ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΕΩΣ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ
ΒΟΛΟΣ 11-15/01/2023
Μητροπολίτου Καμερούν Γρηγορίου
Σᾶς εὐχαριστῶ γιά τήν πρόσκλησή σας νά συμμετάσχω σέ αὐτό τό Θεολογικό Συνέδριο.
Ψηλαφώντας καθημερινά τήν μεταφορά τοῦ Εὐαγγελικοῦ Λόγου στήν Ἀφρικανική πραγματικότητα διαπιστώνω πολλές στρεβλώσεις καί παρανοήσεις στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖον οἱ ἄνθρωποι στήν Ἀφρική προσπαθοῦν νά κατανοήσουν και νά προσλάβουν αὐτόν τόν Λόγο τοῦ Εὐαγγελίου.
Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἔλεγαν: «ἀρχή σοφίας ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις», αὐτό σημαίνει ὅτι γιά νά συνεννοηθούμε μεταξύ μας (ἕνας ὁμιλητής κι ἕνας ἀκροατής, ἕνας δάσκαλος κι ἕνας μαθητῆς κ.λπ.) καί νά πάρει ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον θά πρέπει νά μιλᾶμε τήν ἴδια ἐννοιολογική γλῶσσα. Αὐτό κρατεῖστε το.
Πιστεύω ὅτι, ἕνα ἀπό τά μεγάλα λάθη πού ἔγιναν στό θέμα τοῦ «Εὐαγγελισμοῦ τῶν ἐθνῶν» στίς ἡμέρες μας εἶναι ἡ λάθος «στρατηγική» στό θέμα τῆς Κατηχήσεως τῶν ἀδελφῶν μας στήν Ἀφρική.
Ποιές εἶναι οἱ αἰτίες αυτοῦ τοῦ λάθους;
Θά τίς συνοψίσω σέ τρεῖς :
- Ἐρχόμενοι σε ἕνα μέρος, ὅπου συνυπάρχουν ἀμέτρητες χριστιανικές ὁμολογίες αἰσθανόμαστε τόν περίγυρο σάν ἄμεση ἀπειλή καί καταναλώνουμε δεκάδες ὧρες, ἡμέρες, μῆνες καί χρόνια προσπαθώντας νά ἐξηγήσουμε στόν κόσμο τίς διαφορές μας καί φυσικά ὅτι εἴμαστε «οἱ καλύτεροι», «οἱ σωστοί», «οἱ ὄντως Χριστιανοί», θεωρητικά πάντα.
- Ἐπίσης, ἀγνοοῦμε τόν «τρόπο σκέψεως» τῶν ἀνθρώπων στούς ὁποίους ἀπευθύνουμε τόν Εὐαγγελικό λόγο. Ὁ τρόπος αὐτός σκέψεως καί στοχασμοῦ ἔχει διαμορφωθεῖ ἐδῶ καί χιλιάδες χρόνια ἀπό ἀμέτρητα πράγματα, ἐμπειρίες, μύθους, τραγούδια κ. λπ. καί ἔχει μεταφερθεῖ ἕως σήμερα μέσα ἀπό χιλιάδες προφορικές παραδόσεις, λόγια σοφῶν, προλήψεις καί δεισιδαιμονίες, ἱστορικά γεγονότα, δηλαδή, αὐτό πού συγκροτεῖ τήν «παράδοση» ἑνός πολιτισμοῦ.
- Ἀγνοοῦμε, ἐπίσης, ὅτι ἡ πλειοψηφία τῶν Ἀφρικανικῶν Παραδοσιακῶν Θρησκευμάτων δέν ἀντιλαμβάνεται τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου κάπου στό μέλλον, σέ μιά ἄλλη ζωή, ἀλλά ἡ Σωτηρία ὁρίζεται καί ἑστιάζεται στά ὅρια τῆς παρούσης ζωῆς καί ἔχει καθαρά ὑλικό καί ὑλιστικό χαρακτῆρα κι ὄχι πνευματικό. Δηλαδή, σέ γενικές γραμμές, μποροῦμε νά συνοψίσουμε τήν ἔννοια τῆς σωτηρίας στήν ἑξῆς φράση: «ὁ ἄνθρωπος στήν Ἀφρική σώζεται ὅταν ἀποκτήσει πολλά ἀγαθά». Σημαντικό ἐπίσης εἶναι ὅτι οἱ νεκροί δέν ἀπομακρύνονται ἀπό τήν γῆ καί τόν τόπο πού γεννήθηκαν, ἀπλᾶ ὑπάρχουν κοντά στούς ζωντανούς μέ ἄλλη μορφή.
