Αρχιμ. Οικουμενικού Θρόνου Αμβρόσιος Σταμπλιάκας
Ιερατικώς προїστάμενος Ι. Προσκυνηματικού Ναού Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου Θεσ/νίκης
Πρόεδρος Κέντρου Μελέτης Πολιτιστικής Κληρονομιάς Κυρίλλου και Μεθοδίου
Θεία Λειτουργία είναι και σημαίνει έργο του λαού, δημόσιο έργο. Αυτό συνεπάγεται την παρουσία και συμμετοχή του ίδιου του λαού για την τέλεσή της. Αποτελεί το λιγότερο γελοιότητα να πιστεύει κανείς και να υποστηρίζει ότι ο λαός εκπροσωπείται από τον ψάλτη. Ο ψάλτης αντικατέστησε μόνο την κοινή ψαλμώδηση των ύμνων από τον λαό κατά την θεία Λειτουργία και τις άλλες ακολουθίες κι όχι αυτή την ίδια την παρουσία και συμμετοχή του.
Σήμερα, προφυλαγμένοι λέει πίσω από έναν Νόμο περί διατήρησης τηλεοπτικού ή ραδιοφωνικού σταθμού, πολλοί ιερείς ανά την ελληνική επικράτεια λειτούργησαν κεκλεισμένων των θυρών των ναών. Τους πήρε ο πόνος να μεταδώσουν στο χριστεπώνυμο πλήρωμα την θεία Λειτουργία, σαν να πρόκειται για θεατρική μουσική παράσταση την οποία μπορεί κανείς απλώς και μόνο να παρακολουθήσει από τον καναπέ του σπιτιού του, αφού για οποιονδήποτε λόγο δεν μπόρεσε να μεταβεί στον ναό. Είναι άκρως εγωιστικό, αντιεκκλησιαστικό και διχαστικό να θεωρεί κάποιος ιερέας ότι είναι προνομιούχος αφού μπορεί να λειτουργήσει και να κοινωνήσει έστω κι έτσι, μόνος του, χωρίς την σύναξη του λαού, που είναι προαπαιτούμενο για την τέλεση της θείας Λειτουργίας. Του διαφεύγει ή δεν το γνωρίζει καν ότι υποβιβάζει σε απλή παράσταση και ατομικό γεγονός το πιο μεγάλο, το πιο σπουδαίο και το πιο ιερό έργο που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι επάνω στην γη – την θεία Λειτουργία.
Για άλλη μια φορά, λοιπόν, αναιρέθηκε η φύση, το νόημα και ο σκοπός της θείας Λειτουργίας. Και λέω για άλλη μια φορά, γιατί η τηλεοπτική ή ραδιοφωνική αναμετάδοσή της δεν είναι δυστυχώς πρόβλημα μόνο της περιόδου του κορωνοїού. Κάθε Κυριακή και κάθε γιορτή επαναλαμβάνεται το ίδιο λάθος. Επιπλέον, με τον τρόπο αυτόν έχουμε και ένα ακόμη πρόβλημα⋅ αυτό της εισπήδησης ενός άλλου («ξένου») ιερέα σε μια ενορία και ενός άλλου («ξένου») επισκόπου σε μια Μητρόπολη.
Ο ναός είναι χώρος σύναξης του λαού για κοινή προσευχή. Εφόσον για οποιονδήποτε λόγο ο λαός δεν μπορεί να συγκεντρωθεί, τότε δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί κοινή προσευχή. Έτσι καταφεύγουμε στον άλλο τρόπο προσευχής που γνωρίζει η παράδοση της Εκκλησίας μας, αυτόν της κατ’ ιδίαν προσευχής, που τόσο έχουμε λησμονήσει οι ορθόδοξοι. Σε ό,τι αφορά την κοινή προσευχή, όσο δεν μπορεί να τελεσθεί στις ενορίες, εφόσον απαιτείται συνάθροιση των μελών τους, το έργο αυτό τελείται μόνο στα μοναστήρια, τα οποία είναι ολοκληρωμένες κοινότητες είτε αποτελούνται από δυο μέλη είτε από πολύ περισσότερα. Πράγμα που σημαίνει ότι εφόσον είναι συγκεντρωμένη όλη η κοινότητα, τότε μπορεί να τελεσθεί θεία Λειτουργία κεκλεισμένων των θυρών (άλλο θέμα αν αυτό το τελευταίο πρέπει πάντοτε να συμβαίνει στα μοναστήρια κι όχι να έχουν την αξίωση να μετατρέπονται σε ενορίες δεχόμενα μέλη άλλων εκκλησιαστικών κοινοτήτων).
Κλείνοντας, θα ήθελα να υπενθυμίσω κάποια από τα λόγια του μακαριστού Μητροπολίτη Κοζάνης Διονυσίου Λ. Ψαριανού – του μοναδικού αυτού λειτουργού -σχετικά με την θεία Λειτουργία: «…η θεία Λειτουργία δεν είναι μια νεκρή, αλλά ζωντανή πράξη της Εκκλησίας, που τόσο καλύτερα την καταλαβαίνουμε, όσο πιο ζωντανά μετέχουμε σ’ αυτήν. Όχι όταν παρακολουθούμε σαν θεατές όσα γίνονται μέσα στον ναό, αλλά όταν είμαστε εμείς οι ίδιοι που ζωντανά τελούμε την θεία Λειτουργία. Θα το επαναλάβουμε και θα το ξαναπούμε, αυτό που είναι βασική αλήθεια και θεία πραγματικότητα⋅ δεν είναι δηλαδή η Εκκλησία κάτι ξένο κι έξω από μας, που λειτουργεί κι εμείς πηγαίνουμε στην θεία Λειτουργία, μα εμείς συναγμένοι είμαστε η Εκκλησία που κάθε φορά τελούμε την θεία Λειτουργία» (Λόγος οικοδομής, εβδομαδιαίο γραπτό κήρυγμα, εκδ. Ιερά Μητρόπολις Σερβίων και Κοζάνης, Κοζάνη 1982, σ. 7).
Στην εκκλησία των κατακομβών πήγαιναν όλοι; Κι όμως η λειτουργία τελούνταν. Και τώρα σε κατακόμβη είμαστε. Και δεν ξέρουμε για πόσο. Γιατί στη σημερινή κατακόμβη η εκκλησία δεν κάνει να λειτουργεί με λίγους, έστω με δύο, έναν κληρικό-λειτουργό και ένα λαικό;