Καθηγητής Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ
Κοσμήτορας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Άρχων Προστάτης των Γραμμάτων της Μ.τ.Χ.Ε.
ΤΙΜΩΝΤΑΣ ΕΠΑΞΙΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑ ΑΡΧΙΕΡΩΣΥΝΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ
Οι πατριαρχικές επέτειοι τιμώνται πάντοτε από πιστούς και λογίους με αισθήματα σεβασμού τιμής και αγάπης προς το Σεπτό Πρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχου. Την καλή αυτή παράδοση τίμησε πρόσφατα και η Πατριαρχική Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης, ένα ευφήμως γνωστό ανώνατο πνευματικό και εκπαιδευτικό ίδρυμα της Μεγαλονήσου, με τον τόμο Αφιερωματικός τόμος επί τη πεντηκονταετία Αρχιερατείας του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου Α΄ [(Ηράκλειο Κρήτης) Δεκέμβριος 2023, σελ. 176]. Ένα τόμο που συνδυάζει την ιδιότητα του τυπογραφικού κομψοτεχνήματος με την υπόσταση ενός στιβαρού πνευματικού, επιστημονικού και καλλιτεχνικού δημιουργήματος.
Μικρός αλλά περιεκτικός, καλοτυπωμένος και μεστός πνευματικού νοήματος, συμβολισμών και σεβασμού προς το Ιερόν Κέντρον και τον Πρωτοκορυφαίο της Ορθοδοξίας, τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο τόμος. Μετά την προσφώνηση του Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ευγενίου (σ. 9), τον πρόλογο του Προέδρου του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου της Ακαδημίας κ. Μιχαήλ Στρουμπάκη (σ. 15) και την προσφώνηση του τότε Μ. Πρωτοσυγκέλλου και νυν Μητροπολίτου Σελευκείας κ. Θεοδώρου, Καθηγητού της Πατριαρχικής Ακαδημίας της Κρήτης, στα σεπτά πατριαρχικά ονομαστήρια (σ. 19), στον τόμο αυτό περιλαμβάνονται δέκα κείμενα.
Πρόκειται για τις μελέτες του Εμμ. Δουνδουλάκη για τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο ως «πρώτο» και «έσχατο» πάντων διδάσκαλο (σ. 29), του π. Αυγουστίνου Μπαϊραχτάρη για τη συμβολή του Πατριάρχου Βαρθολομαίου στον οικουμενικό διάλογο και στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών (σ. 37), του Χριστοφόρου Αρβανίτη για την «συναπάντηση» του Οικουμενικού Πατριάρχη με τα ανθρώπινα δικαιώματα (σ. 45), του Ιωάννη Λίλη για την ομιλία του Παναγιωτάτου κατά την αναγόρευσή του σε Επίτιμο Διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, το 1992, σχετικά με την σύζευξη ελληνικού πνεύματος και Ορθοδοξίας (σ. 53).
Επίσης για τα κείμενα της Ροδάνθης Ανδρουλιδάκη σχετικά με το παρόν ως «ευτυχία» στη βιοτή του Πατριάρχου Βαρθολομαίου (σ. 59), του Εμμανουήλ Ξυνάδα για την ψαλτική τέχνη ως πολιτιστικό αγαθό (σ. 67), του Εμμανουήλ Ανδρουλιδάκη για την παρουσία της Κρήτης στους αντιφωνητήριους λόγους του Παναγιωτάτου, κατά την πρώτη επίσκεψή του στην Αρχιεπισκοπή Κρήτης, το 1992 (σ. 77), της Χρυσοβαλάντης Παπαναστασοπούλου σχετικά με την κρίση και την οικολογική κρίση στον Ψαλμό 103 (σ. 85), του Γεώργιου Σαμουράκη για την χρήση κειμένων των Πατέρων της Εκκλησίας στις πασχαλινές Πατριαρχικές Αποδείξεις του Παναγιωτάτου, από το 1992 ως το 2021 (σ. 93) και της Αμαλίας Γεναράκη σχετικά με την σταχυολόγηση της πατριαρχικής σοφίας από το βιβλίο του Oliver Clement για τον διάλογό του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο (σ. 101).
