Μητροπολίτου πρ. Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
“Τό ἄφιλον τῶν νέων πόλεων εἶναι καταπιεστικόν”.
Εἶναι γνωστόν, ὅτι ἀπό ἱκανῶν δεκαετηρίδων ὁ πλανήτης μας εἰσῆλθεν εἰς τήν ἐποχήν μιᾶς νέας ἐπαναστάσεως: «τήν νέαν τᾶξιν τοῦ κόσμου». Μίαν νέαν ἱστορικήν τομήν ἐκφοβιστικοῦ χαρακτῆρος μέ ἀπροβλέπτους μελλοντικάς ἐξελίξεις, εἰς τήν ὁποίαν τά πάντα ἀλλάσσουν συνεχῶς καί ἰλιγγιωδῶς. Διό καί δέν πρέπει νά μᾶς ἐντυπωσιάζει ὁ τίτλος, ἀνεξαρτήτως τῆς σκοπιμότητός του. Ἐξ ἄλλου, γνωστόν τό «ὅ,τι ἐπιθυμεῖ νά παραμείνει, ὀφείλει νά ἀλλάζει» (ΠΑΣΟΚ!).
Οὔτω λοιπόν ἐπί τοῦ θέματος, μεταξύ ἄλλων ἀναφέρεται: οἱ μεγάλοι καταθέται καί αἱ τεράστιαι ἑνώσεις ἐπιχειρίσεων καταλαμβάνουν τά κέντρα τῶν πόλεων. Διά ὑψηλοτέρας ὠφελείας πρῶται ὕλαι ἐκμεταλλεύονται ἀπολύτως, μεγάλα δάση καταστρέφονται διά τῆς ξυλεύσεως καί μολύνονται τό ἔδαφος, ἡ θάλασσα, ἡ ἀτμόσφαιρα, καθώς καί τά προϊόντα αὐτῶν, ὠθοῦνται πρός τήν ἐκβιολόγησίν των. Ὁ καλπάζων καπιταλισμός ἀπειλεῖ τόν ἄνθρωπον, τήν Δημοκρατίαν, τήν Φύσιν καί τό κλίμα. Πάντα ταῦτα ἀνεφέρθησαν πρό δεκαετιῶν ὑπό ὑπευθύνων διαφόρων Ἱδρυμάτων, ὅμως εἰς ὧτα μή ἀκουόντων, τυφλῶν, ἀλάλων, ἡδονιστῶν, τομαριμανῶν κ.ἄ. Διά τοῦτο ἡ οἰκονομία καί κατανάλωσις ὀφείλουν βασικῶς νά ἀλλαγοῦν 1.
Ἡ ἀθλιότης πολλῶν κέντρων πόλεων ἔχει ποικίλα αἴτια. Ἕν τούτων εἶναι ὅτι εἰς αὐτά σχεδόν δέν κατοικοῦν ἄνθρωποι. Δέν ὑφίσταται λυπηρότερος καί ἐρημότερος τόπος ἀπό τάς ζώνας διά πεζούς μετά τήν 20ην ὥραν. Ὅπου λοιπόν δέν κατοικοῦν ἄνθρωποι, δέν ὑπάρχουν καί πεζοπόροι μετά τό κλείσιμον τῶν καταστημάτων. Ἄς ἀφεθοῦν οἰ πολιτισμικοί χῶροι καί τά ἐστιατόρια, τά ὁποῖα χρειάζονται αὐτούς.
Προσέτι ἔρχεται καί ἡ λύπη τῶν γιγαντιαίων κυβικομόρφων καί λοιπῶν οικοδομημάτων τῶν «ἐφιαλτικῶν» οὐρανοξύστων 2, μέ τάς ἐναλασσομένας προσόψεις των. Πρό αὐτῶν δέ δέν ἐπιθυμεῖ τις νά ἵσταται καί δι’ ἕν μικρόν ταχυέδεσμα (fast food).
Ἤδη τό 1965 ὁ A. Mitscherlich 3, παρεπονεῖτο διά τό ἀφιλόξενον τῶν πόλεων, ὅμως ὅσον οἱ ἄνθρωποι συνωθοῦνται εἰς τά πολυκαταστήματα, κάθε κριτική εἶναι ἄσκοπος. Ἡ πρόσοψίς των ἠμπορεῖ εἰσέτι νά εἶναι φοβερή καί αἱ ζῶναι τῶν πεζῶν τόσον ἔρημοι. Βασικόν τυγχάνει νά ἠμποροῦν νά ἀγοράζουν ὅ,τι χρειάζονται καί μιά θέσις σταθμεύσεως διά τό αὐτοκίνητον. Τό μοδέλον αὐτό τῆς ἀγορᾶς ἔφθασεν εἰς τό τέλος του. Εἰς τόν αἰῶνα τοῦ διαδυκτίου τό πολυκατάστημα ἐνεκρώθη, δέν ἔχει πλέον αὐτό λόγον ὑπάρξεως, καί ἄν ἀκόμη εἶναι τόσον μεγάλον. Ἡ ἐπιλογή εἰς τήν εἰκονικήν ἀγοράν ἐν τῷ οἴκῳ εἶναι διαρκῶς μεγαλυτέρα, καί ἡ παράδοσις ἄνευ χρεώσεως εἰς αὐτόν, ἄνευ εἰσητηρίου σταθμεύσεως! Κύριε ἐλέησον!
Ἡ ἐξαφάνισις τῶν πολυκαταστημάτων εἶναι τραγική διά τούς ὑπαλλήλους.
Ἀλλά καί μία εὐκαιρία πρός ἐπανάκτησιν καί νεοδιοργάνωσιν τοῦ χώρου τῶν πόλεων μέ βιβλιοθήκας, ἐργαστήρια, ἐκπαιδευτήρια καί κατοικίας.
Μήπως ὅμως τοῦτο δέν εἶναι οὐτοπικόν; Ὁ νεοπρογραμματισμός τῶν πόλεων κέκτηται ἕνα «παραλογικόν» χαρακτῆρα, διότι, καίτοι οὗτος δύναται νά ἀλλάξει, παραμένει τοιοῦτος, ὅταν δέν γίνεται συμφώνως πρός τούς κοινωνικούς ὅρους, πρός τήν νεοδιάρθρωσιν τοῦ χώρου καί τῆς κτήσεως τοῦ ἐδάφους, ἀκόμη καί ἄν ἀποσκοπεῖ νά δώσει θάρρος διά τόν περίλυπον χαρακτῆρα τῆς ἐποχῆς μας.
Ἀποβαίνει δέ σύν τοῖς ἄλλοις πρόκλησις διά τήν ἡσυχίαν καί μέ ποικίλας ὀλεθρίας συνεπείας διά τούς οἰκήτορας τῶν πόλεων καί τῶν πολιτισμικῶν ἀσθενειῶν (νευρώσεων κλπ.) κ.ἄ.
Ἐπιλέξατε τοίνυν καί λάβετε! Δότε δέ δωρεάν!
1. I. M. Schrom, Mehr Stadt wagen, Publik Forum 6 (2023) 9, 11., II. W. Kessler, Die Kunst, den Kapitalismus zu verändern, Oberursel 2019.
2. Ἀ. Παπᾶ, Χαλκηδόνος, περί τῆς ἐφιαλτικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς, τοῦ αὐτοῦ, Ρινήματα ἀπό τό Βόσπορο ΣΤ΄, Θεσσαλονίκη 2018, 206-209.
3. A. Mitscherlich, Die Unwirtlichkeit unserer Städte, Φρανκφούρτη 1965.
