Περί αναθεωρήσεως του Συντάγματος της Αρχιεπισκοπής Αμερικής

Ανάλυση του Θεοδώρου Καλμούκου 

Αφορμή για τη σημερινή μας ανάλυση πήρα από το πρόσφατο ανακοινωθέν της Επαρχιακής Συνόδου της Δευτέρας 5 Απριλίου 2021 στο οποίο, ανάμεσα στα άλλα θέματα, επουσιώδη εν πολλοίς, θίχτηκε και το ουσιώδες θέμα σύνταξης νέου Συντάγματος της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. 

Να υπενθυμίσω εξ’ υπαρχής πως πολλές φορές στο πρότερο παρελθόν προ ετών, αλλά και στο πρόσφατο, έχω επισημάνει την αδήριτη ανάγκη δομικής ανασυγκρότησης και αναμόρφωσης της Αρχιεπισκοπής, κάνοντας λόγο ευθέως για κατάργηση του σημερινού περίεργου συστήματος των Μητροπόλεων. Το σημερινό σύστημα κατά κοινή ομολογία όχι απλώς έχει αποτύχει παταγωδώς καθότι αντί να λύνει προβλήματα, δημιουργεί πλείστα όσα, αλλά συνάμα είναι πολυέξοδο, πολυδάπανο και «επικίνδυνο» για την ίδια την ενότητα και συνοχή της Εκκλησίας μας εν Αμερική. 

Υπάρχουν δυστυχώς κάποιοι ιεράρχες οι οποίοι δεν έχουν συνειδητοποιήσει πως η τοπική Εκκλησία της Αμερικής, είναι μία, ενιαία και αδιαίρετη Εκκλησιαστική Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου και μάλιστα η πλέον μεγαλύτερη και πάλαι ποτέ επιφανέστερη αφού η εικοσαετής Αρχιεπισκοπία Δημητρίου την απομείωσε μέχρι σημείου πτώχευσης, με συνεργούς βέβαια και συνυπεύθυνους τους υπάρχοντες ιεράρχες, αλλά και άλλους «ηγέτες» και «ηγέτιδες» οι οποίοι και σήμερα δυστυχώς ορίσθηκαν σε επιτροπές και παραεπιτροπές και θέσεις νευραλγικές. 

Αν και το έχω επισημάνει στο παρελθόν ουκ ολίγες φορές, το γράφω για άλλη μία φορά πως οι υπάρχουσες Μητροπόλεις δεν είναι αυτόνομες και αυτοδιοίκητες, αλλά υπάγονται και εξαρτώνται από την Αρχιεπισκοπή Αμερικής. Μ’ άλλα λόγια πιο απλά, οι Μητροπόλεις δεν αποτελούν ξεχωριστές Εκκλησιαστικές Επαρχίες. Η μόνη Εκκλησιαστική Επαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι η Αρχιεπισκοπή Αμερικής με μόνο ποιμενάρχη -το τονίζω αυτό- τον εκάστοτε Αρχιεπίσκοπο. 

Οι υπάρχοντες Μητροπολίτες είναι ένα περίεργο μείγμα μεταξύ Βοηθών Επισκόπων και Τιτουλαρίων Μητροπολιτών, κι αυτό είναι τόσο εναργές κατά την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας στην οποία προΐσταται ο Αρχιεπίσκοπος ο οποίος μνημονεύεται ως ποιμενάρχης όπως πρέπει, φορών την αρχιερατική μίτρα και κρατών την πατερίτσα, ενώ ο τοπικός Μητροπολίτης φορεί επανωκαλύμαυχο και φυσικά δεν βαστάζει πατερίτσα αφού δεν είναι ποιμενάρχης, έτσι τόσο απλά. Έχω την αίσθηση πως «κατ’ οικονομία» συγκροτούν την λεγόμενη «Επαρχιακή» Σύνοδο αφού δεν είναι ούτε καν «ημιαυτόνομη η Αρχιεπισκοπή» όπως είναι λόγου χάρη η Κρήτη. Κι ακόμα, είμαι της γνώμης ότι κατ’ οικονομία συμμετέχουν στη Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 

 Να υπενθυμίσω ακόμα πως είχα γράψει και το εξής: Το κλειδί για την τακτοποίηση αυτής της κανονικής και εκκλησιολογικής εκκρεμότητας βρίσκεται στην ευχέρεια και προνομία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο οποίος μπορεί να αναστείλει ανά πάσα στιγμή το συνταγμάτιο της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, αφού το Πατριαρχείο το χορήγησε ως Πρωτουργός Αρχή. Παράλληλα, να προτείνει στην Ιερά Σύνοδο να εκλέξει τους υπάρχοντες Μητροπολίτες σε πάλαι ποτέ διαλάμψασες Μητροπόλεις της Μικράς Ασίας και να τελειώσουν εκεί. Επίσης, να γίνουν μερικοί βοηθοί Επίσκοποι σοβαροί και ευπαίδευτοι άνθρωποι στους οποίους να αναθέσει ο Αρχιεπίσκοπος την ποιμαντική επιστασία των κατά τόπους περιοχών. Είναι ανάγκη να γίνει και γεωγραφική ανακατανομή των ορίων και επεκτάσεων των υπαρχόντων εκκλησιαστικών περιοχών, συμπεριλαμβανομένων και συγχωνεύσεων. 

Όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση σήμερα αφ’ ενός μεν υποβαθμίζεται και αποδυναμώνεται ο ρόλος και ο θεσμός του Αρχιεπισκόπου και αφ’ ετέρου διογκώνεται ο πολυκερματισμός, καθώς ο καθένας έχει στήσει το δικό του «βασίλειο» με τους δικούς του αυλόδουλους και το δικό του μπαϊράκι.

