Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Στην ηλεκτρονική του έκδοση της 28ης Μαρτίου 2022 ο γαλλικός ραδιοφωνικός σταθμός France Inter φιλοξενεί συνέντευξη του Μητροπολίτου Ντούμπνας κ. Ιωάννου, του από Χαριουπόλεως (υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο), προϊσταμένου των ρωσικών ορθοδόξων παροικιών στην Δ. Ευρώπη, με το τίτλο “Πόλεμος στην Ουκρανία: Ο Ορθόδοξος Μητροπολίτης στην Γαλλία αντιτίθεται στον Πατριάρχη Μόσχας ».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία διχάζει τον ορθόδοξο κόσμο. Ο Πατριάρχης Μόσχας, ο οποίος έχει δείξει την υποστήριξή του στον Βλαντιμίρ Πούτιν, βρίσκεται όλο και πιο απομονωμένος. Σε συνέντευξή του στο France Inter, ο Μητροπολίτης Ιωάννης καταγγέλλει «ένα λάθος».
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ανεφάνησαν διαιρέσεις μέσα στον Ορθόδοξο κόσμο, τον τρίτο θρησκευτικό κλάδο του Χριστιανισμού. Ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος, ο οποίος φέρεται να είναι κοντά στον Βλαντιμίρ Πούτιν, έλαβε ανοιχτή θέση υπέρ του πολέμου, καταγγέλλοντας «δυνάμεις του κακού», «που πολεμούν την ενότητα» μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Έκτοτε, οι Ορθόδοξες Εκκλησίες που συνδέονται με τη Μόσχα έχουν εκφράσει την κριτική τους.
Αυτή είναι η περίπτωση των ορθοδόξων παροικιών της ρωσικής παράδοσης στη Δυτική Ευρώπη, που πρόσφατα προσχώρησαν (κατά ένα μέρος) στην Εκκλησία της Ρωσίας, ενώ ο αρχιεπίσκοπός τους, ο Μητροπολίτης Ντούμπνας Ιωάννης, με έδρα το Παρίσι, έγραψε ανοιχτή επιστολή στον Πατριάρχη Μόσχας, εναντιούμενος στον πόλεμο. Στη συνέντευξη που ακολουθεί (μετάφραση από τα γαλλικά του ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ), ο Ντούμπνας Ιωάννης λέει πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Αναφέρεται στην εν Ουκρανία παρουσία της Ρωσικής Εκκλησίας λέγοντας: «Φανταστείτε η Ουκρανική Εκκλησία να αποσχισθεί από το Πατριαρχείο Μόσχας. Το Πατριαρχείο Μόσχας θα χάσει περισσότερα από τα δύο τρίτα αυτού που αποτελεί την ζωή του, την βαθύτερη ύπαρξή του».
Αυτό σημαίνει ότι αν η Ρωσική Εκκλησία χάσει την Ουκρανία, τότε εκπίπτει σημαντικά η «λογική των αριθμών», δηλαδή η δύναμη της σε πιστούς, την οποία κραδαίνει στους υπόλοιπους Ορθοδόξους ως «δαμόκλειο σπάθη».
Και προσθέτει: «Αυτή η Εκκλησία, πιθανότατα, θα δραπετεύσει από το Πατριαρχείο Μόσχας και θα ανασυσταθεί στην Ουκρανία». Χρησιμοποιεί το ρήμα échappe (δραπετεύσει) και όχι «αποκοπεί» ή κάτι παρόμοιο, κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία.
Επίσης, έχει ενδιαφέρον ότι δεν πήρε απάντηση από τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο στην σχετική επιστολή του, που σημαίνει ότι η θέση του Κυρίλλου δεν είναι και τόσο εύκολη πλέον… Άλλωστε ο Ιωάννης μιλάει για «μνημειώδες ιστορικό λάθος», αναφερόμενος στην ρωσική πολιτική.
Ας δούμε στη συνέχεια ολόκληρη την συνέντευξη του Ντούμπνας Ιωάννη στη France Inter.
France Inter: Γράψατε στον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο, από τον οποίο εξαρτάται η αρχιεπισκοπή σας εδώ στο Παρίσι και στην Δυτική Ευρώπη, μετά την ρωσική εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου. Τι του εκφράσατε σε αυτή την ανοιχτή επιστολή;
Ντούμπνας Ιωάννης: «Εν πρώτοις, γράψαμε αυτό το γράμμα εξ αιτίας της σιωπής, που γινόταν πολύ βαριά, από την πλευρά του πατριάρχη μας. Δεν καταδίκασε αυτόν τον πόλεμο και αυτήν την εισβολή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία. Σιγά σιγά, ανακαλύψαμε ότι ο Πατριάρχης, μέσῳ ορισμένων παρατηρήσεών του, είτε σε κηρύγματα είτε σε συνομιλίες, υπεστήριζε σιωπηρώς αυτή την εισβολή, στο όνομα της ιδέας να ενωθεί η Ρωσία, αυτός ο φαντασιακός κόσμος της Ρωσίας που εκτείνεται από την Μόσχα προς Κίεβο μέσω Λευκορωσίας. Αυτό που ζητήσαμε συγκεκριμένα από τον Πατριάρχη είναι να παρέμβει στην Ρωσική Ομοσπονδία, ώστε αυτός ο πόλεμος και αυτή η σφαγή όλων των παιδιών της, αυτών των γυναικών, αυτών των ανδρών, αυτών των στρατιωτών που σκοτώνονται μεταξύ τους και που οι ίδιοι προέρχονται από το ίδιο βάπτισμα της Ρωσίας.
