ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ – ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΣΦΕΤΑ: «Η ΑΤΥΧΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ 1941 ΚΑΤΑ ΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ»

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 

«ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΔΡΑΜΑΣ –ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΣΦΕΤΑΣ –Η ΑΤΥΧΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ 1941 ΚΑΤΑ ΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2017, Α΄ ΕΚΔΟΣΗ» σσ. 253. 

Τοῦ
Δημητρίου Ἰ. Τσιανικλίδη 

Δρος Θ – Νομικοῦ 

Στίς πολυπληθεῖς ἐκδόσεις τῆς Ἱερᾶς Μητρόπολης Δράμας προστέθηκε ἕνα νέο ἱστορικό βιβλίο ὑπό τόν τίτλο: «Η ΑΤΥΧΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ 1941 ΚΑΤΑ ΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ» τό ὁποῖο ὑπογράφεται ἀπό τόν ἀναπληρωτή καθηγητή βαλκανικῆς ἱστορίας τοῦ Α.Π.Θ. κ. Σπυρίδωνα Σφέτα. Τό παρόν βιβλίο σχεδιάστηκε καί σελιδοποιήθηκε ἀπό τόν κ. Γιώργη Χατζηβαντσίδη ͘ ἀκολούθως βιβλιοδετήθηκε ἀπό τήν κ. Ἀννα Ἰωαννίδου καί στη συνέχεια τυπώθηκε στό λιθογραφεῖο τοῦ κ. Ἀθανασίου Τσιαρτσιάνη τό Σεπτέμβριο τοῦ 2017 ἀπό τίς ἐκδόσεις Κυριακίδη γιά λογαρισμό τῆς Ἱερᾶς Μητρόπολης Δράμας. Τό ὡς ἄνω βιβλίο πού ἀριθμεῖ 253 σελίδες καί φέρει διαστάσεις 25X17cm, στό ἐμπροσθόφυλλό του εἰκονίζεται τό κτήριο τοῦ Δήμου Δράμας ὑπό τήν ἐπωνυμία «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» ἐπί τῆς ὁδοῦ Βενιζέλου κατά τήν περίοδο τῆς βουλγαρικῆς κατοχῆς, ἐνῶ στό ὀπισθόφυλλό του δημοσιεύεται λογότυπο βουλγαρικοῦ ἐγγράφου, καθώς καί τό παρακάτω κείμενο, τό ὁποῖο ὑπογράφεται ἀπό τόν συγγραφέα (ἐφεξῆς σ.): «Τά γεγονότα τῆς ἐξέγερσης τῆς Δράμας ἔχουν συχνά προσελκύσει τήν προσοχή Ἑλλήνων καί ξένων ἱστορικῶν. Ἄν καί τά σχετικά μέ τήν ὀργανώση, ἐξέλιξη καί κατάπνιξη τῆς ἐξέγερσης ζητήματα ἔχουν ἐπαρκῶς μελετηθεῖ, δέν ἔχει ἀποσαφηνιστεῖ ὁ ρόλος τῶν βουλγαρικῶν ἀρχῶν κατοχῆς στήν ὑποκίνηση τῆς ἐξέγερσης. Ἀπό τά βουλγαρικά ἔγγραφα δέν προκύπτει ὅτι ἡ ἐξέγερση ἦταν προβοκάτσια, ὑπό τήν ἔννοια ὅτι Βούλγαροι πράκτορες, αὐτοεμφανιζόμενοι ὡς κομμουνιστές, ἦρθαν σέ ἐπαφή μέ Ἕλληνες κομμουνιστές, καλώντας Ἕλληνες καί Βούλγαρους σέ κοινό ἀδελφικό ἀγῶνα κατά τοῦ φασισμοῦ καί διαδίδοντας ὅτι στή Βουλγαρία ἐκδηλώθηκε ἀντιφασιστική ἐξέγερση. Ὡστόσο, οἱ βουλγαρικές ἀρχές, ἀκόμα καί σέ πρωθυπουργικό ἐπίπεδο, γνώριζαν γιά τίς προετοιμασίες τῶν Ἑλλήνων γιά ἐξέγερση καί τόν χρόνο τῆς ἐκδήλωσής της. Δέν ἔλαβαν τά ἀπαραίτητα προληπτικά μέτρα. Ἡ ἐξέγερση παρεῖχε τή δικαιολογία γιά τήν ἐφαρμογή μιᾶς σκληρῆς κατοχικῆς πολιτικῆς».

