ὑπὸ
Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Πρὸ ἐτῶν ἐδημοσίευσε ὁ γράφων μίαν παρομοίαν μελέτην1 περὶ τῶν ὁμογενῶν ἐπαγγελματιῶν τοῦ τσαρσιοῦ τῆς Χαλκηδόνος. Σήμερον συνεχίζει τὴν προσπάθειαν αὐτὴν διὰ τοὺς εὑρισκομένους παλαιότερον πρὸς τὴν νοτιοδυτικὴν καὶ ἄλλοτε γοητευτικὴν περιοχὴν τοῦ Μοδίου, ἡ ὁποία τρόπον τινὰ ἀποτελεῖ τὸ περαιτέρῳ τοπικῶς τμῆμα τῆς κεντρικῆς ἀγορᾶς (Çarşı).
Μερικοὺς ἀπὸ αὐτοὺς ἐγνώρισε ὁ γράφων. Οἱ περισσότεροι ὅμως ἤδη ἀπεβίωσαν, ὁρισμένοι ἐν Ἀθήναις, τὰ δὲ μικρὰ συνήθως καταστήματά τους ἔχουν κρημνισθεῖ, μεταποιηθεῖ ἢ συνηθέστερον ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ πολυκατοικίας, μοντέρνας ἢ οὔ.
Αὐτοὶ δὲ ἦταν οἱ ἑξῆς:
1- Οἱ μπακάληδες: Ἠλίας, Παναγιώτης Λατσούνας, Κώστας Λέπος, Γιῶργος Μπαμπίνης, Ἀντώνης Τσαμπέρης καὶ Φώτης Ἀναστασιάδης, ποὺ εἶχε καὶ ἕνα γιὸ τὸν Σταῦρο καὶ μία κόρη χημικό, τὴν Καίτη.
2-Οἱ χασάπηδες: Γιῶργος Γκιώκας, Πέτρος Κύρου, Ἀλέκος Λατσούνας καὶ Στέφος.
3- Ὁ φούρναρης: Γιῶργος Πατσούρας.
4- Οἱ σουτσῆδες: Ἀργύρης Çidrof καὶ οἱ γιοί του Γιῶργος καὶ Boris, Ἠλίας Τατσόπουλος καὶ Θόδωρος.
5- Οἱ ζαρζαβατσῆδες: Δημήτρης, Βαγγέλης, Νώντας Τσαμπέρης καὶ Μαυρίδης (φροῦτα).
6- Οἱ μεζετζῆδες: Οἱ ἀδελφοὶ Κῶτσος καὶ Κόλε (Νικόλας) Natof (Milka), οἱ ὁποῖοι ἀρχικὰ ἦταν σουτσῆδες καὶ Σταῦρος Νταϊκόπουλος.
7- Οἱ κάπηλοι: Γραμματικός, Βλάχος καὶ Περικλῆς (Βλαχάκια) καὶ Ὀδυσσέας Λατσούνας.
8- Οἱ καζινιέρηδες: Κῶτσος Κουράντος (Koço, Moda Park), πρότερον στὸ Mühürdar, Ντεντέκας (Bomonti) στὸ Μικρὸ Μόδι (Cevizlik) καὶ Παντελῆς παρὰ τὴν φρουριακήν! πλὰζ τῶν γυναικῶν.
9- Οἱ ζαχαροπλάστες: Αὐγερινὸς Στασούλης ποὺ εἶχε καὶ ἐγγονὸ τὸν μαέστρο καὶ Ἄρχοντα Πρωτοψάλτη τῆς Μητροπόλεως Χαλκηδόνος Σταῦρο, οἱ Ἀρβανίτες Βασίλης καὶ Μιχάλης (Nur) τὸ σημερινὸ Pasifik, Γιῶργος καὶ Ρήγας (Modern) καὶ ὁ καφετζῆς Παναγιώτης, ὁ φίλος τῶν τσιγγανόπουλων.
10- Ὁ παγοπώλης: Νικολῆς Μοσκολούρης, στὴ σειρὰ τοῦ καζίνου τοῦ Κώτσου.
11- Οἱ ψαράδες: Κῶτσος, Μιχάλης καὶ Δημητρός (Τσιμπιτζίνγκος).
12- Οἱ κουντουράδες: Νίκος Γαλατερὸς καὶ ὁ γιός του Μανώλης, Στέλιος καὶ Γιάννης Πρέντος, Ἀναστάσης Πιρπιρῆς μεγαλόσωμος, ποὖχε γυναῖκα τὴν Πιρπιροῦ, ἡ ὁποία καθόταν ὅλη μέρα στὸ παράθυρο τοῦ σπιτιοῦ της στὸ Τσαρεκτσῆ ἀντίκρυ στὸ σπίτι τῶν γονέων μου, καὶ εἶχε βεγόνιες.
