 |
| Επιστολή του Μεσσήνης Ιωσήφ όπου μνημονεύεται ο μαρτυρικός ιεράρχης Δέρκων Γρηγόριος |
Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Ο νέος Διευθυντής της Θρησκευτικής Υπηρεσίας του ΓΕΕΘΑ ή, όπως λέγεται σήμερα, του Σώματος των Στρατιωτικών Ιερέων, είναι ο Αρχιμανδρίτης Μελέτιος Κουράκλης.
Για τον νέο Διευθυντή και την συγγραφική του δραστηριότητα έχουμε γράψει ήδη από το 2010, με αφορμή το πολύτιμο και ογκώδες σύγγραμμα του, που κυκλοφορήθηκε τότε με τίτλο: “Θρησκευτικοί λειτουργοί στο στράτευμα διά μέσου των αιώνων”. Δείτε την σχετική ανάρτηση εδώ.
Αλλά το βιβλίο αυτό είχε παρουσιάσει και ο καθηγητής Δημήτριος Γόνης, αναδεικνύοντας την ιδιαίτερη σημασία του. Δείτε την σχετική ανάρτησή μας εδώ.
Ο Αρχιμανδρίτης Μελέτιος Κουράκλης έχει ασχοληθεί σε επιστημονικό επίπεδο με το θέμα η παρουσία της Εκκλησίας στο στράτευμα. Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα για επιμέρους πτυχές του ζητήματος αυτού – παντελώς άγνωστου στους πολλούς – και το 2007 μας χάρισε την μετάφραση ενός εξαιρετικά σημαντικά πονήματος του μεγάλου γερμανού θεολόγου Adolf Von Harnack “Η χριστιανική θρησκεία και το στράτευμα κατά τους τρεις πρώτους αιώνες” (Tubingen 1905).
Έχει πραγματοποιήσει, επίσης, πολλές διαλέξεις, φωτίζοντας όψεις της διακονίας της Εκκλησίας στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Η ανάληψη της πολυεύθυνης θέσης του Διευθυντού Θρησκευτικού του ΓΕΕΘΑ από τον π. Μελέτιο Κουράκλη, συμπίπτει με την κυκλοφορία του δίτομου έργου του, με τίτλο: “Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΙΕΡΕΩΝ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΟΘΩΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ, με βάση ανέκδοτο αρχειακό υλικό” (Αθήνα 2019-2020), το οποίο αποτελεί και την διδακτορική του διατριβή.
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΟΘΩΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ, με βάση ανέκδοτο αρχειακό υλικό” (Αθήνα 2019-2020), το οποίο αποτελεί και την διδακτορική του διατριβή.
Το σημαντικό αυτό έργο προλογίζουν:
ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών
και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος Β΄, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας
Νικόλαος Παναγιωτόπουλος και ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας
Πτέραρχος Χρήστος Χριστοδούλου.
και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος Β΄, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας
Νικόλαος Παναγιωτόπουλος και ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας
Πτέραρχος Χρήστος Χριστοδούλου.
Με το έργο αυτό του Αρχιμ. Μελετίου Κουράκλη έρχονται στο φως για πρώτη φορά σημαντικές πηγές για την διακονία των στρατιωτικών ιερέων, ιδίως κατά την καθοριστική εκείνη περίοδο της ιδρύσεως του νέου ελληνικού κράτους και της Οθωνικής περιόδου που ακολούθησε. Υπάρχουν, όμως, και πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας εκείνη την εποχή.
Η όλη εργασία είναι δομημένη, λεπτομερής, ακριβής και χωρίς συναισθηματισμούς ή περιττές εθνικές εξάρσεις.
Στη συνέχεια παραθέτουμε ένα – Πολίτικου ενδιαφέροντος – απόσπασμα από επιστολή του Μητροπολίτη Μεσσήνης Ιωσήφ προς την Ι. Σύνοδο της 10ης Μαρτίου 1843 σχετική με το ήθος και τη διαγωγή του ιερέα Αγαπίου, ο οποίος συνδέθηκε πνευματικά με τον μακαριστό εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Δέρκων Γρηγόριο, που απαγχονίσυηκε από τους Τούρκους στις 3 Ιουνίου 1821.
Ο Δέρκων Γρηγόριος ανταποκρίθηκε σε αίτηση του Παλαιών Πατρών Γερμανού και του παραχώρησε τον Αγάπιο, ο οποίος χειροτονήθηκε διάκονος από τον Π. Πατρών Γερμανό.
Αλλά ας δούμε τα όσα ενδιαφέροντα αναφέρει στο γράμμα του ο Μεσσήνης Ιωσήφ.
“Ὁ ἱερομόναχος
οὗτος ἔχει πατρίδα τὴν κωμόπολιν Ἀσλάναγα, τοῦ Δήμου Ἄρεως τῆς ἐπαρχίας
Καλαμῶν, παιδίον ὂν ἀπῆλθεν εἰς τὸ μοναστήριον τοῦ Βουλκάνου καὶ ἐμαθήτευσε
τὰ ἱερὰ κοινὰ γράμματα παρὰ τῷ θείῳ του Ἀνθίμῳ Ἱερομονάχῳ. Αὐτὸς ὁ
θεῖός του κατ’ ἀνάγκην τοῦ μοναστηρίου των ἐπὶ τουρκοκρατίας ἀπῆλθεν εἰς Κωνσταντινούπολιν,
συχνάζων θαμινῶς πρὸς τὸν ἀοίδιμον Δέρκων Γρηγόριον. Ὁ μακαρίτης
βλέπων τὸν Ἀγάπιον αὐτὸν πρόθυμον καὶ ἄγρυπνον εἰς τὰς ὑπηρεσίας, ἔλαβεν
εὐχαρίστησιν νὰ τὸν ζητήσῃ παρὰ τοῦ εἰρημένου Ἀνθίμου, καὶ μετὰ χαρᾶς
ἐξεπλήρωσε τὴν διαταγήν του.
