Όταν συνείδηση και πανανθρώπινες αξίες χαθούν, τότε γκρεμίζεται το Δίκαιο, η πολιτική και η χώρα
Της Ογιά Μπαϊντάρ*
Πλέον στον τόπο τούτο τα πάντα είναι προς πώληση: Όχι μόνο οι πέτρες και το χώμα, τα δάση και το φυσικό μας περιβάλλον, αλλά και η θρησκεία και η πίστη και το ήθος και η Δικαιοσύνη.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, για άλλη μια φορά το έφερε μπροστά στα μάτια μας: Ο κόσμος τούτος, με την Ανατολή και τη Δύση του, την Ευρώπη και την Ασία του, τους ισχυρούς και τους καθημερινούς του ανθρώπους, έχοντας χάσει την συνείδησή του, το ήθος και τις αξίες του, έχει τρελαθεί. Οι δέκα εντολές που ξεκινούν με το ‘ου φονεύσεις’ έχουν μετατραπεί σε ‘να φονεύσεις’, ‘να ψεύδεσαι’, ‘να επιθυμείς τον πλούτο του πλησίον σου’ ‘να επιτεθείς στην τιμή και την υπόληψή του, να βιάσεις’. Οι αξίες, τις οποίες η ανθρωπότητα επί χιλιάδες χρόνια αγωνίστηκε να καθιερώσει, να καταστήσει τρόπο ζωής, να διαδώσει, να προστατέψει… καταρρακώνονται. Οι αξίες αυτές, που χαρακτηρίζουν τον εξελιγμένο άνθρωπο, που αποτελούν το θεμέλιο για το όνειρο για ένα καλύτερο κόσμο, ποτέ δεν είχαν κυριαρχήσει επακριβώς στην κοινωνία, όμως και ποτέ δεν είχαν καταπατηθεί τόσο ανενδοίαστα, τόσο ανοιχτά και με τόσο θράσος.
Στις μέρες μας, σε μια εποχή που ο κόσμος μας βρίσκεται στα πρόθυρα —ίσως και στο κέντρο— ενός πολέμου μοιρασιάς, σε μια εποχή που ενώ το ‘παλιό’ πεθαίνει το ‘καινούργιο’ δεν έχει ακόμη γεννηθεί, η κατάθλιψη που ζούμε λόγω της κρίσης των αξιών και της απώλειας συνείδησης στη χώρα μας εμφανίζεται διπλά ενισχυμένη. Από την κορυφή έως τα νύχια η κοινωνία, όλοι οι φορείς και οι θεσμοί του κράτους και της πολιτικής, όλες οι συνιστώσες και τα όργανα της κυβέρνησης, σπαρταρούν στα γρανάζια της απώλειας αξιών και στη σήψη που απλώνεται με ρυθμούς επιδημίας. Η ίδια αυτή διάβρωση συνείδησης και αξιών επηρεάζει κατά κύματα το σύνολο της κοινωνίας. Οι άνθρωποί μας αντιλαμβάνονται την παρανομία, την αμαρτία, ως αποδεκτή, σκοτώνουν ο ένας τον άλλον και κυρίως τις γυναίκες, επιτίθενται, παρενοχλούν και κακοποιούν τα παιδιά· ο βάναυσος βασανισμός των ζώων θεωρείται κάτι κοινό και συνηθισμένο, το μίσος προς το διαφορετικό δεν έχει όρια, η καταδυνάστευση από τον ισχυρό θεωρείται ‘δίκιο’ και το αίτημα των ανίσχυρων να αναγνωριστούν τα δικαιώματά τους ‘παρανομία’. Ενώ το ψέμα καθιερώνεται ως γλώσσα της πολιτικής και όπλο του ισχυρού, η αλήθεια τιμωρείται.
Όλος ο κόσμος ζει την κρίση. Ορθό. Όμως όταν ο κύριος Ταγίπ, αναφερόμενος στην οικονομία, τον πληθωρισμό κλπ, μονότονα μας λέει πως «όλος ο κόσμος βρίσκεται σε χειρότερη από εμάς θέση, εμείς είμαστε πολύ καλά» (αλήθεια αξιότιμε κύριε Ερντογάν, σε εσάς λένε ψέματα ή εσείς προσπαθείτε να μας παραπλανήσετε;) κι εμείς λοιπόν αντιστρέφουμε το τροπάριο και λέμε πως «στο θέμα της κρίσης συνείδησης και αξιών δυστυχώς έχουμε αφήσει πίσω όλο τον κόσμο» και ενώ η κρίση αυτή δηλητηριάζει τους ανθρώπους μας, μαζί με την κοινωνική ηθική γκρεμίζονται η κυβέρνηση, η πολιτική και το δίκαιο. Όλοι οι άνθρωποι της κυβερνητικής πλευράς, οι οποίοι από φόβο —ή λόγω των συμφερόντων τους— σιωπούν, κλείνουν τα μάτια και δεν αντιδρούν στις παρανομίες, τις αδυναμίες ηθικής, την αποκορύφωση της λεηλασίας και του ψεύδους, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπιάς τής ‘ενός ανδρός αρχής’, θα είναι το ίδιο υπεύθυνοι για την απώλεια συνείδησης και αξιών. Την ευθύνη τους αυτή προσπαθούν να την κρύψουν λέγοντας συνεχώς ψέματα στα πλήθη.