13- Οἱ λοῦστροι: Οἱ ἀδελφοὶ Ἠλίας καὶ Σταῦρος Μπαντεμλῆς (Μερακλῆς).
14- Οἱ μπερμπέρηδες: Βλαδίμηρος Ταγαράκης, Νίκος Ἀργυρός (γιὰ τοὺς ἄνδρες) πατέρας τῆς Ἀσπασίας, μέλους τῆς διακεκριμένης τότε Φιλοπτώχου καὶ τοῦ Συσσιτίου Χαλκηδόνος, Κοσμᾶς, Θανάσης καὶ Λεφτέρης Πρέντος.
15- Οἱ ράφτες: Εὐριπίδης Τρυφωνίδης παντελονᾶς, μὲ τὴν γαμψή του μύτη καὶ Δημητρός.
16- Οἱ κολατζῆδες, σιδερωτές: Σωτήρης (Ἑλένη) καὶ Στέφος.
17- Οἱ σομπατζῆδες – ὑδραυλικοί: Γιῶργος καὶ Δημητρὸς Λαγόπουλος ποὺ εἶχε τρεῖς γιοὺς καὶ τρεῖς ὄμορφες κόρες, τὴν Ἰφιγένεια, σύζυγο τοῦ Χριστοδουλίδη ποὺ εἶχε ταξιδιωτικὸ γραφεῖο, τὴν Ἰωάννα καὶ τὴν Καίτη, Θόδωρος, καὶ Κῶτσος Ἀναγνωστόπουλος γιός τοῦ παπα-Νικόλα τοῦ Αϊ-Γιώργη στὸ Γέλδεγιρμεν τῆς Χαλκηδόνος.
18- Ὁ ναλμπούρης: Βασίλης Ἀργυριάδης, ποὖχε κόρη τὴν Ἐλίτσα, σύζυγο τοῦ πασίγνωστου σεκερτζῆ Τοτοῦ, καὶ ἔπαιζε πιάνο..
19- Οἱ γιατροί: Μανώλης Ἀσκαρίδης, ὀνομαστός, ποὺ χρησιμοποιοῦσε μὲ ἐνέσεις καὶ ναρκωτικά!, Νίκος Παναγιωτίδης, νονὸς τοῦ Φαίδωνα Κάφτογλου, προέδρου τοῦ Μορφωτικοῦ Συνδέσμου Μόδα, Ἀλέκος Διαμαντόπουλος, ποὺ εἶχε σύζυγο τὴν Ἀλκμήνη, τὴν ὄμορφη, καὶ λόγια σήμερα, γραμματέα τοῦ Προξένου τῆς Αὐστρίας, Δράσος καὶ Κίμων.
20- Οἱ φαρμακοποιοί: Εὐθύμιος Παρθενιάδης, Διαμαντῆς Τσιτσέκογλου μὲ τὸν “τρελλό” γιό του τὸν Κῶτσο, ποὔβαζε ἐνέσεις στὸν Μάξιμο Ε΄ καὶ τὶς ἔχυνε ἔξω! καὶ Παναγιώτης.
21- Οἱ ζωγράφοι, μουσικοί, φιλόσοφοι: Χαρίλαος (Χαρῆς), Ξανθόπουλος, Κωνσταντῖνος καὶ Δημητρός.
22- Ὁ ἀντικατζῆς: Ἀλέκος Κάφτογλου.
Ὁ γράφων εὐχαριστεῖ καὶ ἀπὸ τὴν θέση αὐτὴ τὴν Ἀ. Ἀργυροῦ, γιὰ τὶς πληροφορίες ποὺ τοῦ ἔδωσε.
IN PACE
Ὁ γράφων εὐχαριστεῖ καὶ ἀπὸ τὴν θέση αὐτὴ τὴν Ἀ. Ἀργυροῦ, γιὰ τὶς πληροφορίες ποὺ τοῦ ἔδωσε.
IN PACE
_____________________________
1- Ἀ. Παπᾶ, Χαλκηδόνος, Χαλκηδονίας παραλειπόμενα, Ρινήματα θεολογικά, τεχνοκριτικά, ἱστορικὰ καὶ ἄλλα τινὰ ἀπὸ τὸ Βὀσπορο Ε΄, Θεσσαλονίκη 2015, 235-238.
