Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου πρὸς τὸν Ἱερὸν Κλῆρον καὶ τὰς μοναστικὰς Ἀδελφότητας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πολυανῆς καὶ Κιλκισίου (Κιλκίς, Κυριακή, 22 Σεπτεμβρίου 2024)
Ἱερώτατε Ποιμενάρχα τῆς Θεοσώστου ταύτης Ἐπαρχίας ἀδελφὲ Μητροπολῖτα κύριε Βαρθολομαῖε,
Τιμιώτατοι ἀδελφοὶ Ἱεράρχαι,
Εὐλαβέστατοι καὶ θεοφιλεῖς ἀδελφοὶ συμπρεσβύτεροι, διάκονοι καὶ μοναχοί, πολυτιμότατοι συνεργάται τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πολυανῆς καὶ Κιλκισίου, τέκνα θεοευλόγητα καὶ ἠγαπημένα τῆς ἡμῶν Μετριότητος,
Αἶνον καὶ δοξολογίαν ἐκ βάθους καρδίας ἀναπέμπομεν πρὸς τὸν ἐν Τριάδι Ἕνα προσκυνητὸν Θεὸν τῶν πατέρων μας, εὑρισκόμενοι ἐν μέσῳ ὑμῶν, ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, τοῦ ὁποίου τὰς εὐχὰς καὶ εὐλογίας ἐπικαλούμεθα ἐπὶ πάντας. Καιρὸς κατάλληλος νὰ μνησθῶμεν σήμερον τοῦ προφητάνακτος Δαυΐδ λέγοντος, «ἰδοὺ δὴ τί καλὸν ἢ τί τερπνόν, ἀλλ᾽ ἢ τὸ κατοικεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ τὸ αὐτό[1].
Μεγάλην τὴν παράκλησιν δεχόμεθα, ἀλλὰ καὶ βαθύτατα συγκινούμεθα βλέποντες ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνηγμένους τοσοῦτον πλῆθος εὐλαβεστάτων συλλειτουργῶν, ἐκδαπανωμένων εἰς τὴν διακονίαν Κυρίου καὶ εἰς τὸ σωτηριῶδες ἔργον τῆς διαποιμάνσεως τοῦ εὐλαβεστάτου λαοῦ τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μητροπόλεως. Σᾶς ἀπευθύνομεν ἐν Κυρίῳ θερμὸν χαιρετισμὸν ἐν ἀγάπῃ. Χαίρετε, θεηγόροι ὁπλῖται παρατάξεως Κυρίου, οἱ τὴν ἀγαθὴν μερίδα ἐκλεξάμενοι, ἥτις οὐκ ἀφαιρεθήσεται ἀφ᾽ ὑμῶν.
Ἰδού, ἀδελφοί, ὁ μεγαλόδωρος Κύριος κατέστησεν ἡμᾶς τοὺς ταπεινοὺς λειτουργούς Του καὶ ἔδωκεν εἰς ἡμᾶς ἐντολὴν νὰ θεωροῦμεν ἑαυτοὺς δούλους τῶν ὑφ᾽ ἡμῶν διακονουμένων διὰ τὸν Κύριον.
Ἱερεὺς εἶναι ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἔχει ἐπωμισθῆ τὴν ὑπερκόσμιον «διακονίαν τῆς καταλλαγῆς»[2] τῶν ἀνθρώπων μετὰ τοῦ Θεοῦ. Πρὸς τοῦτο ἔχει συνεχῶς τὴν μίαν χεῖρα ἐπαναπαυομένην εἰς τὸν ὦμον τοῦ Σωτῆρος Θεοῦ καὶ τὴν ἄλλην εἰς τὸν ὦμον τοῦ ἀνθρώπου, καθὼς προεῖδε τὸ προφητικὸν πνεῦμα τοῦ δικαίου Ἰώβ[3]. Ποθεινὸν τέλος τῆς καταλλαγῆς ταύτης εἶναι νὰ καταστοῦν οἱ πιστοὶ «καινὴ κτίσις»[4], τουτέστι «ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»[5] καὶ «κατοικητήριον τῆς Θεότητος»[6]. Τοῦτο τονίζει κατ᾽ ἐπανάληψιν ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Οὐκ οἴδατε ὅτι ναὸς Θεοῦ ἐστε καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν;»[7].