Τα πάντα λοιπόν είναι προς πώληση· ακόμα και η Δικαιοσύνη και το ήθος…
Μεταξύ τόσο τεράστιων σκανδάλων στον τομέα της δικαιοσύνης ίσως να φαίνεται σαν κάτι ελάχιστο, όμως το κλείσιμο και η παράδοση στην Σαουδική Αραβία του φακέλου ‘Εκτέλεση Κασόγκι’, αποτελεί τη ‘φωτογραφία’ της ταυτότητας αυτών που κυβερνούν. Υπαναχωρείτε από την εκδίκαση ενός φόνου που διαπράχθηκε στη χώρα σας και παραδίδετε τη δίκη στους φονιάδες. Για ποιόν λόγο; Έναντι ποίου τιμήματος;
Πλέον στον τόπο τούτο τα πάντα είναι προς πώληση: Όχι μόνο οι πέτρες και το χώμα, τα δάση και το φυσικό μας περιβάλλον, αλλά και η θρησκεία και η πίστη και το ήθος και η Δικαιοσύνη.
Όταν η Δικαιοσύνη διατίθεται προς πώληση με αντάλλαγμα την ισχύ, το όφελος, το χρήμα, καταντά πλέον εργαλείο του δυνάστη για να καταδυναστεύει, και αυτό τελικά έχει συμβεί.
Όταν θρησκεία και πίστη εργαλειοποιούνται στα χέρια της κυβέρνησης, των πλουτοκρατών και του περιβάλλοντος που εκτρέφουν, παύει να είναι πίστη και μετατρέπεται σε πηγή παντός κακού, και αυτό τελικά έχει συμβεί.
Όταν μαυρίζουν οι συνειδήσεις, στην κοινωνία κυριαρχούν το μίσος, η έχθρα, η κακία και οι άνθρωποι κακίζουν, αγριεύουν, γίνονται δυνάστες και η κοινωνία διαλύεται, και σε αυτό το στάδιο προχωρά τελικά η χώρα μας.
Η ισχύς όταν αποκτάται με ψέμα, με απειλές, με καταδυνάστευση, έχει ημερομηνία λήξης.
Στη ζωή μου των 82 χρόνων —έστω από τα 20 μου και δώθε— δεν θυμάμαι να μου είχαν πει ανενδοίαστα τόσα ψέματα, κοιτάζοντας με μάλιστα στα μάτια. Σε όλα γενικά τα θέματα —αλλά τον τελευταίο καιρό κυρίως σε θέματα οικονομίας— βρισκόμαστε απέναντι σε έναν καταιγισμό από ψέματα και προσπαθειών με στόχο να μας ξεγελάσουν. Ενώ η αναφορά στο πόσο ακρίβαινε η ζωή τείνει να θεωρείται έγκλημα, το να ξεγελάς το λαό είναι επιτρεπτό, θεωρείται μάλιστα ένα είδος άσκησης πολιτικής.
Όμωωωως…
Για τον πληθωρισμό που έχει ξεπεράσει το 100% σε ετήσια βάση γίνεται προσπάθεια να εμφανίζεται περίπου στο 50% (παίζοντας με το βάρος των αγαθών από τα οποία αυτός υπολογίζεται και κάνοντας άλλα παρεμφερή τερτίπια). Παρόλο που βρισκόμαστε παγκοσμίως στην πρώτη τριάδα, κάνουμε ανακοινώσεις του τύπου «όλες οι χώρες υποφέρουν από τον πληθωρισμό, ενώ εμείς είμαστε πολύ καλύτερα». Στις ειδήσεις που αναφέρονται στον πληθωρισμό εφαρμόζεται καλυμμένη λογοκρισία και μοιράζονται ποινές σε όσους τολμούν να αναφέρονται στα παραπάνω. Αυτά δεν αλλάζουν την πραγματικότητα που είναι ότι οι πολίτες γυρνούν από την αγορά με άδεια χέρια και παραμένουν με άδειο στομάχι. Η πραγματικότητες της ζωής κατακρημνίζουν τα ψεύδη.
Όταν αύριο στηθούν οι κάλπες, ο ψηφοφόρος δεν θα κοιτάξει τα ποσοστά του πληθωρισμού που ανακοινώνονται και τα ψεύδη των επισήμων, αλλά θα κοιτάξει την ακρίβεια της ζωής και την τεράστια μείωση της αγοραστικής δύναμής του. Βεβαίως θα υπάρξουν και πάλι αυτοί που θα δώσουν την ψήφο τους στην σημερινή κυβέρνηση, όχι όμως επειδή είναι ευχαριστημένοι από την πείνα και τη φτώχεια, αλλά επειδή δεν μπορούν να διαπιστώσουν του υπαίτιους της κρίσης μέσα στην οποία παραδέρνονται και επίσης λόγω του φόβου μην έρθουν τα χειρότερα. Και φυσικά λόγω της μίζερης συμπεριφοράς της αντιπολίτευσης που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη.
