ΠΕΡΙ ΤΑ ΠΡΟΣΚΤΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΪ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΛΑΜΗΣΙΩΝ
ὑπὸ
Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Κατόπιν τῶν πολυπληθῶν ἀναστηλωτικῶν καὶ συντηρητικῶν ἐργασιῶν τῆς Κοινότητος Χαλκηδόνος ἐπὶ τοῦ Μεγάρου τῆς Μητροπόλεως καὶ τῶν ἱ. ναῶν αὐτῆς, τοῦτ’ ἔστιν τοῦ Μητροπολιτικοῦ ναοῦ τῆς Ἁγ. Εὐφημίας, τοῦ Καθεδρικοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος, τοῦ Ἁγ. Γεωργίου Γέλδεγιρμεν, τοῦ Ἁγ. Ἰγνατίου Μακροῦ Λειβαδίου (Uzun Çayır) μετὰ τοῦ περὶ αὐτὸ Νεκροταφείου, ὅπου οὐκ ὀλίγα γλυπτὰ ἔργα τέχνης, καὶ τοῦ Ἁγιάσματος τῆς Ἁγ. Αἰκατερίνης Μοδίου, ἦλθεν τώρα ἡ σειρὰ εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου Καλαμησίων1, ὁ ὁποῖος παρουσιάζει οὐκ ὀλίγα ἐσωτερικὰ καὶ ἐξωτερικὰ προβλήματα, μερικὰ τῶν ὁποίων ὀφείλονται καὶ εἰς τὰς πλημμελῶς γενομένας κατὰ καιρούς “συντηρητικάς” ἐπεμβάσεις.
Εἰς τὸ μικρὸν ἐμπρόσθιον προαύλιον λοιπὸν τοῦ ναοῦ τούτου ὑπάρχουν σήμερον δύο νεότερα προσκτίσματα ἐκ τοίχου κατὰ τὸ ⅓ τοῦ ὕψους των καὶ τμῆμα ἡλιακὸν ἄνωθεν, συνιστάμενον ἐκ δύο θυρῶν πρὸς τὴν εἴσοδον τοῦ ναοῦ, καὶ στενομάκρων μεγάλων καὶ μικρῶν καφεχρώων ἄνωθεν παραθύρων pimapen μετὰ διπλῶν ὑάλων, εἰς δὲ τὰς δύο νοτίους γωνίας πρὸς τὴν εἴσοδον τοῦ ναοῦ, τῆς κατασκευῆς οὕσης καμπύλης. Ἄνωθεν ὑπάρχει γεῖσον μετὰ ὀθωμανικῆς κεραμοσκεπῆς. Τὰ δύο δὲ προσκτίσματα συνδέονται μεταξύ των διὰ μεγάλου ἡμικυκλικοῦ ὑαλίνου στεγάστρου μετὰ τεσσάρων λεπτῶν μεταλλίνων διαχωριστικῶν ράβδων εἰς τὸ μετωπικόν του τύμπανον, τὸ ὁποῖον δὲν ἐναρμονίζεται λόγῳ τοῦ μεγέθους του πρὸς τὴν πρόσοψιν τοῦ ναοῦ.
Τὰ προσκτίσματα τοῦτα κατὰ τὴν μαρτυρίαν τοῦ Ἄρχοντος Ἀ. Καλφάκη, Προέδρου τῆς Ἐφοροεπιτροπῆς τοῦ ναοῦ, τὰ ὁποῖα ἀρχικῶς ἦσαν μικρότερα ἐγνώρισαν κατὰ καιροὺς διαφόρους ἀλλαγὰς ἀρχικῶς ὄντα ξύλινα καὶ λευκά, ἀργότερον δὲ ἀντικατεστάθησαν λόγῳ σήψεως, διὰ νέων. Τέλος δέ, πρὸ πέντε περίπου ἐτῶν ἐπανακατεσκευάσθησαν ὑπὸ τὴν σημερινήν των μορφήν.
Χρησιμοποιοῦνται δὲ καὶ σήμερον παρὰ τὴν σμικρότητά των, ὡς “κοινοτικὴ αἴθουσα” τοῦ ναοῦ, μὴ ὑπαρχούσης ἑτέρας. Τὸ δὲ πρὸς τὰ δεξιὰ φιλοξενεῖ καὶ τὸ γραφεῖον τοῦ προϊσταμένου τοῦ ναοῦ.
Βεβαίως τὰ προσκτίσματα γενικῶς περιλαμβάνονται ἐντὸς τοῦ εὐρυτέρου θέματος τῶν ἀναστηλώσεων, καὶ παλαιόθεν ἐφηρμόζοντο εἰς τὴν Δύσιν καὶ δὴ εἰς τὰ θρησκευτικὰ αὐτῆς μνημεῖα, ὅπως π.χ. ἡ μπαρὸκ ἢ ροκοκο-ποίησις γοτθικῶν ναῶν, καὶ ἄλλων πολλῶν κατὰ τὴν Ἀναγέννησιν καὶ τοὺς λοιποὺς αἰῶνας.
