Φως Φαναρίου
Γύρω από ένα τροπάριο
Παραθέτουμε στη συνέχεια το Δοξαστικόν των Αίνων της Κυριακής μετά την Χριστού Γέννησιν «Αίμα και πυρ», σε ήχος πλ. δ’ και μέλος Αμφιλοχίου ιερομονάχου του Δοχειαρίτου, δηλαδή του σημερινού Καθηγουμένου της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Δοχειαρίου Αγίου Όρους.
Ο Γέρων Αμφιλόχιος γεννήθηκε (1961) στο Στεφάνι Kορινθίας (κατά κόσμον Θεοφάνης Παπαντωνίου, γιος του ιερέα Iωάννη Παπαντωνίου). Aπόφοιτος της Pιζαρείου Eκκλησιαστικής Σχολής, όπου και διδάχθηκε αρχικά τη μουσική (από τον Δημήτριο Παναγιωτόπουλο-Kούρο). Tις μουσικές του σπουδές τελειοποίησε με τον Θεόδωρο Xατζηθεοδώρου (στο Mετόχι του Παναγίου Tάφου στην Aθήνα) και αργότερα με τον π. Διονύσιο Φιρφιρή (στο Άγ.Όρος). Έγινε μοναχός στην I. M. Προυσού Eυρυτανίας (1980). Aμέσως έπειτα εγκαταστάθηκε στην I. M. Δοχειαρίου Aγ. Όρους, όπου και παραμένει μέχρι σήμερα. Εξελέγη Ηγούμενος της Μονής τον Δεκέμβριο του 2018.
Το κείμενο του ιδιόμελου «Αίμα και πυρ» έχει ως εξής:
Αἷμα καὶ πῦρ, καὶ ἀτμίδα καπνοῦ· τέρατα γῆς, ἃ προεῖδεν Ἰωήλ· αἷμα τὴν Σάρκωσιν· πῦρ τὴν Θεότητα· ἀτμίδα δὲ καπνοῦ, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τὸ ἐπελθὸν τῇ Παρθένῳ, καὶ κόσμον εὐωδιάσαν. Μέγα τὸ μυστήριον τῆς σῆς ἐνανθρωπήσεως. Κύριε δόξα σοι.
Το ιδιόμελο, στο μέλος του Καθηγουμένου της Μονής Δοχειαρίου, Αρχιμ. Αμφιλοχίου, αρχίζει με μία συντομότατη θέση, λίαν χαρακτηριστική του ήχου, που χρησιμεύει και για την επιβολή του (Αίμα).
Στη συνέχεια η λέξη «Πυρ» αναπτύσσεται δίνοντας και την απαραίτητη έμφαση και καταπαύει στον υπερκείμενο φθόγγο του Πα, για να ακολουθήσει η λέξη «Ατμίδα» (σύννεφο) ανερχόμενη ως καπνός και καταλήγοντας στον φθόγγο Κε.
Στη λέξη «καπνού» διατηρείται συντετμημένη η ίδια θέση από το Παλαιό Στιχηράριο.
«Τέρατα γης»: Στην αντιφωνία του ήχου και σε σκληρό χρωματικό ακούγονται τα θαυμαστά σημεία, για να καταλήξουν στον δεσπόζοντα φθόγγο Δι ως Πα («α προείδεν Ιωήλ»).
Επιστρέφοντας στην βάση του ήχου με τη χαμηλή, τετράφωνη κατάβαση, με λιτό και δωρικό τρόπο καταδεικνύεται αυτό που είδε ο προφήτης Ιωήλ, στου οποίου το όνομα έχουμε μια πτώση στον κάτω Δι, για να δηλωθεί και η εποχή της Παλαιάς Διαθήκης, και επανάκαμψη στη βάση.
Και ξεκινάνε πλέον να εξηγούνται οι προφητικές προβλέψεις και προτυπώσεις.
«Αίμα την σάρκωσιν»: Η ίδια αρκτική θέση, ένα τετράχορδο ψηλότερα, που καταλήγει στον φθόγγο Γα (νανά) επαναλαμβάνεται.
Αυτή καθαυτή η λέξη «αίμα» έχει μια δυναμική, μια ζωντάνια, μια στιβαρότητα.
«Την σάρκωσιν»: Εισάγεται ο δεύτερος ήχος, μαλακός χρωματικός. Ναι μεν μας παραξενεύει το παράδοξο και ασύλληπτο της σαρκώσεως του Κυρίου, αλλά όλο το μυστήριο ξετυλίγεται και με μια γλυκύτητα, που μας την δίνει η συγκεκριμένη θέση. Η λέξη «πυρ» που ακολουθεί σε σκληρό χρωματικό τονισμένη, αναδύεται και καταφθάνει στο ύψος της αντιφωνίας του ήχου, όπου με τη λέξη «Θεότητα» ανάγεται πλέον και κορυφώνεται το μέλος.
Η «ατμίδα καπνού» που ακολουθεί ανεβαίνει και εξαπλώνεται ως σύννεφα καπνού με μια πασίγνωστη και πανέμορφη διατονική θέση (ουράνισμα).
«Το Πνεύμα το άγιον» ζωγραφίζεται με πολύ απλή και λιτή γραμμή.
«Το επελθόν» ακούγεται ελαφρύ και χαριτωμένο. Έχει χρησιμοποιηθεί η παχνιδιάρικη φαντασία του Νικολάου Δοχειαρίτου.
«Τη Παρθένω»: Η κλασική θέση «Ανάσταμα», με όλη την σοβαρότητα και επισημότητα που την διακρίνει.
«Και κόσμον»: Μια θέση σε λέγετο απλή, για να καταπαύσει στη βάση του ήχου η μετοχή «ευωδιάσαν», απλή, απλούστατη και δωρική.
«Μέγα» Στην αντιφωνία του ήχου εξαγγέλλεται, εκφωνείται η μεγαλωσύνη του μυστηρίου.
«Το μυστήριον»: Πάλι με το «χαμηλόν» και από τη βάση του ήχου με μια παραχορδή, ακούγεται υποβλητική η θεσπέσια μελωδία – εν μέρει – της θέσης «κολαφισμός». Αυτή η συγκεκριμένη απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και κατάρτιση. Η κατάπαυση της ιδιαίτερης αυτής θέσης γίνεται στον φθόγγο Πα, για να επανέλθουμε στην βάση του ήχου Νη, όπου και πάλι χρωματικά πέφτουμε στον Δι της υπάτης για να εντυπωθεί το «μυστήριον» μέσα μας.
«Της σης ενανθρωπήσεως»: Επανερχόμαστε στη βάση του ήχου και έχουμε μια σχεδόν ίδια θέση (αίμα – ενανθρώπηση) με μια επιπλέον ανάπτυξη και κίνηση σ’ όλη την κλίμακα.
«Κύριε, δόξα σοι»: Η κλασική, καταληκτήρια και δοξολογική αναφώνηση, γνωστή από το Παλαιό Στιχηράριο, επαναλαμβανόμενη μέχρις τις μέρες μας.
