Κείμενο – φωτογραφίες: Ρέα Πουρνάρα
Έχουμε μια εκκλησία μέσα στην καρδιά του Πέρα που για να βρεις την είσοδο της πρέπει να ξέρεις από Πόλη. Πρέπει να ξέρεις ότι θησαυρός μεγάλος μπορεί να χαντακωθεί μέσα σε πασάζ, μέσα σε καλντιρίμια, μέσα σε καπελάδικα, μέσα σε κουμπιατζίδικα, μέσα σε λουλουδάδικα. Και τα τελευταία χρόνια μέσα σε καφενέδες κουλτούρας σε λιθόστρωτα σκαλοπάτια, που λίγο βλέπουν ουρανό και σε βγάζουν μπροστά στο θαύμα.
«Ρίπτετε την αξία του κηρίου εντός του κιβωτίου» γράφει ο μαρμάρινος και ξυλοσκαλισμένος κηροστάτης. Το είδες αυτό είσαι στον νάρθηκα της Παναγίας!
Στην σημερινή πανηγυρική και πατριαρχική θεία λειτουργία μαζί με αρχιερείς, η επιτροπή άνοιξε και την κυρία είσοδο της εκκλησίας, με κόκκινο τάπητα, η οποία σε εισάγει ωσαύτως στον νάρθηκα.
Ένα έργο τέχνης η εκκλησία μας αυτή που αφιερώθηκε στα Εισόδια της Θεοτόκου από τους φιλόναους Πολίτες και τις φιλόκαλες αδελφότητες αυτής της περιοχής στις αρχές του 19ου αιώνα, το 1804. Του χρόνου 220 χρόνια από το δώρημα! Για να μάς αφήσουν «μνήμη εκκλησιαστική για όσους την μελετούν και την επιδιώκουν». (1)
Ο Πατριάρχης ψάλλει αντί του Άρχοντος Πρωτοψάλτου στον όρθρο εναλλάξ με τον Άρχοντα Λαμπαδάριο και τους περί αυτόν. Τα φώτα χαμηλά, κι όμως η εκκλησία φωτίζεται, μόνο η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου φθάνει.
«Την Φαναριώτικη Συνείδηση την ποικίλουν τα ιδιότυπα ιδεολογήματα της. Και δεν είναι μόνον εκκλησιαστικής ιδιοπροσωπίας. Είναι και ιστορικών ιδιαιτεροτήτων. Και χρονοχωρικών λογισμών. Είναι από επικλήσεις μοναδικών καταβολών. Από πατερικούς και θεολογικούς φθόγγους και του αμέσου περιβάλλοντος και του ευρυτέρου κλίματος. Είναι από μαρτυρίες της πρωτογενούς και της μετέπειτα αυθεντικότητας» έγραψε ο Πέργης Ευάγγελος στο βιβλίο του ‘Εκ Φαναρίου…’ Γ’.
Σήμερα έχουμε χειροτονία διακόνου που έρχεται στην Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία από το Αρκαλοχώρι Κρήτης, συνοδεύεται από τον Γέροντα του π. Μελχισεδέκ από την Μητρόπολη Κυδωνίας και Αποκορώνου, και ονομάζεται Ανατόλιος. Σήμερα έχουμε τον Ηγούμενο της θαυμαστής Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους π. Ναθαναήλ, που κηρύττει τον θείο λόγο με την βαθειά αγάπη του προς την Παναγία. Παραδείγματα Φαναριώτικης γαλουχίας και συνειδήσεως και πορείας αιώνων.
Και ο Πατριάρχης πληροφορεί τον διάκονο του ότι τον υποδέχεται πατρικώς «ο Ηγούμενος του μεγάλου Μοναστηρίου της Ορθοδοξίας, του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, και σε εναγκαλίζονται οι πρεσβύτεροι αδελφοί σου ιερείς και διάκονοι του Κοινοβίου μας, οι οποίοι προηγήθησαν σου και ήδη μυούνται οσημέραι εις αυτό το βιούμενον μυστήριον.
… Λοιπόν, τεκνίον προσφιλές, ερχόμενος από την ναυαρχίδα του Πατριαρχείου εις την Μεσόγειον, από την εύανδρον Κρήτην, αγκυροβόλησε πλέον εις τον αειδίνητον Βόσπορον, “στους κόρφους και στους Βόσπορους” του Κωστή Παλαμά. Και αν δεν θα πιης όλον τον Βόσπορον, φρόντιζε και αγωνίζου, και συναγωνίζου μετά των λοιπών, “όπως η ιερά ολκάς διέρχηται καθ’ εκάστην αλώβητος διά τε των Συμπληγάδων και διά των Κυανέων Πετρών”.
… Φως Χριστού να διαχέης γύρω σου, πάντοτε με σεμνότητα και ταπεινοφροσύνην, με αγαπητικήν διάθεσιν και πεπλατυσμένην καρδίαν. Χωρίς να γίνεσαι δέσμιος ή θηρευτής των αξιωμάτων, τα οποία όταν έρχωνται είναι βεβαίως ευπρόσδεκτα, όμως δεν είναι αυτά που δίδουν αξία και περιεχόμενον εις τον άνθρωπον, αλλά αντιστρόφως ο άνθρωπος εις αυτά».(2)
Πώς να μην συνεχίζει η Φαναριώτικη Συνείδηση να λειτουργεί «μέσα σε ιριδισμούς ενιαυτών και ανήλιους χρόνους κρίσιμης προσδοκίας. Να πληροφορεί περί των αλαλήτων της. Περί της μοναδικότητας της Ρωμηοσύνης, της διαπορευομένης δια των οικτιρμών του Θεού». (1)
Πόσο συνδέονται ο λόγος του Πατριάρχου με το κήρυγμα του Ηγουμένου και τα γραφούμενα του μακαριστού Πέργης. Μια αναπάντεχη συμπορεία στην σημερινή μεγάλη λειτουργία που χάρηκαν Πολίτες, που γεύθηκαν επισκέπτες. Με την λαμπρότητα που έπρεπε στην Παναγία. Με τις ζωντανές νωπογραφίες των τοίχων, με τις λαμπρές εικόνες του τέμπλου, του δεξιού και του αριστερού κλίτους, με τις αφιερώσεις των πάλαι ποτέ αδελφοτήτων χαραγμένες πάνω από τις εικόνες! Για να συναντώνται διαρκώς και με δέος με τα μάτια όλων. Ανεκτίμητη η διαθήκη τους, ανεκτίμητη η κληρονομιά μας.
Πόλις, 21 Νοεμβρίου 2023
(1) “Εκ Φαναρίου…” Γ’ Ευαγγέλου Γαλάνη, Μητροπολίτου Πέργης, Εκδόσεις Μίλητος σελ. 116-119.
(2) Από τον λόγο του Πατριάρχου Βαρθολομαίου προς τον νεοχειροτονηθέντα διάκονο Ανατόλιο.