Ὁ ἱερεὺς κατ᾽ αὐτὸν τὸν τρόπον καθίσταται θεράπων Θεοῦ διὰ τὴν πραγμάτωσιν τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου, τὴν οἰκοδομὴν αὐτοῦ εἰς ἀχειροποίητον ναὸν τῆς Θεότητος.
Ὁ Θεὸς δὲν ἐγκατέλιπε μόνον τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τοῦ παρέσχεν «ὅπλα δυνατὰ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων»[8]. Κατ᾽ ἀρχάς, ἀπεκάλυψεν εἰς τὸν ἄνθρωπον τὸ ἅγιον Ὄνομα Αὐτοῦ, τὸ «ὑπὲρ πᾶν ὄνομα»[9], τὸ ὁποῖον γίνεται φορεὺς τῆς Παρουσίας Αὐτοῦ. Δεύτερον, τὸν δημιουργικὸν λόγον Αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος, ὅταν ἐνοικῇ πλουσίως[10] ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ ἀνθρώπου, καταρτίζει τοῦτον εἰς ναὸν τῆς Θεότητος. Τὸ τρίτον μέσον, ψηλαφητὸν καὶ παντέλειον, εἶναι ἡ Ἀναίμακτος Μυσταγωγία. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος μετέχῃ εἰς τὸ Μυστήριον καὶ μεταλαμβάνῃ τοῦ ζωηφόρου Σώματος καὶ τοῦ τιμίου Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, ὁ Θεὸς μεταδίδει εἰς αὐτὸν πλήρωμα ἀφθάρτου χάριτος καὶ ζωῆς ἀκαταλύτου.
Ὁ μέγας Παῦλος νουθετεῖ τὸν μαθητὴν αὐτοῦ Τιμόθεον νὰ ἀναζωπυρῇ τὸ χάρισμα τοῦ Θεοῦ, τὸ ὁποῖον ἔλαβε «διὰ τῆς ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν» αὐτοῦ[11]. Κατ᾽ ἐπέκτασιν καὶ ὁ ἱερεὺς, διὰ νὰ φέρῃ εἰς πέρας τὴν ὑπερφυᾶ διακονίαν αὐτοῦ καὶ νὰ προσαγάγῃ τὸν ἄνθρωπον εἰς τὸν Θεόν, πρέπει ὁ ἴδιος νὰ ζῇ καὶ νὰ κινῆται ἀδιαλείπτως εἰς τὴν Παρουσίαν τοῦ Κυρίου. Ὡς ἐκ τούτου, τὸ ἔργον αὐτοῦ προϋποθέτει ἀδιάλειπτον προσευχήν, συνεχῆ μελέτην τοῦ θείου λόγου, ἀλλὰ καὶ ἀκατάπαυστον ἀγῶνα μετανοίας «ὑπὲρ τῶν ἑαυτοῦ ἁμαρτημάτων καὶ τῶν τοῦ σύμπαντος κόσμου ἀγνοημάτων». Τοιουτοτρόπως στερεοῖ τοὺς ἀνθρώπους ἐν τῇ πίστει, ὥστε νὰ δράμουν ἀνενδοιάστως τὴν ὁδὸν τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου πρὸς ἁγιασμὸν καὶ ἐξομοίωσιν αὐτῶν μετὰ τοῦ Σωτῆρος Θεοῦ.