οὗτος ἔχει πατρίδα τὴν κωμόπολιν Ἀσλάναγα, τοῦ Δήμου Ἄρεως τῆς ἐπαρχίας
Καλαμῶν, παιδίον ὂν ἀπῆλθεν εἰς τὸ μοναστήριον τοῦ Βουλκάνου καὶ ἐμαθήτευσε
τὰ ἱερὰ κοινὰ γράμματα παρὰ τῷ θείῳ του Ἀνθίμῳ Ἱερομονάχῳ. Αὐτὸς ὁ
θεῖός του κατ’ ἀνάγκην τοῦ μοναστηρίου των ἐπὶ τουρκοκρατίας ἀπῆλθεν εἰς Κωνσταντινούπολιν,
συχνάζων θαμινῶς πρὸς τὸν ἀοίδιμον Δέρκων Γρηγόριον. Ὁ μακαρίτης
βλέπων τὸν Ἀγάπιον αὐτὸν πρόθυμον καὶ ἄγρυπνον εἰς τὰς ὑπηρεσίας, ἔλαβεν
εὐχαρίστησιν νὰ τὸν ζητήσῃ παρὰ τοῦ εἰρημένου Ἀνθίμου, καὶ μετὰ χαρᾶς
ἐξεπλήρωσε τὴν διαταγήν του.
Ὁ Ἀγάπιος περίπου
τῶν 4 ἐτῶν ἐδούλευσεν εἰλικρινῶς καὶ πιστῶς τὸν ἀείμνηστον ἐκεῖνον.
τῶν 4 ἐτῶν ἐδούλευσεν εἰλικρινῶς καὶ πιστῶς τὸν ἀείμνηστον ἐκεῖνον.
Ὁ μακαρίτης Παλαιῶν
Πατρῶν Γερμανὸς ἐλθὼν τὸ δεύτερον εἰς Κωνσταντινούπολιν ὡς Πελοποννήσιον
ἐζήτησεν τὸν Ἀγάπιον παρὰ τοῦ Δέρκων, ὅστις χαριζόμενος τῷ ἀδελφῷ ἐνέδωσεν
εἰς τὴν αἴτησίν του.
Πατρῶν Γερμανὸς ἐλθὼν τὸ δεύτερον εἰς Κωνσταντινούπολιν ὡς Πελοποννήσιον
ἐζήτησεν τὸν Ἀγάπιον παρὰ τοῦ Δέρκων, ὅστις χαριζόμενος τῷ ἀδελφῷ ἐνέδωσεν
εἰς τὴν αἴτησίν του.
Ὁ Παλαιῶν Πατρῶν
ἐχειροτόνησε τὸν Ἀγάπιον ἱεροδιάκονον, κατέβη δὲ εἰς τὴν ἐπαρχίαν
του καὶ ἐξ ἐκείνης τῆς ἡμέρας, ἄχρι τῆς ἀποβιώσεως τούτου, δὲν ἔλειψεν
ἐκ τῶν πλευρῶν του μήτε στιγμήν. Εἰσβαλόντος παρ’ ἐλπίδα τοῦ Ἰσοὺφ πασᾶ
εἰς τὰς Πάτρας ἐκινδύνευσεν ὁ Παλαιῶν Πατρῶν νὰ συλληφθῇ, ὁ Ἀγάπιος ἄρας
αὐτὸν ἐπὶ τῶν ὤμων του ἐξήγαγεν αὐτὸν ἔξω τῆς πόλεως καὶ διαστήματός
τινος, ἕως ὅτου προέφθασαν οἱ ἵπποι του, εἰς ἐκείνην τὴν τρομερὰν
περίστασιν ἀπώλεσεν ὁ Ἀγάπιος πᾶσαν τὴν χρηματικὴν καὶ ῥουχικήν
του οὐσίαν”.
ἐχειροτόνησε τὸν Ἀγάπιον ἱεροδιάκονον, κατέβη δὲ εἰς τὴν ἐπαρχίαν
του καὶ ἐξ ἐκείνης τῆς ἡμέρας, ἄχρι τῆς ἀποβιώσεως τούτου, δὲν ἔλειψεν
ἐκ τῶν πλευρῶν του μήτε στιγμήν. Εἰσβαλόντος παρ’ ἐλπίδα τοῦ Ἰσοὺφ πασᾶ
εἰς τὰς Πάτρας ἐκινδύνευσεν ὁ Παλαιῶν Πατρῶν νὰ συλληφθῇ, ὁ Ἀγάπιος ἄρας
αὐτὸν ἐπὶ τῶν ὤμων του ἐξήγαγεν αὐτὸν ἔξω τῆς πόλεως καὶ διαστήματός
τινος, ἕως ὅτου προέφθασαν οἱ ἵπποι του, εἰς ἐκείνην τὴν τρομερὰν
περίστασιν ἀπώλεσεν ὁ Ἀγάπιος πᾶσαν τὴν χρηματικὴν καὶ ῥουχικήν
του οὐσίαν”.
Το κείμενο αυτό περιλαμβάνεται στον Β΄ τόμο του έργου του π. Μελετίου Κουράκλη, που περιλαμβάνει εκατοντάδες τεκμηριωτικά έγγραφα και είναι καρπός συστηματικής και κοπιώδους μελέτης.
Το δίτομο αυτό έργο είναι πραγματικά μοναδικό και πολύτιμο εργαλείο για την καλύτερη κατανόηση μιας άγνωστης, εν πολλοίς, πτυχής του νεοελληνικού εκκλησιαστικού μας βίου.