Ἡ νέα καλαίσθητη καί ἐπιμελημένη ἔκδοση ἄρχεται μέ τά «ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ» (σ.7). Ἀκολουθεῖ ὁ «ΠΡΟΛΟΓΟΣ» (σσ. 9-10) τοῦ Σεβ. μητροπολίτη Δράμας κ. Παύλου, στόν ὁποῖο κατατοπίζει συνοπτικά τόν ἀναγνώστη γιά τό περιεχόμενο τοῦ βιβλίου μέ τά κάτωθι λόγια: « Ἡ ὁμίχλη τῶν μετεμφυλιακῶν παθῶν καί ἐρίδων βαρυτάτη ἐπέπεσεν ἐπί τῶν τραγικῶν γεγονότων τῆς 29ης Σεπτεμβρίου 1941 στήν Ἐπαρχία τῆς Δράμας, σκιάζουσα τήν ἑρμηνεία τους, ὄχι ὅμως καί τό μεγαλεῖο τῆς θυσίας τῶν θυμάτων. Δυστυχῶς, ἐκ τῶν πρωταγωνιστῶν οὐδείς ἐπέζησε, μέ ἀποτέλεσμα τήν ἀπώλεια τῆς μαρτυρίας τους γιά τά συντελεσθέντα. Οἱ τυποποιημένοι ἑορτασμοί, οἱ ἰδιοτελεῖς πρακτικές,ἡ μεροληπτική ἀναφορά στά γεγονότα ἀνάλογα μέ τήν κομματική ταυτότητα τῶν ὁμιλητῶν, πού χαρακτηρίζονται ἀπό ἱστορική μυωπία καί ἀδυναμία πρόσληψης τῆς ἰδιαιτερότητας τῆς θυσίας, ἔχουν ὡς ἀποτέλεσμα τήν ἀπαξίωση τῆς ἱερότητας πού πρέπει νά περιβάλλει τίς ἐκδηλώσεις πού πραγματοποιοῦνται. Ἡ Ἱερά Μητρόπολις Δράμας ἐπιθυμοῦσα νά συμβάλει στήν ἀποκάθαρση τῆς ἱστορικῆς ἀλήθειας χρηματοδότησε τήν ἔρευνα τῶν βουλγαρικῶν στρατιωτικῶν ἀρχείων, καί στήν παροῦσα ἔκδοση παρουσιάζει τόν καρπό τῆς ἔρευνας πού διενήργησε ὁ ἀναπληρωτής καθηγητής Βαλκανικῆς ἱστορίας τοῦ Α.Π.Θ. κ. Σπυρίδων Σφέτας μετά τῶν συνεργατῶν του. Ὁ ἀμερόληπτος ἀναγνώστης θά πληροφορηθεῖ γιά τό πῶς οἱ κατακτηταί καί θύται διαχειρίστηκαν τό ζήτημα αὐτό πρίν καί μετά, καί θά ἐξάγει τά ἀνάλογα συμπεράσματα». Στή συνέχεια, ἕπεται ἡ μακρά καί ἐνημερωτική «ΕΙΣΑΓΩΓΗ» (σσ.11-29) τοῦ σ. ἡ ὁποία διαχωρίζεται στούς κάτωθι ὑπότιτλους: «ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ» (σσ.11-20) καί «Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ». Ἀκολούθως, τήν ὕλη τοῦ βιβλίου ὁ σ. τήν κατανέμει στούς ἑξῆς ὑπότιτλους: α) «ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ –ΚΑΤΑΣΚΟΠΩΝ ΓΙΑ ΣΧΕΔΙΑΖΟΜΕΝΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ»(σσ.31-58), β) « ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΣΧΕΔΙΑΖΟΜΕΝΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ» (σσ.59-68), γ) «ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΝΙΞΗ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ» (σσ. 69- 90), δ) « ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ» (σσ.91-127), ε) «ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΔΙΩΞΕΙΣ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ» ( σσ.129-165) καί στ) «ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ» (σσ.167-253).