Ὁ Κύριος, διὰ τοῦ ὑποδείγματος Αὐτοῦ, διδάσκει ὅτι, διὰ νὰ βοηθήσῃ τις τὸν πλησίον αὐτοῦ καὶ νὰ μεταδώσῃ εἰς αὐτὸν χάρισμα πνευματικόν, ὀφείλει νὰ ἔχῃ ταπεινὴν στάσιν, καὶ νὰ τιμᾷ ἕκαστον προσερχόμενον πρὸς αὐτόν. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς δὲν ἐξουθένει τοὺς προσεγγίζοντας Αὐτόν, εἴτε ἦσαν οὗτοι ἁμαρτωλοί, ὡς ἡ Σαμαρεῖτις Φωτεινή, εἴτε ὑπεροπτικοὶ ὡς ὁ Ναθαναήλ, εἴτε δειλοὶ ὡς ὁ Νικόδημος. Ἐν τῇ ἀπεριγράπτῳ ταπεινώσει Αὐτοῦ ὁ Κύριος ἐνέπνεε φιλοτιμίαν εἰς αὐτούς, νὰ δεχθοῦν τὸν λόγον Αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος ἐκάθαιρεν αὐτούς, καὶ ἀπειργάζετο τούτους εἰς Ἀποστόλους καὶ Ἰσαποστόλους τῆς ἀληθείας τοῦ Εὐαγγελίου Αὐτοῦ.
Ὁ ἱερεύς, ὡς τὸ κατ᾿ ἐξοχὴν μίμημα τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸν κόσμον τοῦτον, δύναται νὰ φέρῃ εἰς πέρας τὸ ἔργον αὐτοῦ διὰ τῆς ταπεινοφροσύνης, «σκοπῶν μὴ τὰ ἑαυτοῦ, ἀλλὰ καὶ τὰ ἑτέρων»[12]. Προσδέχεται τοὺς προσεγγίζοντας αὐτόν, ὄχι ὡς παραμορφωμένους ἐκ τῆς ἁμαρτίας καὶ τῶν παθῶν τοῦ κόσμου, ἀλλὰ καθὼς οὗτοι δύνανται νὰ ἀναδειχθοῦν διὰ τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, φωτόμορφα τέκνα τοῦ Πνεύματος Αὐτοῦ. Διὰ τὸν πεπτωκότα νοῦν φαίνεται παράδοξος ἡ θεώρησις τῶν ἄλλων κατ᾽ αὐτὸν τὸν τρόπον. Παρὰ ταῦτα, εἶναι ἐφικτή, ὅταν ὁ ἱερεύς, ὁ μοναχός, καὶ ἐν γένει ὁ πιστὸς ἔχουν γνῶσιν τοῦ ἐσχάτου προορισμοῦ τὸν ὁποῖον ἔθεσεν ὁ Θεὸς διὰ τὸν ἄνθρωπον πρὸ χρόνων αἰωνίων.
Συμφώνως πρὸς τὸν λόγον τοῦ ἀσάρκου εἰσέτι Λόγου τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν Ἰακώβ, ὅταν ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἰσχυρὸς ἐν τῇ σχέσει αὐτοῦ μετὰ τοῦ Θεοῦ, καθίσταται τότε ἰσχυρὸς καὶ εἰς τὴν σχέσιν αὐτοῦ μετὰ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων[13]. Ὑπερασπίζεται τὰ δικαιώματα τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ πρεσβεύει ὡσαύτως ὑπὲρ τῆς σωτηρίας πάντων καὶ τῆς ἑνότητος παντὸς τοῦ πληρώματος τῆς ἀμιάντου Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ καρδία αὐτοῦ ἔχει οἰκοδομηθῆ ὡς «Χριστοῦ κατοικητήριον» δὲν εἶναι οὐδέτερον, ἀλλὰ ἀντανακλᾶται εἰς πᾶσαν ἔκφανσιν τῆς πολιτείας αὐτοῦ καὶ τῆς συναναστροφῆς αὐτοῦ ἐν μέσῳ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. Αἱ θλίψεις καὶ οἱ πειρασμοὶ δὲν καταβάλλουν αὐτόν. «Πάντα ἰσχύει ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντι αὐτὸν Χριστῷ»[14].