Στη συνέχεια ο περικαλλής αυτός τόμος, στον οποίο συνδυάζονται μελέτες, κείμενα και μουσικά μέλη «που αφορούν στο Σεπτό Κέντρο της Ορθοδοξίας, κυρίως όμως στο πρόσωπο του Προκαθημένου της Μητρός Εκκλησίας κ.κ. Βαρθολομαίου», περιλαμβάνει τα σχετικά με την μελοποίηση της ακολουθίας του αγίου Αποστόλου Βαρθολομαίου, από τον Μιχαήλ Στρουμπάκη (σ. 113), εκκλησιαστικά μέλη από την ακολουθία του αγίου αποστόλου Βαρθολομαίου (σ. 122), τα σχετικά με την εναρμόνιση εκκλησιαστικού ύμνου από την Βασιλεία Μπούρα (σ. 136), καθώς και «λίγα λόγια … εν είδει επιστολής» από τον Ανδρέα Γιακουμάκη (σ. 141) και τέλος επτά παραδοσιακά τραγούδια (σ. 146) με την μουσική καταγραφή τους, προς τιμήν του Παναγιωτάτου και της επετείου πεντηκονταετίας Αρχιερατείας του.
Ο τόμος περιλαμβάνει και ένα ψηφιακό δίσκο, στον οποίο περιέχονται οκτώ εκκλησιαστικά μέλη, με τελευταία την φήμη του Πατριάρχου, καθώς επίσης και «εκ του ειρμολογίου» τον ειρμό της Θ΄ ωδής «εις τα Εισόδια της Θεοτόκου» και οκτώ παραδοσιακά τραγούδια. Η εικονογράφηση του τόμου συμπληρώνει προσφυώς την εξαιρετική τυπογραφική και τυποτεχνική του ποιότητα, δεδομένου ότι είναι διακριτική και ενδεικτική, με κατάλογο των εικόνων που παρατίθεται στο τέλος (σ. 172).
Πρόκειται για πρωτότυπο αφιέρωμα, που τιμά την πατριαρχική επέτειο κυρίως μέσω των έργων και των λόγων του Παναγιωτάτου, υπό την έννοια του «τα σα εκ των σων», με τον συνδυασμό λόγου και μέλους. Για τον λόγο αυτό το αφιέρωμα τούτο ξεχωρίζει με την ποιότητα και το περιεχόμενό του μέσα από την μεγάλη και πυκνή σχετική βιβλιογραφία. Αξίζουν πραγματικά θερμά συγχαρητήρια στους συντελεστές του, τόσο τους συγγραφείς των επιμέρους κειμένων και τους φροντιστές και εκτελεστές των μελών, εκκλησιαστικών και παραδοσιακών, όσο και στον υπεύθυνο έκδοσης, τον Αναπληρωτή Καθηγητή Χριστοφόρο Αρβανίτη, τον Αναπληρωτή Καθηγητή Μιχαήλ Στρουμπάκη και το μέλος ΕΔΙΠ Χρυσοβαλάντη Παπαναστασοπούλου για την επιμέλεια και τις διορθώσεις των κειμένων καθώς και στον κ. Στρουμπάκη και το μέλος ΕΔΙΠ Ανδρέα Γιακουμάκη για την επιμέλεια του συνοδευτικού ψηφιακού δίσκου.
Σχεδίασαν, επιμελήθηκαν και παρουσίασαν ένα επάξιο αφιέρωμα, που θα μείνει ως σημείο αναφοράς στη σχετική βιβλιογραφία, λόγω της πρωτοτυπίας του, της ενάργειας των κειμένων του, της ανάδειξης αμελέτητων εισέτι πλευρών της δράσης του Παναγιωτάτου, της ευαισθησίας και της καλλιτεχνικότητάς του, που διατρέχει την παράδοση του Γένους με άξονες την ιστορική διαδρομή, την πνευματική λάμψη και την πολιτιστική παράδοση της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.
Και βέβαια, άφησαν στους επιγενομένους ένα μνημείο απλής τυπογραφικής και πνευματικής κομψότητας και ταπεινής μεγαλοπρέπειας, ανάλογο της προσφοράς του αειφεγγούς Φαναρίου στην Οικουμένη, την Ορθοδοξία και το Γένος. Ένα τέλειο πολυχρονισμό του Παναγιωτάτου, υψίστης σημασίας, αξιομίμητο και παραδειγματικό.