Πλὴν ὅμως, τὸ θέμα τοῦτο τῆς κατασκευῆς νέων, ναῶν, προσκτισμάτων εἰς παλαιοὺς ναοὺς ἢ παραλλαγῆς αὐτῶν ἐσωτερικῶς ἢ ἐξωτερικῶς, ὡς τοῦτο συμβαίνει εἰς τοὺς ἐπ’ ἐνοικίοις διδομένους ναοὺς τῶν Ρ/Καθολικῶν καὶ Προτεσταντῶν πρὸς τοὺς Ὀρθοδόξους ἐν τῇ Ἑσπερίᾳ, ὡς καὶ εἰς τὴν Gedächnis Kirche τοῦ Βερολίνου, παρουσιάζει πλείστας ὅσας δυσχερείας, διότι πάντα ταῦτα δέον νὰ προσαρμόζονται πρὸς τὰ ὑφιστάμενα κτίσματα, ἀνεξαρτήτως τοῦ ρυθμοῦ εἰς τὸν ὁποῖον ἀνήκουν, οὕτως ὥστε νὰ δημιουργεῖται ἓν ἁρμονικὸν σύμπλεγμα παλαιῶν καὶ νέων καὶ οὐχί τι τὸ ὁποῖον ἀπωθεῖ. Πολλάκις μάλιστα ἡ σύζευξις αὕτη τυγχάνει καὶ γοητευτική.
Τούτων οὕτως ἐχόντων, ἀπὸ καιροῦ ἀπεφασίσθη ἐντὸς τῆς γενικῆς συντηρήσεως καὶ ἀποκαταστάσεως τοῦ Ἁϊ Γιάννη, νὰ ἀντικατασταθοῦν καὶ πάλιν τὰ δύο ἀναγκαῖα προσκτίσματα διὰ νεοτέρων. Ἀνετέθη δὲ εἰς τὸν Οἶκον Ἀρχιτεκτονικῆς καὶ Συντηρήσεως Açı τοῦ Erkan Işık, ὅπως ἑτοιμάσει τὰ πρὸς τοῦτο ἀπαιτούμενα σχέδια διὰ τὴν ὑποβολὴν αὐτῶν εἰς τὴν ἁρμοδίαν κρατικὴν ἀρχήν (Anıtlar Kurulu) πρὸς τελικὴν ἔγκρισιν. Ὁ ἴδιος δὲ ἀνέφερεν εἰς τὸν γράφοντα, ὅτι κατὰ τὸν σχεδιασμὸν προσεπάθησεν τὰ νέα προσκτίσματα νὰ μὴν ἐμφανίζονται ὡς “ἀνταγωνιστικά” τοῦ ναοῦ.
Οὕτως ὁ κ. Işık ἐσχεδίασεν δύο νέας ὑαλίνους ὁλοσχερῶς, κατὰ τὴν σύγχρονον ἀρχιτεκτονικήν, καὶ ἐναρμονιζομένας ἄριστα πρὸς τὸν ναόν κατασκευὰς κυβικοῦ χαρακτῆρος μετὰ ἐπιπέδου ὀλίγον ἐξεχούσης σκεπῆς, αἱ ὁποῖαι εἰς τὴν πρόσοψίν των ἔχουν τρία κατακόρυφα λεπτὰ χωρίσματα ἐξ ἐγχρώμου ἀλουμινίου καὶ ἀνὰ δύο εἰς τὸ βόρειον καὶ νότιον τμῆμα μετὰ μίας θύρας εἰς ἕκαστον πρὸς τὴν εἴσοδον τοῦ ναοῦ, τὰ ὁποῖα εἶναι καὶ μεγαλύτερα ἀπὸ τὰ προηγούμενα προσκτίσματα. Συνδέονται δὲ ταῦτα διὰ κομψοῦ καὶ μικροῦ πρὸς τὴν πρόσοψιν τοῦ ναοῦ ἡμικυκλικοῦ ξυλίνου στεγάστρου ἄνευ μετωπικοῦ τυμπάνου.
Τὰ σχέδια λοιπὸν ταῦτα εἶναι ἄξια πρὸς μίμησιν διὰ μερικοὺς κατασκευαστὰς προβληματικῶν μορφωμάτων καὶ συγχαίρομεν τὸν ἀρχιτέκτονα δι’ αὐτά, εὐχόμενοι τὴν ὑλοποίησίν των.
___________________________________________
1- Ἀ. Παπᾶ, Χαλκηδόνος, Ὁ Ἱερὸς Ναὸς τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου Καλαμησίων, Δελτίον Ἑταιρείας Μελέτης τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς 2 (2006) 215-230. Τοῦ Αὐτοῦ, Ἔργα ἀξιόλογα τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου Καλαμησίων τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Χαλκηδόνος (ὑπὸ ἔκδ.).
