ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΗ
Του Σταύρου Σ. Φωτίου
Καθηγητή στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Ιδρυτικού Μέλους της Κυπριακής Ακαδημίας.
Για τον Χριστιανισμό ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματική ενότητα, μια ασύγχυτη και αδιαίρετη συζυγία σώματος και ψυχής. Ασυγχύτως: υπάρχουν ασθένειες της ψυχής και ασθένειες του σώματος· ή, με άλλη ονομασία, ασθένειες του προσώπου και ασθένειες της φύσης. Αδιαιρέτως: κάθε ψυχική ασθένεια επηρεάζει τη σωματική κατάσταση, όπως, και αντίστροφα, κάθε σωματική ασθένεια επηρεάζει την ψυχική διάθεση.
Οι ασθένειες του προσώπου οφείλονται στις υπαρξιακές επιλογές που ένας άνθρωπος κάνει στη ζωή του· είναι, δηλαδή, αποτέλεσμα εσφαλμένου υπαρξιακού προσανατολισμού. Με άλλα λόγια, είναι συνεπαγωγές είτε της φιλοδοξίας είτε της φιληδονίας είτε της φιλοχρηματίας. Π.χ. κάποιος έχει υποκύψει στον πειρασμό της φιλοχρηματίας και επιζητεί τη συνεχή αύξηση της περιουσίας του. Γι’ αυτό αφιερώνει σχεδόν ολόκληρο τον χρόνο του στη διαχείριση δραστηριοτήτων που θα του επιφέρουν ολοένα και πιο πολλά έσοδα. Έτσι αυτοαποκόπτεται από βαθείς υπαρξιακούς δεσμούς, όπως η συζυγία, η γονικότητα, η φιλία, η συναδελφικότητα. Επακόλουθο τούτων, είναι να πάθει π.χ. ακηδία και, κατά συνέπειαν, να μην μπορεί να χαρεί την ομορφιά και τη χαρά της ζωής. Στην περίπτωση αυτή, για θεραπεία του ένας χριστιανός πρέπει να απευθυνθεί σε έναν πνευματικό, με τη βοήθεια του οποίου θα κατανοήσει τι πράττει λάθος. Με άλλα λόγια, θα κληθεί να αναστοχαστεί για την ιεράρχηση των αναγκών του, την ποιότητα των διαπροσωπικών του σχέσεων, την καταξίωση του χρόνου του· εντέλει να διερωτηθεί και να αποφασίσει ελεύθερα και υπεύθυνα ο ίδιος, και όχι εκ μέρους του κάποιος άλλος, για τα πρώτιστα και τίμια της ζωής.
Οι ασθένειες της φύσης οφείλονται στη σωματική διάσταση του ανθρώπου· είναι, δηλαδή, αποτέλεσμα της βιοφυσικής του σκευής. Π.χ. ένας άνθρωπος έχει καρδιολογικά προβλήματα λόγω εκ γεννήσεως αδύναμης καρδιάς· ή ένας άνθρωπος όταν χτυπήσει δυνατά το χέρι του αυτό μπορεί να ραγίσει. Συνάμα, το ανθρώπινο σώμα επηρεάζεται από περιβαλλοντικές συνθήκες, που επίσης του προκαλούν ασθένειες. Σε τέτοια περίπτωση, για θεραπεία του ένας χριστιανός θα απευθυνθεί σε ανάλογης ειδικότητας γιατρό. Ώστε με τη λήψη φαρμακευτικής ή άλλης αγωγής να θεραπευθεί. Μόνο με την αναγνώριση της αξίας της ιατρικής επιστήμης και της καταφυγής σε αυτήν θα επιτευχθεί η θεραπεία του. Τούτο, βέβαια, δεν σημαίνει ότι και στο πεδίο της ιατρικής επιστήμης δεν υπάρχει διάλογος και κριτική.
Συνοπτικά: κάθε ανθρώπινη ενέργεια είναι ή ψυχοσωματική, εκκινεί δηλαδή από την ψυχή και επηρεάζει το σώμα, ή σωματοψυχική, εκκινεί δηλαδή από το σώμα και επηρεάζει την ψυχή. Ο Χριστιανισμός καλεί τον πιστό να διακρίνει την αιτία τής εκάστοτε ασθένειάς του και να αναζητήσει εκεί που πρέπει τη θεραπεία του. Χωρίς ποτέ να λησμονεί ότι όντως υγεία είναι η αρμονική σχέση του με τον Θεό, τον εαυτό του, τον συνάνθρωπό του και τη φύση· σχέση που εκφράζεται με σύνολο τον ψυχοσωματικό του δυναμισμό. Γι᾽ αυτό και για κάθε ασθένεια, είτε αυτή είναι του προσώπου είτε της φύσης, η Εκκλησία εύχεται για την ίασή της, θυμίζοντας, μεταξύ άλλων, τη σημασία της παρουσίας αγαπημένων και αγαπώντων προσώπων, της κοινότητας αλληλέγγυων ανθρώπων μέσα στην οποία καταξιώνεται το δώρο της ζωής. Για τον Χριστιανισμό η ασθένεια δεν προέρχεται από τον Θεό· απεναντίας στον Θεό ο πιστός αναζητεί την πληρότητα της ύπαρξής του.
Με βάση τα πιο πάνω, η σχέση θεολογίας και ιατρικής πρέπει να είναι σχέση αρμονικής συνεργασίας. Πράγμα που σημαίνει ότι ένας χριστιανός δεν υποτιμά και δεν παραγνωρίζει την ιατρική αλλά, αντίθετα, όταν ταλαιπωρείται από ασθένεια της φύσης καταφεύγει σε αυτή. Η ασθένεια που ο κορωνοϊός Κόβιντ-19 προκαλεί σήμερα στους ανθρώπους είναι ασθένεια της φύσης. Συνεπώς η βιολογική αντιμετώπισή της είναι έργο της ιατρικής. Ως εκ τούτου, δεν δικαιολογείται θεολογικά η μη αξιοποίηση όσων μέσων τη δεδομένη στιγμή κατέχει η ιατρική επιστήμη. Όσοι πράττουν διαφορετικά, ενεργούν σε αντίθεση με τη χριστιανική πίστη.