Ὁ ἱερεύς, διὰ τῆς ἁγιαστικῆς διακονίας αὐτοῦ, ἀποβαίνει φορεὺς τῆς ἱερᾶς Παραδόσεως καὶ τοῦ χριστοειδοῦς ἤθους, συνεχιστὴς τῆς ἁγίας ζωῆς, ἡ ὁποία χαρακτηρίζει τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι μέτοχος τῆς μαρτυρικῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ καὶ κληρονόμος τῶν χαρισμάτων τῶν κατακοσμούν-των αὐτήν. Εἶναι τὸ «ἅλας τῆς γῆς»[15].
Παραλλήλως πρὸς τὴν λειτουργικὴν ἱερωσύνην, ἡ ὁποία μεταδίδεται εἰς τοὺς ἱερεῖς κατὰ τὴν θεσμικὴν χειροτονίαν, ὑπάρχει ὡσαύτως καὶ ἡ χαρισματικὴ τοιαύτη, ἡ προφητικὴ ἱερωσύνη «κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ»[16], τὴν ὁποίαν δέχονται τὰ πιστὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὸ ἅγιον Βάπτισμα, ὡς δυνατότητα ἁγιασμοῦ καὶ θείας τελειώσεως.
Ἡ βασιλικὴ αὕτη ἱερωσύνη ἀποτελεῖ τὴν ἐνδοτέραν, μυστικὴν δύναμιν καὶ τῆς θεσμικῆς ἱερωσύνης. Κύριον ἔργον αὐτῆς εἶναι ἡ προσευχὴ ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τοῦ σύμπαντος κόσμου, καὶ συνιστᾷ «τὴν κατέχουσαν δύναμιν»[17], ἡ ὁποία, ἐνόσῳ ὑπάρχει, περικρατεῖ τὸν κόσμον ἐκ τῆς μεγάλης καταστροφῆς.
Τὸ χάρισμα τῆς βασιλικῆς ἱερωσύνης παρατηρεῖται συχνότερον εἰς τὰς τάξεις τοῦ μοναχισμοῦ, ὅπου διὰ τῆς χάριτος τῆς μοναχικῆς ἀποταγῆς ἀνανεοῦται τὸ βάπτισμα. Διὰ τοῦτο οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἡμῶν ὁρίζουν τὸν μοναχὸν ὡς «εὐχέτην ὑπὲρ ὅλου τοῦ κόσμου»[18].
Ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Χριστοῦ, ὡρισμέναι καρδίαι, εἰς ἃς ἐχαρίσθη εἰδικὴ κλῆσις, ἀφιέρωσαν ἑαυτὰς τῷ Κυρίῳ καὶ ἐπεδόθησαν εἰς γενναίους ἀγῶνας ἀπεκδύσεως τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου καὶ ἐπενδύσεως τοῦ Χριστοῦ, ἵνα καταποθῇ τὸ θνητὸν ὑπὸ τῆς ζωῆς.
Τῷ ὄντι, ὁ μοναχὸς ἐκπληροῖ τὴν κλῆσιν αὐτοῦ, πορευόμενος ὀπίσω τοῦ Χριστοῦ εἰς τὴν κενωτικὴν Αὐτοῦ ὁδόν. Κατὰ τὴν ἄσκησιν τῆς ὑπακοῆς ἀθλεῖ οὕτως, ἵνα καταστῇ μίμημα Ἐκείνου, ὁ Ὁποῖος «ἐγένετο ὑπήκοος [τῷ Πατρὶ] μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ»[19]. Ὁ Χριστός ὁ Ὁποῖος ἀνήγγειλεν ὅτι, «Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός»[20], μεταδίδει εἰς τὸν θεράποντα Αὐτοῦ τὴν Ἑαυτοῦ κατάστασιν, τὴν ὑπερφυᾶ παγκοσμιότητα Αὐτοῦ, τὸ θέλημα καὶ τὸν πόθον Αὐτοῦ ὑπὲρ τῆς σωτηρίας πάντων ἀνθρώπων.
