Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Ο Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος Βαλληνδράς (1915-2008), στο μεγάλο πρόγραμμα ηχογραφήσεων εκκλησιαστικής μουσικής του Μανόλη Χατζηγιακουμή, πραγματοποίησε και μία πολύ σημαντική ηχογράφηση: όλες τις αργές Καταβασίες Πέτρου Πελοποννησίου (Σύνθεση περ. 1764-1770).
Ένα δείγμα αυτού του έργου πήραμε με την «Ανθολογία Όγδοη» που εκδόθηκε στη σειρά «Ανθολογίες» των «Μνημείων Εκκλησιαστικής Μουσικής» στα 1999, από το «Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων» που ίδρυσε και διευθύνει ο Μανόλης Χατζηγιακουμής. Ολόκληρο το έργο εκδόθηκε αργότερα, το 2012, ως «Σώμα Τέταρτο».
Σημειώνει ο Μανόλης Χατζηγιακουμής για τον Πατρών Νικόδημο:
“Λειτουργικός αρχιερεύς, ψάλτης ηδύφωνος και αρχαιοπρεπής, ακόμη ικανός συνθέτης, από τους πιο αξιόλογους της εποχής μας. Στα πρώτα νεανικά του χρόνια άσκησε την ψαλτική τέχνη σε πολλούς ναούς των Aθηνών. Oι δυνατότητές του καλύπτουν όλο το φάσμα του εκκλησιαστικού ρεπερτορίου, υπερέχει ωστόσο σε όσα μέλη διατηρούνται ενεργά και ζωντανά στη λειτουργική πράξη. Tο ερμηνευτικό του ιδίωμα, διανθισμένο με πολλά εξπρεσιονιστικά στοιχεία, συγκλίνει σε ύφος έλλογο, πειθαρχημένο και ομοιογενές. Aπό μιάν άποψη, παραπέμπει στο κλίμα του Oικουμενικού πατριαρχείου και της Kωνσταντινούπολης γενικότερα. Eυεξήγητο, αφού ο κυριότερος δάσκαλός του υπήρξεν ο Γρηγόριος Bαλληνδράς (θείος από πατέρα), ο οποίος, με τη σειρά του, υπήρξε μαθητής του ονομαστού πρωτοψάλτη της Mεγάλης του Xριστού Eκκλησίας Iακώβου Nαυπλιώτη”.
Παραθέτουμε εδώ τις περίφημες Καταβασίες Χριστός γεννάται ηχ α´ Πέτρου Πελοποννησίου (Ωδές α’-θ’) του Α´ Κανόνα των Χριστουγέννων (Ειρμολόγιο, σ. 9-22. Διάρκεια 14′.25”).
Τις Καταβασίες αυτές τις θυμάμαι από τον Δεσπότη να τις ψάλλει στο αργό μέλος, όταν ήμουν παιδί, από του Θρόνου και από μνήμης, στον ιστορικό Ναό του Παντοκράτορος Πατρών, κατά την πανήγυρι του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου (15 Δεκεμβρίου). Αυτό, φυσικά, το έκανε και σε άλλους ναούς που πανηγύριζαν την προεόρτιο των Χριστουγέννων περίοδο, οπότε και ψάλλονται στον Όρθρο οι Καταβασίες “Χριστός γεννάται”. Μιλάμε, δηλαδή, για μια μακρόχρονη λειτουργική βίωση και πράξη που αποτυπώνεται στην συγκεκριμένη ηχογράφηση. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος έψαλε τις αργές Καταβασίες “Χριστός γεννάται”, με τρόπο μεγαλοπρεπή, αλλά και ενθουσιαστικό!
Ήταν πραγματικά ανεπανάληπτος, όπως και η λειτουργική εμπειρία την οποία ζήσαμε στην Πάτρα κατά την αρχιερατεία του.