France Inter: Κατά την γνώμη σας, γιατί ο Πατριάρχης Κύριλλος μιλά για «αντίσταση στον δυτικό καταναλωτισμό», αντίσταση στις προσπάθειες επιβολής του gay pride στην Ουκρανία;
Ντούμπνας Ιωάννης: Στην Ρωσία υπάρχει, επί του παρόντος, η ανάπτυξη του ακράτου αντιδυτικισμού, όπου ο δυτικός κόσμος θεωρείται διεφθαρμένος. Αλλά, στην Ρωσία, ο καταναλωτισμός είναι χειρότερος από τον δικό μας. Απλώς πηγαίνετε στην Μόσχα να το δείτε. Δεν είναι όλα λευκά, δεν είναι όλα μαύρα. Όμως, υπάρχει αυτή η ιδεολογία, ότι η Ρωσία διώκεται από την Ευρώπη, από την Δύση. Αλλά εδώ, κανείς δεν είναι εναντίον της Ρωσίας. Όλοι είναι κατά του πολέμου, αλλά όχι κατά της Ρωσίας. Η Ρωσία είναι πάντοτε η χώρα που κουβαλάμε στις καρδιές μας. Αγαπάμε την πνευματική παράδοση της Ρωσίας, την λογοτεχνική παράδοση, όλα όσα κάνουν την Ρωσία πλούσια. Την αγαπάμε, αλλά δεν θέλουμε αυτόν τον πόλεμο».
France Inter: Έτσι, γράψατε αυτή την ανοιχτή επιστολή στον πατριάρχη Μόσχας από τον οποίο εξαρτάστε. Πήρατε απάντηση;
Ντούμπνας Ιωάννης: «Όχι, δεν πήρα απάντηση».
France Inter: Άλλες ορθόδοξες εκκλησίες στην Ευρώπη λαμβάνουν ξεκάθαρη θέση διαφωνίας με τον Πατριάρχη Μόσχας…
Ντούμπνας Ιωάννης: «Όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες σήμερα έχουν λάβει θέση εναντίον αυτού του πολέμου. Δεν θέλω να χρησιμοποιώ την λέξη πόλεμος. Ωστόσο, είναι πόλεμος και εισβολή σε μια αδελφή χώρα, μια φίλη χώρα. Γιατί; Επειδή αυτή η χώρα θέλει να βιώσει την δημοκρατία. Γιατί αυτή η χώρα θέλει να πλησιάσει την Ευρώπη. Άρα είναι επιθετικότητα. Και όλα αυτά είναι τρελά».
France Inter: Υπάρχει στην ομιλία και στις τοποθετήσεις του Πατριάρχου Μόσχας διαστρέβλωση του θρησκευτικού μηνύματος;
Ντούμπνας Ιωάννης: «Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Κατά κάποιο τρόπο, υποστηρίζοντας αυτήν την εισβολή, αυτόν τον πόλεμο, όπως είπε, αυτόν τον “μεταφυσικό” πόλεμο, είναι πολύ δύσκολο για εμάς να ζήσουμε μαζί του. Δεν υπάρχει μεταφυσικός πόλεμος. Ο μεταφυσικός πόλεμος είναι πνευματικός πόλεμος, αυτός της νηστείας, της προσευχής, της αδελφικής αγάπης. Αυτός είναι ο μεταφυσικός πόλεμος του κάθε χριστιανού. Ταυτόχρονα, ο χριστιανός πρέπει να είναι άνθρωπος της ειρήνης. Σε κάθε λειτουργία ψάλλουμε «μακάριοι οι ειρηνοποιοί». Ο χριστιανός πρέπει να είναι ειρηνοποιός. Πολύ περισσότερο, ένας ιερέας, πολύ περισσότερο ένας επίσκοπος, πολύ περισσότερο ένας πατριάρχης. Αλλά να κηρύττει και να υποστηρίζει ένα επιθετικό εθνικιστικό όραμα απέναντι σε έναν λαό που, κατά βάθος, αναζητεί τον δρόμο του, που θέλει να ζήσει σύμφωνα με τη δική του δυναμική, να τον αποτρέπει από το να ζήσει όπως θέλει και να τον σκοτώνει μέσῳ ενός πολέμου; Ουδείς μπορεί να το δικαιολογήσει αυτό. Κανένας Χριστιανός δεν μπορεί να το δικαιολογήσει.”