Τί χρειάζεται νά γίνει γιά ν’ ἀλλάξει αὐτή ἡ κατάσταση;
Μέσα στήν Πατερική Γραμματεῖα ὁ κόσμος χωρίζεται στούς:
α. Ἰουδαίους καί στούς
β. Ἕλληνες (ὁ ὅρος περιλαμβάνει γενικά τούς μή κατέχοντες τά τῆς Ἰουδαϊκῆς παραδόσεως).
Γιά τόν λόγο αὐτό ἀπό πολλούς Πατέρες τονίζεται ἡ ἀνάγκη «προσαρμογῆς» τῆς Κατηχήσεως ἀναλόγως πρός τό κοινό, στό ὁποῖο τήν ἀπευθύνουμε.
Ἀλλιῶς μιλάω γιά τόν Χριστό σέ ἕναν Ἰουδαῖο καί ἀλλιῶς σέ ἕναν μή Ἰουδαῖο. Δέν εἶναι τυχαῖο, ἄλλωστε, ὅτι καί τά ἴδια τά εὐαγγελικά κείμενα ἀνάλογα μέ τούς ἀναγνῶστες στούς ὁποίους ἀπευθύνονται χρησιμοποιοῦν καί τήν κατάλληλη γλῶσσα, τίς κατάλληλες εἰκόνες καί παραστάσεις. Γιά παράδειγμα, τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο ἀπευθύνεται σέ ἕνα κοινό ἐξοικειωμένο μέ τήν Π. Διαθήκη, σέ ἀντίθεση μέ Εὐαγγέλια τοῦ Μάρκου καί τοῦ Λουκᾶ.
Οἱ Ἰησουΐτες Ἱεραπόστολοι προχωροῦσαν τήν ἀρχή τῆς προσαρμογῆς τόσο πολύ πού δικαιολογοῦσαν καί ἀδυναμίες τῶν κατηχουμένων προσβλέποντας ὅτι, στό μέλλον αὐτές θά ἀποβληθοῦν σταδιακά. Ἡ διάθεσή τους αὐτή ὁδήγησε δύο φορές σέ διάλυση τό Τάγμα τους.
Δογματική διδασκαλία ὅπως τήν παρουσιάζουμε σήμερα προϋποθέτει βασικές γνῶσεις τῆς Ἑλληνικῆς φιλοσοφίας.
Ἴσως θά πρέπει νά μελετήσουμε ὅσο τό δυνατόν γίνεται, ἀρχαῖες «προβαπτισματικές κατηχήσεις» και τύπους «βαπτισματικῶν ὁμολογιῶν» (ἁπλούστερες μορφές του συμβόλου τῆς πίστεως) γιά να κατανοήσουμε πῶς δίδασκαν οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ ἄμεσοι διάδοχοί τους.
Ὅμως, πρίν κατανοήσουμε τόν τρόπο τῶν Αποστόλων θά πρέπει να κατανοήσουμε κάποια βασικά στοιχεῖα γιά τό πῶς δίδασκε ο ἴδιος ὁ Χριστός.
Αὐτό πού ὑπάρχει ἐμφανῶς στό Εὐαγγέλιο (τό οποίο καταγράφει μέρος της τότε προφορικῆς παραδόσεως περί της διδασκαλίας του Ἰησοῦ Χριστοῦ) εἶναι μιά βάση ἡ οποία ἀποτελεῖται ἀπό:
1. τήν Προφητική παράδοση τῆς Ἀρχαίας (Παλαιάς) Διαθήκης καί
2. ὁ στοχαστικός φιλοσοφικός τρόπος σκέψεως καί θεωρήσεως τῆς ζωῆς, πού πηγάζει ἀπό τούς Ψαλμούς, καί τήν λεγομένη Σοφιολογική Γραμματεία (Σοφία Σολομῶντος, Σοφία Σειράχ, Εκκλησιαστής και στίς Παροιμίες Σολομῶντος).