Ὁ σ. μέ τήν πολύχρονη ἐμπειρία του στό χῶρο τῶν βαλκανικῶν σπουδῶν καί μελετώντας τίς ἐπίσημες ἀρχειακές πηγές (στρατιωτικά ἀρχεῖα τῆς Σόφιας, κ.ἄ.), καθώς καί τήν ὑπάρχουσα βιβλιογραφία, συνέγραψε μέ μεθοδικότητα καί πειστικότητα μιά ἐξαιρετικά ἐνδιαφέρουσα ἱστορική μελέτη γιά τά κρίσιμα καί ταραγμένα χρόνια τῆς μαρτυρικῆς πόλης μας. Μελέτη ἡ ὁποία ἀφορᾶ τά τραγικά γεγονότα τῆς ἐξέγερσης τῆς 29ης Σεπτεμβρίου 1941 στήν ἐπαρχία Δράμας, πού στιγμάτισαν τήν ἐθνική ἑνότητα τοῦ λαοῦ μας μέ ἀποκορύφωμα τόν ἐμφύλιο πόλεμο (1946-1949). Μέ τήν ἀκαδημαϊκή του γραφίδα καί σέ γλῶσσα τήν ἁπλή δημοτική φωτίζει ἄγνωστες πτυχές ἐκείνης τῆς σκοτεινῆς καί αἱματοβαμένης περιόδου τῆς τοπικῆς μας ἱστορίας, ἡ ὁποία σημάδεψε τήν μετέπειτα πολιτική καί κοινωνική ζωή τοῦ τόπου μας. Στήν παροῦσα μελέτη, ἀρχικά, μνημονεύεται συνοπτικά, τόσο ἡ ἱστορική πορεία τοῦ κομμουνιστικοῦ κόμματος στή Βουλγαρία, ὅσο καί τῆς Ἑλλάδας (σσ. 11-20). Στή συνέχεια, γίνεται λόγος γιά τή δράση τῶν βουλγαρικῶν ἀρχῶν καί τοῦ Κ.Κ.Ε. στήν περιοχή τῆς Δράμας (σσ. 20-29). Ἀκολούθως ὁ σ., ἀφοῦ ἐξετάζει τό πρωτότυπο ἀρχειακό ὑλικό ὅπως ἔγγραφα, ἐκθέσεις, κατηγορητήρια, μαρτυρικές καταθέσεις, κ.ἄ., τῶν βουλγάρων ἀστυνομικῶν καί στρατιωτικῶν, καθώς καί τῶν Ἑλλήνων αἰχμαλώτων, καταγράφει τά κίνητρα, τήν προετοιμασία, τήν ἐξέλιξη, τά ἀποτελέσματα, τίς ἀπώλειες, καθώς καί τά συμπεράσματα τῆς ὡς ἄνω ἐξέγερσης. (σσ. 33-165) . Ἀκόμη, τό παραπάνω μημονευθέν ἀρχειακό ὑλικό, σκιαγραφεῖ μέ τά μελανώτερα χρώματα τή σφαγή τοῦ ἄμαχου δραμινοῦ πληθυσμοῦ καί μνημονεύει τά μαρτύρια καί τίς δοκιμασίες (π.χ. ἔνοπλες συμπλοκές, ἐκτελέσεις, πυρπολήσεις, λεηλασίες, βιασμούς, ξυλοδαρμούς, ἐκτοπισμούς, κ. ἄ.), πού ὑπέστη ὁ ἑλληνισμός τῆς Δράμας συνθέτοντας τήν δραματική εἰκόνα τῆς βουλγαρικῆς κατοχῆς. Μέ τό «Παράρτημα» (σσ. 167-253) τό ὁποῖο περιλαμβάνει βουλγαρικά ἔγγραφα, τηλεγραφήματα, πρακτικά συνεδριάσεων, καθώς καί πλούσιο φωτογραφικό ὑλικό τῆς περιόδου ἐκείνης ὁλοκληρώνεται ἡ παροῦσα ἐργασία. Στίς σελίδες τοῦ παρόντος βιβλίου παρελαύνουν σάν κινηματογραφική ταινία ἐκκλησιαστικά, πολιτικά καί στρατιωτικά πρόσωπα, καθώς καί πολεμικά γεγονότα, ἀλλά καί πολιτικές καί κοινωνικές ἰδεολογίες, οἱ ὁποίες ἔπαιξαν καθοριστικό ρόλο στό πολιτικό καί κοινωνικό γίγνεσθαι τῆς Χώρας μας. Ἕνα ἐπίκαιρο, ἀξιόλογο βιβλίο προστέθηκε στη βιβλιογραφία τῆς τοπικῆς ἱστορίας, ἀλλά καί στή νεότερη πολιτική ἱστορία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους. Ἡ Ἱερά Μητρόπολη Δράμας, ὡς μαρτυρική μητρόπολη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, μέ τήν παροῦσα ἔκδοση, πού σχετίζεται μέ τή δεύτερη βουλγαρική κατοχή, παρουσιάζει στό ἀναγνωστικό κοινό ἕνα ἐνδιαφέρον ἱστορικό σύγγραμμα καί ἰδιαιτέρως στούς φιλίστορες ἤ ἐνδιαφερόμενους ἐρευνητές.