Δημοσιεύουμε στη συνέχεια το Α’ Μέρος “Χαλκηδονίας Παραλειπόμενα”, το οποίο είχαμε αναρτήσει τον Δεκέμβριο του 2014 στην Ιδιωτική Οδό.
ΧΑΛΚΗΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ1
ὑπὸ
Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Τὸ ἄρθρο αὐτὸ σκοπὸ ἔχει τὴν καταγραφὴ ὀνομάτων μετά τινων συντόμων πληροφοριῶν, ποὺ ἀφοροῦν τοὺς ἐπαγγελματίας τοῦ τσαρσιοῦ τῆς Χαλκηδόνος τοῦ “παλιοῦ καλοῦ καιροῦ”, τότε ποὺ τὰ περισσότερα μαγαζιὰ ἦταν ρωμαίηκα καὶ μερικὰ ἀρμένικα (ψαράδικα), τὰ ὁποῖα πουλοῦσαν τὰ φρέσκα καὶ λαχταριστὰ λαχανικὰ καὶ τρόφιμα, ἄσχετα μὲ τὰ σύγχρονα ὁρμονικὰ καὶ “βιολογικὰ” τοιαῦτα. Καὶ τοῦτο διότι σχεδὸν ὅλοι οἱ παρακάτω ἔχουν χαθεῖ, μὲ συνέπεια νὰ ἀλλάξει καὶ ὁλόκληρη ἡ ἀτμόσφαιρα τῆς περιοχῆς. Καὶ τὰ μαγαζιὰ ἐτοῦτα ἦταν μικρὰ ἤ μεγάλα, συνήθως λιανικῆς πωλήσεως ἢ καὶ χονδρικῆς, καὶ δὴ τὰ ἑξῆς:
Πρὶν ἀπὸ τὴν εἴσοδο τοῦ τσαρσιοῦ ὑπῆρχε τὸ κουντουράδικο τοῦ Δημητροῦ Κωτσόπουλου –τοὐπίκλην Ντισλῆ, γιατὶ εἶχε προεξέχοντα ἄνω δόντια!– ποὺ ἔφτιαχνε χειροποίητα ἀθάνατα παπούτσια κλασικὰ καὶ ὄχι ψεύτικα καὶ καραγκιόζικα “ὀρθοπεδικὰ” ὅπως σήμερα. Ἀντίκρυ του δὲ ἦταν τὸ τοῦ Κώτσου Δημητριάδη γιὰ φίνα γυναικεῖα. Μέσα δὲ στὴν ἀγορὰ ὑπῆρχαν:
1- Οἱ φουρνάρηδες, οἱ φοῦρνοι τῶν ὁποίων δὲν εἶχαν βέβαια τὴ σημερινὴ ποικιλία τῶν ψωμιῶν, ὅπως τοῦ Χριστοφόρου Μαυρομμάτη (Καραγκιόζη) στὴ θέση τοῦ σημερινοῦ γνωστοῦ ἑστιατορίου γιὰ λειχουδιὲς κουζίνας τοῦ Yanyalı, τοῦ Θωμᾶ Κόντη, πάνω ἀπὸ τὸν ὁποῖο κατοικοήδρευε ἡ γυναίκα του ἡ Φροσάρα –ὁ Θεὸς νὰ σὲ φυλάει– μὲ τὸ ἀρειμάνιο σῶμα καὶ τὰ δαιμονικὰ μάτια, καὶ τέλος τοῦ Ν. Πατσούρα στὸ Μόδι.
2- Οἱ χασάπηδες, ὅπως ὁ ὀνομαστὸς Μιχάλης Κώτσης μὲ τοὺς δυὸ γυιούς του, ἀπέναντι στὴν Ἁγ. Εὐφημία, ὁ Βασίλης ποὺ πίσω ἀπὸ τὸ μαγαζί του εἶχε καὶ μπαχτσεδάκι ὅπου τὰ “ἔτσουζαν” οἱ μερακλῆδες καὶ ὁ Ὀδυσσέας Λατσούνας ποὖχε καὶ ἑστιατόριο.
3- Οἱ τζιερτζῆδες, ὅπως ὁ Ἀρβανίτης Σωτήρης μὲ τὰ γευστικὰ ἐντόσθια, τὰ ὁποῖα “ξεκοίλιαζε” πάνω στὸν πάγκο μὲ τὴν αἱμόφυρτη πάντα ποδιὰ καὶ ὁ Λουκᾶς. Παλαιότερα δὲ καὶ ὁ ἀδελφὸς τοῦ Ἐπισκόπου Μάρκου Λίπα στὶς Η.Π.Α.