Τά βιβλία αὐτά εἶναι σέ καθημερινή χρήση σήμερα ἀπό τίς Ἐκκλησιαστικές Κοινότητες σέ ὅλον τόν κόσμο καί θά μπορούσαμε νά τά χωρίσουμε σέ δύο ὁμάδες ἀνάλογα μέ τήν χρήση τους στήν Ἐκκλησιαστική λειτουργική παράδοση:
- Σέ αὐτά πού εἶναι σέ καθημερινή παραδοσιακή χρήση στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας καί αὐτό εἶναι κατά κόρον τό βιβλίο τῶν Ψαλμῶν καί
- Σέ αὐτά τά ὁποία ἀκούγονται ἐκτάκτως στήν Ἐκκλησία, δήλαδή, ὡς ἐπί τό πλεῖστον, σέ μνῆμες Ἁγίων καί εἰδικά στόν Ἑσπερινό καί εἶναι περισσότερο τά βιβλία: Σοφία Σολομῶντος, Παροιμίες, πιό σπάνια Σοφία Σειράχ καί σπανιότατα ὁ Ἐκκλησιαστής.
Βέβαια, στίς ἡμέρες μας, ὅπου λίγοι διαθέτουν τήν ἐξιδεικευμένη παιδεία νά συλλάβουν τά βαθύτερα νοήματα τῶν ἀποσπασμάτων ἀπό αὐτά τά βιβλία, ἡ πλειοψηφία θεωροῦν ὅτι ἀνάγνωσή τους εἶναι ἕνα τυπικό θέμα, τά διαβάζουμε γιατί ἔτσι ὁρίζει ἡ Τυπική Διάταξη περί τῆς ἑορτῆς!
Νά ὑπογραμμίσουμε ὅτι οἱ πρῶτοι αἰῶνες τῶν Χριστιανικῶν κοινοτήτων δεν διέθεταν τίς σημερινές Τυπικές Διατάξεις γιά τίς μνῆμες τῶν Ἁγίων καί τῶν Μαρτύρων καί γι’ αὐτό ὑπῆρχε ἔντονη ἡ ἀδολεσχία καί ἡ σπουδή στίς προσωπικότητες καί τήν ζωή τῶν Προφητῶν καί τῶν Δικαίων τῆς Ἀρχαίας (Παλαιάς) Διαθήκης.
Ἐπίσης, ἡ Προφητική Θεολογία καί το βιβλίο τῶν Ψαλμῶν ἀποτελοῦσε τό ἀνεξάντλητο ὁπλοστάσιο τῆς ἀναιρετικῆς ἤ ἀντιαιρετικῆς προσπαθείας τῶν Πατέρων ἀπέναντι στίς ἑκατοντάδες τῶν αἱρέσεων.
Σέ συνδυασμό μέ το ὅτι, οἱ περισσότεροι κήρυκες τοῦ Εὐαγγελίου σήμερα περιορίζουν τίς ἑρμηνευτικές τους δραστηριότητες στίς Εὐαγγελικές καί Ἀποστολικές περικοπές, στούς Βίους τῶν Ἁγίων καί συχνότερα στά Ἀποφθέγματα τῶν συγχρόνων Γερόντων, καί δεδομένου ὅτι μετρημένοι ἑρμηνευτές ἔχουν ἐντρυφήσει στήν Ἀρχαία Διαθήκη καθιστᾶ αὐτά τά βιβλία ἀκατανόητα.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, μεταξύ πολλῶν ἄλλων Πατέρων τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας, ἔχει ἑρμηνεύσει μέ μιά ὑψηλή ποιότητα πολλά ἀποσπάσματα ἀπό αὐτά τά βιβλία καί ἀποκαλύπτει ἕνα τεράστιο βάθος, τό ὁποῖο ἐμπεριέχουν αὐτά καί τά παρουσιάζει σάν τήν καθημερινή φιλοσοφία τῶν Χριστιανῶν.
Θεωρεῖ τό περιεχόμενο τῶν Ψαλμῶν σάν μιά πορεία πρός τήν τελειότητα τῶν Χριστιανῶν διά τῆς Ἀρετῆς.