Ὁ μοναχὸς ἀποτάσσεται εἰς πάντα, οὐχὶ μόνον εἰς τὰς ὑλικὰς κτήσεις, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν φυσικὴν συγγένειαν, ἔτι δέ, εἰς τὴν ἰδίαν αὐτοῦ ζωήν. Ἐν τούτοις, ὁ καρπὸς τῆς ἀποταγῆς αὐτοῦ εἶναι θαυμαστός, «ὑπὲρ νοῦν καὶ διάνοιαν». Ἀπολαμβάνει καρδιακῆς ἐλευθερίας καὶ δυνάμει τῆς χάριτος τὴν ὁποίαν ἐκχέει τὸ Πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ εἰς τὴν καρδίαν αὐτοῦ ἑνοῦται μετὰ πάντων. Γίνεται ὡς «ὁ μηδὲν ἔχων καὶ πάντα, [τὸν Χριστόν], κατέχων»[21].
Πατέρες καὶ ἀδελφοί, ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος γράφει ὅτι, «ὀφείλομεν οἱ πιστοὶ νὰ παραμένωμεν συνδεδεμένοι μετὰ τοῦ Ἐπισκόπου ἡμῶν ὡς τῇ κιθάρᾳ αἱ χορδαί». Παραμείνατε πιστοὶ εἰς τὸν πνευματικόν σας Πατέρα. Οὕτω θὰ κιθαρίζετε ὡς οἱ ἀποκαλυπτικοὶ εἰκοσιτέσσαρες Πρεσβύτεροι τῆς ἄνω Ἰερουσαλὴμ καὶ θὰ ἀναγγέλλητε τὴν ἀγαλλίασιν καὶ τὴν δόξαν Κυρίου, γινόμενοι λύχνοι καιόμενοι ὑπὲρ τοῦ ὑφ᾽ ὑμᾶς ποιμνίου.
Εὐλογοῦμεν ὑμᾶς πατρικῶς. Εὐλογημένη ἡ ἱερωσύνη σας, ἡ μοχθοῦσα διὰ τὴν σωτηρίαν καὶ τὸν ἁγιασμὸν τῶν ἐλαχίστων ἀδελφῶν τοῦ Χριστοῦ. Εὐλογημένον τὸ ἔργον σας, τὸ ἔργον τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐργαζομένου δι᾽ ὑμῶν. Παρακαλοῦμεν νὰ ἔχωμεν διαρκεῖς τὰς προσευχάς σας ὑπὲρ ἡμῶν προσωπικῶς καὶ ὑπὲρ τῆς Μητρὸς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας καὶ ἐπιδαψιλεύομεν ἐπὶ ἕνα ἕκαστον ἐξ ὑμῶν καὶ τὰς προσφιλεῖς οἰογενείας σας ὁλόθυμον τὴν πατρικὴν καὶ Πατριαρχικὴν ἡμῶν εὐλογίαν.
Ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου εἴη μετά πάντων ὑμῶν, πάντοτε, φίλτατοι ἀδελφοὶ καὶ τέκνα εὐλογημένα.
1. Ψαλμ. ρλβ’, 1.
2. Βλ. Β’ Κορ. ε’,18.
3. Πρβλ. Ἰὼβ θ’,33.
4. Βλ. Β’ Κορ. ε’,17· Γαλ. στ’,15.
5. Βλ. Α’ Κορ. στ’,19.
6. Βλ. Ἐφ. β’,22.
7. Α’ Κορ. γ’,16· στ’,19.
8. Βλ. Β’ Κορ. ι’,4.
9. Βλ. Φιλιπ. β’,9.
10. Βλ. Κολ. γ’,16.
11. Βλ. Β’ Τιμ. α’,6.
12. Βλ. Φιλιπ. β’,3-4.
13. Βλ. Γέν. λβ’,28.
14. Βλ. Φιλιπ. δ’,13.
15. Ματθ. ε’,13.
16. Βλ. Ἑβρ. ε’,6· ε’,10· στ’,20· ζ’,11· ζ’,17· ζ’,21.
17. Πρβλ. Β’ Θεσ. β’,6.
18. Βλ. Ὁ Ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης, σ. 582.
19. Φιλιπ. β’,8.
20. Ἰωάν. ιδ’,6.
21. Βλ. Β’ Κορ. στ’,10.
_________
Φωτό: Νίκος Παπαχρήστου