France Inter: Η ορθόδοξη (ρωσική) εκκλησία του Άμστερνταμ ανακοίνωσε ότι διακόπτει πλέον την μνημόνευση του ονόματος του Κύριλλου στις ιερές ακολουθίες και ότι αποχωρεί από το Πατριαρχείο Μόσχας. Είστε έτοιμοι να φύγετε από το Πατριαρχείο Μόσχας;
Ντούμπνας Ιωάννης: «Προς το παρόν, δεν τίθεται θέμα αποχώρησης από το Πατριαρχείο Μόσχας. Είμαστε σε κανονικό σύνδεσμο με το Πατριαρχείο Μόσχας. Παραμένουμε σε κανονικό εξάρτηση από το Πατριαρχείο Μόσχας. Δεν συμμεριζόμαστε ορισμένα οράματα του Πατριάρχου Μόσχας. Αλλά και γύρω του υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν συμμερίζονται αυτό το όραμα. Και η ταπεινή μας επιστολή επέτρεψε σε πολλές άλλες φωνές να γράψουν και να ζητήσουν από τον πατριάρχη να μεσολαβήσει, ώστε να επιστρέψει η ειρήνη στην Ουκρανία. Ας σταματήσουμε αυτή τη σφαγή αθώων ανθρώπων στην Ουκρανία, είναι μια σφαγή στο όνομα ενός εθνικιστικού οράματος και που δεν έχει καμία δικαιολογία».
France Inter: Υπάρχει κίνδυνος να βρεθεί απομονωμένος ο πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος;
Ντούμπνας Ιωάννης: Πιστεύω ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος απομόνωσης. Και σε επίπεδο όλων των Ορθόδοξων Εκκλησιών. Είναι μεγάλος κίνδυνος. Το Πατριαρχείο Μόσχας ενσαρκώνει την εξουσία. Εμείς διατηρούμε δεσμούς με θεολόγους, με πνευματικούς του πατέρες περιωπής, με μοναστήρια, τόπους προσευχής και φιλανθρωπίας. Διατηρούμε τον δεσμό με όλους, αλλά δεν συμμεριζόμαστε αυτό το όραμα της κατάκτησης με τη βία».
France Inter: Υπάρχει κίνδυνος διάσπασης σήμερα ορισμένων εκκλησιών; Κινδυνεύει η κατάσταση να αποσταθεροποιήσει την οργάνωση των Ορθοδόξων Εκκλησιών;
Ντούμπνας Ιωάννης: Οι Ορθόδοξες εκκλησίες ήταν ήδη σε δύσκολη κατάσταση λόγω της Ουκρανίας και της δημιουργίας της Ουκρανικής Εκκλησίας στο πλαίσιο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Έγινε κατά τρόπο κακό και άσχημα οργανώθηκε. Ποτέ δεν το ενέκρινα. Ακόμη και όταν ήμουν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ποτέ δεν ενέκρινα αυτόν τον τρόπο ενεργειών. Αλλά, τώρα όλες οι εκκλησίες έχουν εγκλωβισθεί. Και τώρα τι θα γίνει στην Ουκρανία; Φανταστείτε η Ουκρανική Εκκλησία να αποσχισθεί από το Πατριαρχείο Μόσχας. Το Πατριαρχείο Μόσχας θα χάσει περισσότερα από τα δύο τρίτα αυτού που αποτελεί την ζωή του, την βαθύτερη ύπαρξή του.
Η Εκκλησία της Ουκρανίας είναι η πρώτη που υποφέρει. Είναι κάτω από τις βόμβες. Οι ιεράρχες διέκοψαν το μνημόσυνο του Πατριάρχη Μόσχας. Ο Μητροπολίτης Ονούφριος, ο οποίος είναι επικεφαλής αυτής της Εκκλησίας, μιας μεγάλης Εκκλησίας με 12.500 ενορίες, βρίσκεται σε δυσχερέστατη κατάσταση. Του αποστείλαμε επιστολή υποστηρίξεως για να του εκφράσουμε την φιλία μας. Αυτή η Εκκλησία, πιθανότατα, θα δραπετεύσει (échapper) από το πατριαρχείο Μόσχας και θα ανασυσταθεί στην Ουκρανία. Αυτό είναι λάθος τόσο της Ρωσικής Ομοσπονδίας όσο και του Πατριαρχείου μας. Είναι εσφαλμένη εκτίμηση. Είναι ένα μνημειώδες ιστορικό λάθος αυτό που συμβαίνει αυτή την στιγμή».