Συνδέει δέ, τήν κατανόηση τοῦ κάθε βιβλίου ἀπό τήν κατανόηση τῶν Ψαλμῶν καί τῶν Παροιμιῶν.
Ἄρα οἱ Ψαλμοί καί οἱ Παροιμίες ἀποτελοῦν τήν προπαιδεία τοῦ Χριστιανικοῦ κηρύγματος.
Ὁ τύπος τῆς διδασκαλίας μέσα ἀπό Παροιμίες καί λόγια Σοφῶν εἶναι κάτι πολύ γνωστό καί σέ καθημερινή βάση καί χρήση στήν ζωή τῆς Ἀφρικῆς κι ἄν μελετήσουμε τίς Ἀφρικανικές Παροιμίες θά βροῦμε κοινούς τόπους μέ τό πνεῦμα τῶν Παροιμιῶν τοῦ Σολομῶντος τούς Ψαλμούς καί τά ὑπόλοιπα Σοφιολογικά βιβλία.
Θά βροῦμε, ἐπίσης, μέσα στίς Ἀφρικανικές παροιμίες καί τούς Μύθους μιά «Θεολογία» τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ.
Νά κάνουμε μιά ἀπαραίτητη διευκρίνιση καί σκιαγράφηση τῶν Ἀφρικανικῶν θρησκευμάτων: Τά Ἀφρικανικά θρησκεύματα (κάτω ἀπό τήν ἔρημο Σαχάρα) εἶναι κατά πλειοψηφία Μονοθεϊστικά μέ παρεμβολές μεταξύ ἀνθρώπων καί Θεοῦ Δημιουργοῦ:
α. ὑποδεεστέρων θεοτήτων καί
β. διαφόρων πνευμάτων
Βασικό πλαίσιο αὐτῆς τῆς Μονοθεϊστικῆς ἀντιλήψεως εἶναι ἡ πεποίθηση ὅτι, ὁ ἄνθρωπος ἦταν κάποτε μαζί μέ τόν Θεό στόν οὐρανό (ἀκόμα ὁ οὐρανός ἦταν ξαπλωμένος πάνω στήν γῆ), ἀλλά κάτι συνέβη πού ἐξόργισε καί λύπησε τόν Θεό καί ἀπομακρύνθηκε μαζί μέ τόν Οὐρανό.
Προφανῶς, ἀσχολούμενοι οἱ ἄνθρωποι μέ τήν καλλιέργεια τῆς γῆς ἔδωσαν περισσότερη σημασία σέ ἀξίες ὅπως ἡ «γονιμότητα» καί οἱ σχετικές θεότητες τῆς «μητέρας γῆς» ἦλθαν στό προσκήνιο, ἐνῶ ἄρχισαν νά ἀναζητοῦν καί νά βλέπουν τό θεῖο σέ πιό ἁπτές καί συγκεκριμένες ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς ὅπως ἡ γονιμότητα καί ἡ σεξουαλικότητα.
Θά ἐπιμείνω, λοιπόν, ὅτι αὐτό τό ὁποῖο χρειάζεται ἡ Κατήχηση στήν ἱεραποστολή εἶναι νά δώσει τήν Παιδεία ἑνός τρόπου σκέψεως πρίν δώσει ἕναν τρόπο ζωῆς (τόν Χριστιανικό τρόπο ζωῆς) καί πρίν ἀσχοληθεῖ μέ τά ὑψηλότερα καί τελειότερα τῶν Εὐαγγελικῶν ἐντολῶν.
Στήν πραγματικότητα πρῶτα θά ἐμπλουτίσει τό ὑπάρχον ὑλικό και τόν ὑπάρχοντα τρόπο σκέψεως τῶν Ἀφρικανῶν (μέσα ἀπό τούς μύθους και τίς ἀφρικανικές παροιμίες) μέ τόν τρόπο καί τό πνεῦμα πού πηγάζει ἀπό τούς Ψαλμούς καί τίς Παροιμίες Σολομῶντος καί τά ὑπόλοιπα βιβλία τῆς Ἀρχαίας (Παλαιᾶς) Διαθήκης, ἕνα ὑλικό τό ὁποῖο, μπορεῖ νά κατορθώσει τήν θεραπεία τῆς κάθε δεισιδαιμονίας μέ ἕνα τρόπο πού δεν διαφέρει τῶν τρόπων μεταδόσεως τοῦ Ἀφρικανικοῦ πολιτισμοῦ καί τῆς παραδοσεως.