Εχοντας πει και υπενθυμίσει τα παραπάνω προσπαθώ να ερμηνεύσω το πρόσφατο ανακοινωθέν στο οποίο αναφέρονται τα εξής: «Σύμφωνα με το από 12ης Οκτωβρίου 2020 ανακοινωθέν αυτής αποφάσισε να αρχίσει η διαδικασία σύνταξης νέου Συντάγματος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, ώστε να ανταποκρίνεται αυτό στα οράματα και τις προσδοκίες κλήρου και λαού εν όψει της συμπλήρωσης το επόμενο έτος 100ετίας από την ίδρυσή της. 

Η διαδικασία προβλέπει τη σύσταση μιας ευρύτερης Επιτροπής, στην οποία θα εκπροσωπούνται όλοι οι οργανισμοί και οι φορείς της Εκκλησίας και της Ομογένειας, συν τέσσερις εκπρόσωποι από κάθε Ιερά Μητρόπολη οριζόμενοι από τον οικείο ποιμενάρχη. 

Θα δοθεί η δυνατότητα σε κάθε πιστό να αποστέλλει τις απόψεις του στην ειδική ηλεκτρονική διεύθυνση: [email protected] 

Η συλλογή και η οργάνωση όλων των απόψεων θα αποτελεί ευθύνη της Επιτροπής Διοικητικών Θεμάτων του Αρχιεπισκοπικού Συμβουλίου. 

Σε επόμενη φάση, αφού ληφθούν κατάλληλες οδηγίες από τη Μητέρα Εκκλησία για τον ενδεδειγμένο αριθμό, θα ανακοινωθεί η σύνθεση από πλευράς της Ι. Αρχιεπισκοπής της Μικτής με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Επιτροπής Σύνταξης Νέου Συντάγματος. 

Η παρακάτω παράγραφος του ανακοινωθέντος, πως «η διαδικασία προβλέπει τη σύσταση μιας ευρύτερης Επιτροπής, στην οποία θα εκπροσωπούνται όλοι οι οργανισμοί και οι φορείς της Εκκλησίας και της Ομογένειας, συν τέσσερις εκπρόσωποι από κάθε Ιερά Μητρόπολη οριζόμενοι από τον οικείο ποιμενάρχη. Θα δοθεί η δυνατότητα σε κάθε πιστό να αποστέλλει τις απόψεις του στην ειδική ηλεκτρονική διεύθυνση: [email protected]», είναι αδιευκρίνιστη. 

Μ’ άλλα λόγια, ποιοι είναι «όλοι οι οργανισμοί και οι φορείς της Εκκλησίας και της Ομογένειας» που θα εκπροσωπούνται στην «ευρύτερη επιτροπή»; Κι ακόμα, η συλλογή γνωμών, υποδείξεων, κατά το κοινώς λεγόμενο θα λέγει άλλος το κοντό του κι άλλος το μακρύ του, μπορεί να ορίσθηκε ως ένα είδος δημοκρατικού «γεμίσματος», αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι απηχεί την εκκλησιαστικότητα και το ήθος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Είμαι σίγουρος πως ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος καταλαβαίνει επακριβώς τι γράφω διότι είναι σαρξ εκ της σαρκός του Φαναρίου. 

Μ’ άλλα λόγια πιο απλά, το Σύνταγμα το χορηγεί ο Πατριάρχης και η Σύνοδος ως Πρωτουργός Αρχή, επειδή ακριβώς η Αρχιεπισκοπή είναι Εκκλησιαστική Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου, δηλαδή του Πατριάρχη και το Σύνταγμα ουσιαστικά είναι ένα δώρο του Πατριάρχη και της Συνόδου και το δώρο δεν είναι διαπραγματεύσιμο. 

Πιστεύω ακόμα πως είναι αδήριτη ανάγκη να υπάρξει σε βάθος επιμόρφωση και συνειδητοποίηση των πιστών των κοινοτήτων πως είναι ύψιστη τιμή και προνόμιο η Αρχιεπισκοπή Αμερικής να ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Πρωτόθρονη και Πολυεύθυνη Εκκλησία τής υπό τον ουρανό Ορθόδοξης Εκκλησίας. 

Και κάτι άλλο ακόμα, να τονίσω για άλλη μία φορά πως η Αρχιεπισκοπή Αμερικής είναι Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου. Αυτό μόνο. Αν προτιμάτε μία μεγάλων γεωγραφικών και αριθμητικών διαστάσεων Μητρόπολη. Βέβαια από εκκλησιολογικής και κανονικής απόψεως η μικρότερη Μητρόπολη ή Επισκοπή στην οποία τελείται η Θεία Ευχαριστία διασώζει εξ’ ίσου το ίδιο την αλήθεια, την καθολικότητα και την ενότητα της Εκκλησίας, όπως η Αρχιεπισκοπή Αμερικής ή εν πάση περιπτώσει οποιαδήποτε άλλη τοπική Εκκλησία, άσχετα πόσο μικρή ή μεγάλη είναι αριθμητικά.

Εύχομαι και ελπίζω να μη δοθεί τροφή σε διάφορους μητραλοίες, «αυτοκεφαλιστές» και «αυτονομιστές», κληρικούς και λαϊκούς, να αρχίσουν να θορυβούν και οπαδοποιούν με ανίερες προθέσεις και φτάσουμε στη ζοφερή εκείνη περίοδο του Λιγκονίερ του 1994 επί μακαριστού Ιακώβου. Τότε προλάβαμε την ύστατη στιγμή, τώρα ίσως λιμός επερχόμενος… Προσοχή λοιπόν!