4- Οἱ σκεμπετζῆδες ὅπως ὁ Ἀρβανίτης κοντὰ στὸν σεκερτζῆ Τοτό, μὲ τὰ κεφαλάκια στὸ φοῦρνο, ποὔδιωχνε καὶ τὶς μύγες ἀπὸ τὶς σοῦπες!
5- Οἱ αὐγουλάδες, ὅπως ὁ Δημητρός, ψηλὸς γαλανομάτης ὁ ὁποῖος ἤλεγχε κάθε αὐγὸ στὴ λάμπα, τῶν ἀλανιάρικων τότε πουλερικῶν, πουλώντας τὰ ραγισμένα φτηνότερα. Τὸ μαγαζάκι του δὲ ἦταν τὸ “Reuter” τῆς ἐποχῆς, ὅπου σύχναζαν οἱ γριοῦλες γιὰ τὸ πατροπαράδοτο κουτσομπολιό. Ἄλλος ἦταν ὁ Σπῦρος Θωμαΐδης ἀντίκρυ στὸ Yanyalı.
6- Οἱ ζαρζαβατσῆδες. Ἡ λέξη γιὰ τὰ λαχανικὰ Zerzevat (εὐήθης), μὲ θυμίζει τὸν μεγάλο ἀοιδὸ Cem Karaca ποὺ τὴν χρησιμοποιοῦσε, ὅπως λένε σήμερα: Πατάτα. “Φάτε πατάτες” (Χάρρυ Κλύνν). Αὐτοὶ ἦταν ὁ συμπαθὴς γεροντάκος Σταῦρος Κάνας, ὁ σαλατατζῆς Φίλιππος, ὁ φίλος τῆς Ἑλένης Πιρπιροῦς στὸ Τσαρεκτσῆ ποὺ τὸν ἀποκαλοῦσε Φιλίπη, ὁ μεγαλόσωμος Γιάννης Μπόλης, ὁ Βασίλης Κρεμμύδας, ὁ Γιῶργος Βέργος καὶ ὁ Λουκᾶς.
7- Οἱ μπακάληδες, ὅπως ὁ Γρηγόρης Καλύβας, ὁ Ἀσκητόπαλος, ὁ Σούτης (Dar Bakkal) λόγῳ τῆς στενότητος τοῦ μαγαζιοῦ του μὲ τὸ γαμπρὸ καὶ τὸ γυιό του. Λέγεται δὲ ὅτι αὐτὸς σὲ μία ἐκδρομὴ στὴ Σουμελᾶ, δὲν θέλησε νὰ ἀνεβεῖ ὡς τὰ πάνω στὸ Μοναστήρι καὶ μετὰ δυὸ μέρες ἀπεβίωσε στὴν Πόλη ἀπὸ αὐτοκινητιστικό, οἱ Λουκᾶς καὶ Γιῶργος Ἀρσενιάδης ποὺ ἔμοιαζαν σὰν δυὸ ὅμοια εὐκίνητα τζόβενα, ὁ ἀσπρομάλλης βουτυρᾶς Γκατζόπουλος, πατέρας τοῦ ἀρχιτέκτονα Ματθαίου, ὁ Βούλγαρος φωνακλᾶς βουτυρᾶς Χρῆστος μὲ τὴ γυναίκα στὸ μαγαζὶ καὶ τὶς δυὸ κόρες του, τὴ Στέφκα καὶ τὴ Βάσκα.
Οἱ μεγαλέμποροι χονδρικῆς πωλήσεως ὀσπρίων, ὅπως οἱ Μεφαλόπουλος, Κρανιάδης καὶ Λαζαρίδης, οἱ ἀδελφοὶ Χαράλαμπος καὶ Ἀβραὰμ Παπαδόπουλος, δημητριακῶν, ὅπως οἱ Κῶτσος Οὐζούνογλου, Κῶτσος Μιχαλόπουλος, καὶ ζωοτροφῶν Ζίνος Παυλίδης καὶ Ἀλέξανδρος Κοκανταρίδης.
Ἐδῶ πρέπει νὰ μνημονευθεῖ καὶ ἡ περίφημος ἀγγλικὴ Kooperatif (μὲ τὰ γυαλικά, κουζινικά, μπακαλικὰ καὶ τὰ ἀλλαντικὰ ὅπου ἦταν ὁ Σεραφείμ), μὲ τὸ Λουκᾶ Demeter, Βασίλη Τζούρη, καὶ ἕναν Ἑβραῖο, πρόσωπα ἔντιμα καὶ ἐμπνέοντα ἐμπιστοσύνη, “ὅπως τὰ σημερινά”!
