Κατεύθυνση Βυζαντινής Μουσικής του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Διεθνές Μουσικολογικό Συνέδριο υπό τον τίτλο «Η μουσική βοά τη οικουμένη» (3-5 Νοεμβρίου 2023).
Αφιερωμένο στα 32 χρόνια πατριαρχίας (1991-2023) και 50 χρόνια αρχιερατείας (1973-2023) του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου και στον ιστορικό θεσμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Ακολουθεί περίληψη εισήγησης με θέμα:
«Νικόλαος-Νικόδημος Βαλληνδράς:
Ένα λαμπρό παράδειγμα αρχιερατικής καλλιτεχνικής μουσικής ιδιοφυΐας»
Ηλίας Δ. Μογλενίδης
Υποψήφιος Διδάκτωρ Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Στη συγκεκριμένη εισήγηση παρουσιάζεται το μουσικό πορτρέτο του Νικολάου-Νικοδήμου Βαλληνδρά. Εκεί, γίνεται εκτενής αναφορά τόσο στη μουσική κλίση, όσο και στο μουσικό, στο ιεροψαλτικό, στο μελοποιητικό, στο μελουργικό και στο μουσικό συγγραφικό έργο του Νικολάου-Νικοδήμου Βαλληνδρά. Πρωτίστως, εντοπίζονται οι οικογενειακές μουσικές καταβολές του Νικολάου Βαλληνδρά, οι οποίες ήσαν επηρεασμένες από τη Ναξιώτικη μουσική παράδοση αιώνων. Εν συνεχεία, εντοπίζονται τα πρόσωπα και οι καταστάσεις, που επηρέασαν τη μουσική κλίση του νεανία Νικολάου Βαλληνδρά. Έπειτα, εξαίρονται οι βασικοί τομείς του μουσικού, του ιεροψαλτικού και του σχετικού συγγραφικού έργου του Νικολάου Βαλληνδρά. Άλλωστε, αποτελεί και το βασικότερο μουσικό άξονα, στον οποίο και επιμένουμε, παρουσιάζοντας τα σημαντικά στοιχεία και τις βασικές παραμέτρους του συνολικού έργου του Νικολάου Βαλληνδρά.
Κατόπιν, σημειώνουμε τη Μουσική, τη Μελοποιητική και τη Μελουργική δραστηριότητα του Νικοδήμου Βαλληνδρά. Εκεί, παρουσιάζεται, αναλυτικώ τω τρόπω, το αληθινό, και το ασφαλές, συνάμα, παράδειγμα της μεταλαμπάδευσης, από γενιά σε γενιά, της μακραίωνης και γνήσιας μουσικής παράδοσης. Είναι οι: Ιάκωβος Ναυπλιώτης, Γρηγόριος Βαλληνδράς και Νικόδημος Βαλληνδράς. Προσέτι, γίνεται λόγος για τα στοιχεία εκείνα, τα οποία συνθέτουν την πανδαισία λόγου και μέλους. Η αναφορά μας εστιάζεται στη μουσική φαντασία του. Δηλαδή, στο γεγονός της συγγραφής μουσικών κειμένων, στα οποία χρησιμοποιεί, ταυτόχρονα, παραδοσιακές, αλλά και νεότερες μουσικές θέσεις.
Επίσης, αναφέρονται και τα σημαντικά τεκμήρια, τα οποία συγκροτούν τη θεολογική και τη μουσική ερμηνεία των ύμνων. Επιπλέον, υφίστανται και οι αναφορές σε σημαντικές ηχογραφήσεις, οι οποίες έχουν εκδοθεί από τον κ. Μανώλη Χατζηγιακουμή. Επισημαίνεται, ότι ο Νικόδημος Βαλληνδράς κατέχει και το χάρισμα της μελοποιΐας. Εκεί, συναντά κανείς τον νευραλγικό τομέα της σύνθεσης των ύμνων. Το αποκορύφωμα, όμως, της ιδιοφυΐας του Νικοδήμου Βαλληνδρά είναι οι συνθέσεις «της στιγμής». Η δυνατότητα να συνθέτει ακόμη και πάνω σε χαρτοπετσέτες διάφορους ύμνους, που άκουγε τη συγκεκριμένη στιγμή.
