Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος Χατζή: Ανέσπερον Φως εκ Φαναρίου

Φως Φαναρίου

Από τις εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, μόλις κυκλοφορήθηκε (Μάϊος 2022), ένας πραγματικά πολύτιμος τόμος, 600 σελίδων, με τον τίτλο: «Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος Χατζή, Ανέσπερον Φως εκ Φαναρίου».

Τον τόμο αυτό επιμελήθηκε ο φιλόπονος και λόγιος ιεράρχης του Οικουμενικού Θρόνου, Σεβ. Μητροπολίτης Φιλαδελφείας κ. Μελίτων, πνευματικό ανάστημα του μακαριστού Χαλκηδόνος Μελίτωνος.

Με αφορμή την έκδοση αυτή, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, πνευματικό τέκνο και αυτός του μεγάλου εκείνου Φαναριώτη ιεράρχου, απέστειλε στον Σεβ. Φιλαδελφείας Μελίτωνα Μήνυμα, το οποίο δημοσιεύεται στον τόμο. Μεταξύ άλλων γράφει ο Πατριάρχης: «…Ο Χαλκηδόνος Μελίτων είχε αφιερώσει την ζωήν του εις την διακονίαν της Μεγάλης Εκκλησίας. Εθεώρει το Φανάριον “φορέα υψίστων αξιών”, “φύλακα του θησαυρού της αμωμήτου ημών πίστεως και της ιεράς παραδόσεως της Ανατολής, επενδεδυμένης τας άλλας παραδόσεις του Γένους”, πύλην της Ανατολής ανεωγμένην προς τη Δύσιν και ευαίσθητον δέκτην των μηνυμάτων της Δύσεως».

Τον τόμο, ο οποίος εκδόθηκε με αφορμή την επέτειο 33 χρόνων από την κοίμηση του Χαλκηδόνος Μελίτωνος, προλογίζει ο Σεβ. Μητροπολίτης Φαναρίου Αγαθάγγελος, Διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ενώ στο δικό του κείμενο, με τίτλο: «Προθεωρία Τιμής και Μνήμης», ο Σεβ. Φιλαδελφείας Μελίτων μας κατατοπίζει αναλυτικώς για τα περιεχόμενα του τόμου. Γράφει, μεταξύ άλλων:

Τά ἀκολουθοῦντα κείμενα ἀποτελοῦν μαρτυρίαν ἀληθῆ τοῦ «πιστεύω» καί τῆς «ἐκφράσεως» τῆς πορείας οὐχί βεβαίως μόνον μιᾶς συγκεκριμένης χρονικῆς περιόδου∙ εἶναι ὁ διηνεκής πόνος καί τό ἄλγος∙ τό κλέος καί ἡ δόξα∙ τό μαρτύριον καί ἡ μαρτυρία∙ τό φῶς καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ χάρις τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως.

Εἶναι τά δάκρυα, οἱ στεναγμοί καί οἱ ὀδυρμοί αἰώνων, τούς ὁποίους ἐκφράζει καί διακηρύττει ὁ φυσίζωος νοῦς καί ὁ ὀξυ ­γράφος κάλαμος ἑνός ἐμπειρικοῦ μάρτυρος, διακηρύττοντος ὅτι «ὁ καψάκης τοῦ ἐλαίου οὐκ ἐλαττονήσει», ἕως ἡμέρας Κυρίου (Γ´ Βασ. 17,14).

Ναί, «ὁ καψάκης τοῦ ἐλαίου» τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, τῆς Ἐκκλησίας τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, «οὐκ ἐλατ ­τονήσει» εἰς τόν αἰῶνα, ὡς ἀψευδῶς μαρτυρεῖ «ὁ μάρτυς ὁ πιστός, ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν…, ὁ ὤν καί ὁ ἦν καί ὁ ἐρχόμενος, ὁ παν ­τοκράτωρ».

Ὁ ἐντευξόμενος μελετητής τοῦ λόγου καί τῆς γραφίδος ταύτης τοῦ Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος ἄς μή παρέλθῃ ὡς ἁπλοῦς ἀναγνώστης τόν γνόφον. Λύων τόν ἱμάντα τῆς καρδίας καί τοῦ νοός του, ἄς εἰσέλθῃ εἰς τόν «τόπον τόν ἅγιον», διά νά γνωρίσῃ τί ἐστί Φανάριον∙ τί ἐστί Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία∙ τί ἐστίν Ἀλήθεια, Φῶς, Εἰρήνη, Χάρις, Χαρά, Ζωή, Ἀνάστασις∙ πού διαρκῶς ἀνατέλλουν «ἐκ τοῦ τάφου»∙ καί, ἀκόμη, τί ἐστί Προσφορά καί Θυσία καί Κένωσις∙ τί ἐστίν, ἐν ἑνί λόγῳ, Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον.