Πιστεύω ἀκράδαντα ὅτι τά συγκεκριμένα βιβλία ἀποτελοῦν ἕνα μοναδικό τρόπο ἐπαφῆς μέ τόν Ἀφρικανικό κόσμο καί ὄχι μόνον.
Διότι, μέχρι σήμερα ἀκολουθοῦμε ἕνα λάθος τρόπο τονίζοντας περισσότερο ἐπεξεργασμένες μορφές Χριστιανικοῦ Κηρύγματος καί Κατηχήσεως, οἱ ὁποῖες φαίνεται νά ἀποδίδουν ἐπιφανειακά, ἀλλά μακροπρόθεσμα ἀποδεικνύονται καταστροφικές.
Ἡ στροφή καί ἡ προσφορά ἐκ μέρους μας ἑνός βασικοῦ τρόπου τοῦ φιλοσοφεῖν χριστιανικῶς μπορεί νά εἶναι χρονοβόρο, ἀλλά θά δώσει μιά πολύ στερεότερη βάση γιά τήν προσφορά καί τήν ἑρμηνεία τοῦ Εὐαγγελικοῦ Λόγου στήν Ἀφρικανική πραγματικότητα.
PROPOSALS FOR THE PROBLEMS OF CATECHESIS IN THE MISSION FIELD OF CONTEMPORARY AFRICA
VOLOS 11-15/01/2023
Metropolitan Gregory of Cameroon
Thank you for your invitation to participate in this Theological Conference.
In my daily experience of bringing the Gospel Word to African reality, I discover many distortions and misunderstandings in the way in which people in Africa try to understand and employ this Gospel Word.
The ancient Greeks said that “the beginning of wisdom is the examination of terms” – this means that in order to understand one another (a speaker and a listener, a teacher and a student, etc.) and for one to receive from the other, we need to speak the same conceptual language. Hold on to this thought.
I believe that one of the big mistakes that have been made in the “Evangelization of the nations” in our days is thewrong “strategy” in the issue of Catechizing our brothers in Africa.
What are the causes of this error?
I will summarize them in three points:
- In coming to a place where countless Christian confessions coexist, we feel these surroundings as an immediate threat and spend dozens of hours, days, months, and years trying to explain our differences to the people, and of course that we are “the best ones”, “the right ones”, “the true Christians” – always theoretically.
- Likewise, we ignore the “mindset” of the people to whom we address the Gospel Word. For thousands of years now, this mindset and manner of thought has been shaped by countless things: experiences, myths, songs, etc., and it has been transmitted up to this day through thousands of oral traditions, words of sages, prejudices and superstitions, historical events – that is, by that which constitutes a culture’s “tradition”.
- Furthermore, we ignore that the majority of African Traditional Religions does not perceive the salvation of man as sometime in the future, in another life, but rather Salvation is defined and focused within the limits of this life, with a purely material and materialistic character and not a spiritual one. That is, generally speaking, we can summarize the meaning of salvation in the following phrase: “a person in Africa is saved when he acquires many goods”. It is also important that the dead are not understood to move away from the land and place where they were born – they simply exist near the living in a different form.
What needs to be done to change this situation?
In Patristic Literature, the world is divided into:
a. Jews and
b. Greeks (this term includes those in general outside the Jewish tradition).
For this reason, many Church Fathers emphasize the need to “adapt” the Catechism to the audience to which we address it.
I speak about Christ in one way to a Jew and in another way to a non-Jew. Besides, it is no coincidence, that the same Gospel texts use appropriate language and appropriate images and representations according to the readers to whom they are addressed. For example, the Gospel according to Matthew is addressed to an audience familiar with the Old Testament, in contrast to the Gospels of Mark and Luke.
The Jesuit Missionaries took the principle of adaptation so far that they justified even the weaknesses of the catechumens, anticipating that, in the future, they would be gradually eliminated. This disposition of theirs twice led to the dissolution of their Order.
As taught today, dogmatic teaching presupposes basic knowledge of Greek philosophy.