Τέλος, εξαίρεται και το γεγονός της ανάγνωσης της θεωρίας της Ελληνικής Θρησκευτικής Βυζαντινής Μουσικής Τέχνης, η οποία του χάριζε τα εχέγγυα για τη σωστή και την πλήρη προετοιμασία. Ο κατεξοχήν εκκλησιαστικός, ο πνευματικός και ο μουσικός οδοδείκτης της τέλειας, της υγιούς και της αληθινής αγάπης και αφοσίωσης στη Βυζαντινή Μουσική Τέχνη υπήρξε η με ταπείνωση ευχαριστιακή και η δοξολογική προσευχή.
Εν κατακλείδι, αναφέρονται οι ανατεθείσες από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος σημαντικές Προεδρίες δύο Ειδικών Επιτροπών, με σκοπό την παρακολούθηση, τον έλεγχο και τη διαφύλαξη της πατρώας βυζαντινής μουσικής, των συναφών προβλημάτων και των εκδόσεών της. Τέλος, επισημαίνονται τα οράματα του Νικοδήμου Βαλληνδρά, τα οποία ήσαν η ίδρυση Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών, (εκκλησιαστική μουσική, εκκλησιαστική γλυπτική, εκκλησιαστική ζωγραφική και εκκλησιαστική αρχιτεκτονική), και η ίδρυση Ειδικής Έδρας Βυζαντινής Μουσικής στις Θεολογικές Σχολές των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης.
Ηλίας Μογλενίδης
Γεννήθηκε το 1986 στο Αμύνταιο Φλώρινας. Σπούδασε Θεολογία στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης. Πραγματοποίησε Μεταπτυχιακές Σπουδές στο Μεταπτυχιακό Τμήμα Θεολογικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Νεαπόλεως Πάφου Κύπρου. Είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τυγχάνει κάτοχος Πτυχίου Βυζαντινής Μουσικής και Διπλώματος Μουσικοδιδασκάλου. Διακονεί, ως Λαμπαδάριος (Ιεροψάλτης) στον Ιερό Ναό των Αγίων Νικολάου και Δημητρίου Χαριλάου Θεσσαλονίκης. Υπηρετεί, ως Λαϊκός Ιεροκήρυξ της Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας. Εργάζεται, ως Διευθυντής της Βιβλιοθήκης και του Ιστορικού Αρχείου του Ιδρύματος Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού «Μέλαθρον Αναστασίου-Ιουλίας Μπίλλη».
Έχει συμμετάσχει σε διάφορα Ερευνητικά και Επιμορφωτικά Προγράμματα και Σεμινάρια. Μερικές από τις επιστημονικές δραστηριότητες αποτελούν και η συμμετοχή του, ως Ομιλητή, σε Επιστημονικά Συνέδρια και Ημερίδες στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό. Έχει συγγράψει αρκετές μελέτες Θεολογικού, Ιστορικού και Μουσικολογικού περιεχομένου. Αρθρογραφεί τακτικά, στον Ελληνικό Τύπο και σε Επιστημονικά, Θεολογικά, Ιστορικά, Μουσικολογικά και Εκκλησιαστικά Περιοδικά, για θέματα της Χερσονήσου του Αίμου. Αποτελεί συνεργάτης πολλών εφημερίδων, περιοδικών, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών.
Ομιλεί την Αγγλική Γλώσσα. Παρακολούθησε Σεμινάρια Παλαιογραφίας δύο Περιόδων Ακαδημαϊκών Σπουδών στη Σχολή Παλαιογραφίας του Αγιολογικού Κέντρου Μελετών της Ιεράς Μονής Αγίας Θεοδώρας της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.
Είανι Αναπληρωματικό Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού «Μέλαθρον Αναστασίου – Ιουλίας Μπίλλη». Επίτιμο Μέλος του Κέντρου Εκκλησιαστικών, Ιστορικών και Πολιτισμικών Μελετών της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας. Τακτικό Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Θρησκείας με έδρα την Μπολόνια της Ιταλίας. Τακτικό Μέλος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκης. Τακτικό Μέλος του Ιδρύματος Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού «Μέλαθρον Αναστασίου – Ιουλίας Μπίλλη». Τακτικό Μέλος του Σωματείου Ιεροψαλτών της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης «Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός». Τακτικό Μέλος του Συλλόγου Αμυνταιωτών, Περιχώρων και Φίλων Θεσσαλονίκης «Ο Αμύντας».
