ρωσία. Οι “yurodivi”, οι Ρώσοι “δια Χριστόν σαλοί”, είναι πολύ γνωστοί και αγαπητοί άγιοι στο ρωσικό λαό.