Ὁ Σεβ. μητροπολίτης μας κ. Παῦλος, ὡς ἐκπρόσωπος τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας μας, τῆς πνευματικῆς μητέρας καί τροφοῦ τοῦ Ἔθνους τῶν Ἔλλήνων, ἔχει δικαίωμα νά ὁμιλεῖ καί νά ἐκφράζει τήν ἀγωνία του γιά τήν ἀναζήτηση τῆς ἱστορικῆς ἀλήθειας καί τό παρόν βιβλίο διαπραγματεύεται ἕνα πρωτίστως θέμα ἱστορικῆς ἀλήθειας, ταυτότητας καί ἐθνικῆς ἀξιοπρέπειας. Τήν ἐθνική αὐτή ἀξιοπρέπεια ὁ Σεβ. κ. Παῦλος ἀγωνίζεται νά διαφυλάξει καλλιεργώντας τά αἰσθήματα τοῦ πατριωτισμοῦ καί τῆς ἠθικῆς συνοχῆς, τά ὁποία συνδέονται ἄρρηκτα μέ τή σεπτή μνήμη καί τούς ἱερούς ἀγῶνες τῶν ἔνδοξων νεκρῶν μας. Ὁ Σεβ. κ. Παῦλος μέ τήν παροῦσα ἔκδοση τιμᾶ καί προσφέρει ἕνα πνευματικό μνημόσυνο σ’ ὅλους ἐκείνους τούς ἐπώνυμους καί ἀνώνυμους ἥρωες τῆς Μητρόπολής μας, τούς σφαγιασθέντες καί ἀδικοχαμένους τῆς βουλγαρικῆς κατοχῆς 1941-1944, οἱ ὁποῖοι θυσιάστηκαν γιά τά ἑλληνορθόδοξα πατριωτικά τους ἰδεώδη. Ἀξίζει, τέλος, νά ὑπογραμμίσουμε καί νά συγχαροῦμε εἰλικρινά τόν Σεβ. ποιμενάρχη μας κ. Παῦλο γιά τήν ἀξιέπαινη πρωτοβουλία τῆς Ἱερᾶς Μητρόπολης νά ἐκδώσει ἕνα ὠφέλιμο καί χρήσιμο βιβλίο γιά τόν τόπο και τήν ἱστορία μας καί νά τοῦ εὐχηθοῦμε τή συνέχιση τῶν ἐκδόσεων παρόμοιων ἐποικοδομητικῶν ἔργων, τά ὁποῖα ἐνισχύουν τήν ἱστορική μνήμη καί περιφρουροῦν τίς ἐθνικές μας ἀξίες.