Ο δρόμος που οδηγεί από τον Ορμπάν στον Ερντογάν
Όταν αναφερόμαστε στην αντιπολίτευση, δεν είναι δυνατόν να μην αναφερθούμε στους οπαδούς του Συνασπισμού Δημοκρατίας (Cumhur İttifakı) (σ.τ.μ. εννοεί τη συνεργασία Ερντογάν – Μπαχτσελί) οι οποίοι πανηγυρίζουν τρελά την νίκη του Ορμπάν. Αναμφίβολα το γεγονός αυτό έχει δημιουργήσει πτώση στο ηθικό του εξακομματικού συνασπισμού στην αντιπολίτευση. Για να πετύχει να σπείρει βαθύτερη απαισιοδοξία, ο Ερντογάν δε χάνει ευκαιρία να κάνει ό,τι μπορεί και να λέει ό,τι τού ’ρθει ώστε να δημιουργηθεί στους ψηφοφόρους η εντύπωση «βλέπετε; Οι δουλειές αυτές δεν γίνονται με συνεργασίες έξι κομμάτων».
Το θέμα όμως είναι, ότι μεταξύ Ουγγαρίας και Τουρκίας δεν υπάρχει άλλη ομοιότητα πέρα των ηγετών της. Όντως, ο Ερντογάν και ο Ορμπάν μοιάζουν μεταξύ τους λες και είναι αντίγραφα από το ίδιο πρωτότυπο. Η συμπεριφορά τους, ο τρόπος που μιλούν, ο λόγος που εκφέρουν, το ύφος τους, οι νόμοι που θεσπίζουν, οι πιέσεις που ασκούν, ο τύπος της προπαγάνδας που εφαρμόζουν, η αγέρωχη στάση τους, η στήριξή τους από τις θρησκευτικές οργανώσεις, η υποδαύλιση του σοβινιστικού εθνικισμού… είναι πανομοιότυπα.
Ανέκαθεν μου προκαλούσε έκπληξη αυτή η ομοιότητα. Παίρνουν συμβουλές για τρόπο τακτικής από τις ίδιες πηγές ή μήπως υπάρχει πράγματι αυτό που λέγεται ‘αδελφές ψυχές;’.
Όπως και νά’χει… αυτό που θέλω να πω είναι ότι δεν υπάρχει λόγος για πανικό και απαισιοδοξία. Η Ουγγαρία δεν μας μοιάζει ούτε ως ιστορία, ούτε ως λαός, δεν έχουμε τα ίδια προβλήματα και κυρίως στον τομέα της οικονομίας. Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Ορμπάν δεν υπήρξε κρίση σαν κι αυτή που ζει σήμερα η Τουρκία και ο λαός της δεν πολεμά φτώχεια στα όρια της πείνας. Δεν έχουν πρόβλημα όπως το Κουρδικό (το οποίο σε εμάς αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης).
Ουσιαστικά, η ήττα του συνασπισμού των 6 κομμάτων στην Ουγγαρία, έδωσε στην αντιπολίτευση τής Τουρκίας ένα καλό μάθημα και την κατάλληλη εμπειρία, για το πού βρίσκονται τα λάθη και τι πρέπει να αποφύγει. Συνοψίζω τα σημαντικότερα σημεία αυτού του μαθήματος ως εξής: Για να σας εμπιστευτούν, θα πείσετε τις μάζες ότι μεταξύ σας υπάρχει μία πραγματική ένωση και αλληλεγγύη (γι αυτό θα έχετε στην ημερήσια διάταξή σας την αλλαγή τόσο του εαυτού σας όσο και των οπαδών σας). Όσο το δυνατόν σύντομα θα ανακοινώσετε ένα πρόγραμμα που θα περιέχει όχι μόνο την ανατροπή του ‘ενός ανδρός Αρχή’ αλλά και το πώς θα συνεργαστείτε ώστε η χώρα να ορθοποδήσει ή έστω να πάρει δρόμο προς την ομαλότητα. Τον κοινό σας υποψήφιο θα τον επιλέξετε ξεπερνώντας κάθε κομματικό σας ιδεολόγημα και θα δείξετε ότι βρίσκεστε ολόψυχα ενωμένοι γύρω του.
Εάν επιτευχθούν τα παραπάνω, θα είναι δυνατόν μαζί με τις ελπίδες μας να γλυτώσουμε και τη χώρα μας από την διάλυση. Θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε στη συνείδηση, στο ήθος, στις πανανθρώπινες αξίες, θα μπορέσουμε και πάλι να θεραπευθούμε και να ορθοποδήσουμε.
Ειδάλλως πάει… θα έχει πετάξει το πουλί…
Μετάφραση: Μιχάλης Βασιλειάδης
*Η Ογιά Μπαϊντάρ (Oya Baydar) είναι συγγραφέας και αρθρογράφος της ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Τ24