Perhaps we should study ancient “pre-baptismal catechisms” and types of “baptismal confessions” (simpler forms of the Creed) as much as possible, in order to understand how the Apostles and their immediate successors taught.
However, before we can understand the way of the Apostles, we need to understand some basic things about how Christ Himself taught.
What is clearly present in the Gospel (which records part of the then oral tradition about the teaching of Jesus Christ) is a base consisting of:
1. the Prophetic tradition of the Ancient (Old) Testament and
2. the contemplative philosophical mindset and view of life springing from the Psalms and the so-called Wisdom Literature (Wisdom of Solomon, Wisdom of Sirach, Ecclesiastes and Proverbs of Solomon).
These books are in daily use today by Church Communities worldwide, and we can divide them into two groups according to their use in Church liturgical tradition:
- Those in daily traditional use in the life of the Church – mainly the book of Psalms and
- Those which are heard occasionally in Church, that is, in most cases, at the commemorations of the Saints, especially in Vespers – mostly the books of the Wisdom of Solomon and Proverbs, more rarely Wisdom of Sirach, and very rarely, Ecclesiastes.
Of course, in our days, when few have the specialized education to grasp the deeper meanings of the passages from these books, the majority consider that reading them is a matter of formality – we read them because that is what the Liturgical Rubrics define for the feast!
Let us emphasize that Christian communities of the first centuries did not have today’s Liturgical Rubrics for the commemorations of Saints and Martyrs, and that is why there was a strong engagement with and study of the personalities and lives of the Prophets and the Righteous of the Ancient (Old) Testament.
Also, the Prophetic Theology and the book of Psalms constituted the inexhaustible arsenal of the Fathers’ polemical or anti-heretical efforts against hundreds of heresies.
Given that today, most preachers of the Gospel limit their interpretive activities to passages from the Gospels and Epistles, to the Lives of the Saints and more often to the sayings of contemporary Elders, and given that few interpreters of Scripture have immersed themselves in the Old Testament, these books are rendered incomprehensible.
Saint Gregory of Nyssa, among many other Fathers of our Holy Church, has done high-quality interpretations of many passages from these books, revealing their enormous depth and presenting them as the everyday philosophy of Christians.
He considers the content of the Psalms as a procession towards the perfection of Christians through Virtue.
He connects the comprehension of each book with the comprehension of the Psalms and Proverbs.
Thus it follows that the Psalms and Proverbs constitute the preparatory course for Christian preaching.
The method of teaching through Proverbs and words of Sages is something well known and used on a daily basis in the life of Africa, and if we study the African Proverbs we will find common ground with the spirit of the Proverbs of Solomon, the Psalms, and the rest of the Wisdom Literature.
We will also find, in African proverbs and myths, a “Theology” of God’s actions.
Let’s do a necessary clarification and outline of African religions: African religions (south of the Sahara) are for the most part Monotheistic with interventions between humans and God the Creator on the part of:
a. subordinate deities and
b . various spirits
The basic framework of this Monotheistic understanding is the belief that man was once with God in heaven (even heaven was spread out on the earth), but something happened that angered and saddened God, and He distanced Himself along with Heaven.
Obviously, as people engaged in cultivating the land, they gave more importance to values such as “fertility,” and deities related to “mother earth” came to the fore, while they began to seek and see the divine in more tangible and concrete manifestations of life such as fertility and sexuality.
I therefore insist that what missionary Catechesis needs is to Educate in a way of thinking before giving a way of life (the Christian way of life), and before occupying itself with the highest and most perfect of the Gospel commandments.
In practice, this would consist in first enriching the Africans’ existing resources and mindset (by means of the myths and African proverbs) with theway and the spirit that come from the Psalms, the Proverbs of Solomon and the other books of the Ancient (Old) Testament – a resource capable of curing every superstition in a way not unlike the ways African culture and tradition are transmitted.
I firmly believe that these specific books are a unique means of contact with the African world, and not only that.
Because, until this day, we follow a wrong method in emphasizing the more developed forms of Christian Preaching and Catechism, which seem effective superficially, but in the long run prove catastrophic.
The redirected approach on our part of offering a basic means of philosophizing in a Christian way may be time-consuming, but it will give a much more solid basis for the offering and interpretation of the Gospel Word in the African reality.