Οἱ πωλητὲς δώρων καὶ γυαλικῶν, ὅπως ὁ Δρακόπουλος καὶ ὁ Θωμᾶς Δέρβος.
Οἱ ποτοποιοί, ὅπως ὁ ξυδᾶς Ἀπόστολος Θεοφιλίδης ὁ ξακουστὸς καὶ βραχνόφωνος τσορμπατζῆς τῆς Ἁγ. Εὐφημίας, ποὺ ἐξήταζε –ἄκουσον ἄκουσον– τοὺς κληρικοὺς κηρυγματικῶς καὶ φωνητικῶς στὸν ἄμβωνα καὶ τοὺς ἔδιδε τὸ μισθό τους σὲ τουρβᾶ, μὲ τὰ γρόσια τοῦ παγκαριοῦ!
Οἱ μάγειροι, ὅπως ὁ Ἀβραὰμ καὶ ὁ μεζετζῆς Εὐθύμης Ὀρνιθόπουλος (Pis Bakkal).
Οἱ ζαχαροπλάστες, ὅπως ὁ κωμικὸς Δημήτριος Βλαχόπουλος (Τοτὸς) καὶ οἱ “σπάγγοι” Ἀρβανίτες Φίλιππος Λένας, Μιχάλης καὶ Χάρης ποὖχαν τὸ ὀνομαστὸ Baylan, τὸ ὁποῖο σήμερα ἀγορασθὲν ἀπὸ τὸ Kahve Dünyası ἀπώλεσε τὴν ποιότητά του, ὁ Βούλγαρος Δημήτρης Στογιάνωφ, ὁ ὁποῖος ἔχει τὸ Beyaz Fırın καὶ ὄχι μόνον, κάνει χρυσὲς δουλειὲς μὲ τὶς μπουγάτσες καὶ τὰ γλυκά, ποὺ βάζει τραπεζάκια ἀκόμη καὶ μπροστὰ στὴν εἴσοδο τῆς Ἁγ. Εὐφημίας καὶ “δωρίζει” πρόσφορα στὸ ναό, ποὺ “εὐωδιάζουν” μπουγάτσα ἀπὸ τὶς λαμαρίνες!
Οἱ λουλουδάδες, ὅπως ὅπως ὁ Σαπουντζάκης καὶ ὁ Νεάκης, οἱ ὁποῖοι εἶχαν μεγάλα φυτώρια.
Οἱ πωλητὲς πηλίνων προϊόντων, ὅπως ὁ Τακαντζᾶς.
Οἱ χαρτάδες, ὅπως ὁ εὐγενὴς γεροντάκος Χρηστάκης παρὰ τὸ Ἁγίασμα τῆς Ἁγ. Παρασκευῆς καὶ ὁ Κουτσίδης.
Οἱ ἔμποροι μηχανημάτων, ὅπως ὁ Φαίδων Ἠλιάδης.
Οἱ βιβλιοπῶλες καὶ ὁ κουρέας Λάμπος παρὰ τὴν Ἁγ. Εὐφημίαν, ὁ φωτογράφος Σῖμος καὶ ὁ ὀδοντίατρος μὲ τὸ “ἀσήκωτο χέρι”! Καρασάββας.
Θερμὲς εὐχαριστίες στὴν Ἀ. Ἀργυροῦ καὶ τὸν Ἄρχοντα Ν. Σιρὶν γιὰ τὶς πληροφορίες.
Αἰωνία τους ἡ μνήμη γιὰ ὅσα “ἔκαναν, δὲν ἔκαναν ἢ καὶ παρέκαναν”.
_____________________________
1- A. Giz, Bir Zamanlar Kadıköy, Ἰσταμποὺλ 1988, 25-35. Κ. Π. Σταματόπουλου. Ἡ τελευταία ἀναλαμπή. Ἡ Κωνσταντινουπολίτικη Ρωμηοσύνη στὰ χρόνια 1938-1955, Ἀθήνα 1996, 70, 72, 81, 82, 83, 96, 100. Ἀ. Παπᾶ, Χαλκηδόνος, Ὁ Ἀγγλικὸς Συνεταιρισμὸς τοῦ Καδήκιοϊ (İngiliz Kooperatifi), Τοῦ Αὐτοῦ, Ρινήματα θεολογικά, τεχνοκριτικά, ἱστορικὰ καὶ ἄλλα τινὰ ἀπὸ τὸ Βόσπορο, Θεσσαλονίκη 2009, Γ΄, 404-407, Τοῦ Αὐτοῦ, Ὁ Τοτός, Ἔνθ. ἀνωτ. 410-411. Baylan İstanbul 1923, Ἰσταμποὺλ 2010.