Ἐν τῷ παρόντι Τόμῳ περιλαμβάνονται ὁμιλίαι τοῦ Χαλκηδό­νος Μελίτωνος ἀπό ἱεροσπουδαστοῦ τῆς Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης καί ἐφεξῆς, μέχρι τοῦ 1984, ἅπασαι ἀνέκδοτοι, ταξινομηθεῖσαι εἰς ἑπτά ἑνότητας: Α΄) Κυριακοί λόγοι, ἤτοι Ὁμι ­λίαι εἰς Δεσποτικάς Ἑορτάς, Κυριακάς καί τήν Μεγάλην Ἑβδο ­μάδα, Β΄) Θεομητορικοί λόγοι, Γ΄) Ἁγιο λογικοί λόγοι, ἤτοι λόγοι εἰς Δεσποτικάς ἑορτάς καί μνῆμας Ἁγίων, Δ΄) Λόγοι εἰς Χειρο­τονίας, Ε΄) Προσφωνήσεις – Ἀντιφωνήσεις, ἐν ᾗ περιλαμβάνονται καί Χαιρετισμοί – Ἀποχαιρετισμοί καί Ἐπικήδειοι, ΣΤ΄) Συνεν ­τεύξεις, και Ζ΄) Φωτεινά Πρωτόλεια, ἤτοι κείμενα τῆς νεανικῆς ἡλικίας τοῦ Γέροντος. Προστίθενται δέ, ὡς ἐν ἐπιμέτρῳ (Η΄), δύο κείμενα: α΄) ἡ αὐτοβιογραφία τοῦ Γέροντος, γραφεῖσα ἐν ἔτει 1930∙ καί β΄) ἡ ἐξόδιος ὁμιλία τοῦ ἐπιμελητοῦ τῆς παρούσης ἐκδόσεως, ἐκφωνηθεῖσα ἀποφάσει τῆς Ἁγίας και Ἱερᾶς Συνόδου (28.12.1989) ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ Ἁγίας Τριάδος Χαλκηδόνος, καί ἀκολουθεῖ τό Κεφάλαιον Θ´τοῦ Φωτογραφικοῦ Παραρτήμα­τος.

Τά δημοσιευόμενα ἐνταῦθα ἀνέκδοτα κείμενα, πολλά ἐκ τῶν ὁποίων –ἰδίως τά ἰδιόχειρα τοῦ Γέροντος– περιῆλθον θαυμαστῶς εἰς τόν σημειοῦντα τάς εἰσαγωγικάς ταύτας γραμμάς καί ἄλλα ἀνευρέθησαν εἰς διαφόρους πηγάς, βιβλιοθήκας καί ἀρχεῖα, καί εἰς τούς Κώδικας τοῦ Ἀρχειοφυλακίου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πα ­τριαρ χείου, δέν περιλαμβάνονται εἰς τήν ἔκδοσιν Χαλκηδόνια.

Διαγράφεται οὕτως ἐν τῷ Τόμῳ τούτῳ μία πορεία, μαρ­τυρουμένη ἐκ τῶν ἰδίων τοῦ μακαριστοῦ κειμένων.

Ο Σεβ. Φιλαδελφείας Μελίτων σημειώνει ότι στον τόμο αυτό περιλαμβάνονται κείμενα που αφορούν «ἀποκλειστικῶς εἰς τήν μαρτυρίαν τοῦ Χαλκηδόνος Μελίτωνος πρός προάσπισιν τῶν ἀπαραγράπτων δικαίων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἑδραίωσιν τῆς πανορ­θοδόξου ἑνότητος, καί ἀπ᾽αὐτῆς διά τήν προώθησιν τοῦ ὁράματος τῆς ἑνότητος τῶν ἀνά τόν κόσμον Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καί Ὁμολογιῶν, ἵνα κατά τό θέλημα τοῦ Κυρίου «πάντες ἕν ὦσιν».