ΠΕΡΙ ΙΠΤΑΜΕΝΟ-ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ
ὑπὸ
Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Ὡς γνωστόν, ἡ μόλυνσις τοῦ περιβάλλοντος ἀποτελεῖ ἓν τῶν κατ’ ἐξοχὴν χαινουσῶν καὶ μεγάλων πληγῶν τῆς ἐποχῆς μας. Καὶ τὰ αἴτια αὐτῆς εἶναι πολλὰ καὶ ποικίλα. Ὅμως ἐδῶ θὰ περιορισθῶμεν εἰς ἓν μόνον: Τὴν μόλυνσιν τῆς ἀτμόσφαιρας καὶ οὐχὶ μόνον, τὴν ὁποίαν προκαλοῦν τὰ ἱπτάμενα, δίκην δαιμόνων, ἀτσάλινα πουλιὰ ἰδίως τῶν ἡμερῶν μας: Τὰ ἀεροπλάνα. Οὕτως, ἐὰν ρίψωμεν ἓν βλέμμα εἰς τὰ ἀεροδρόμια τοῦ κόσμου, θὰ ἴδωμεν ἑκάστην στιγμὴν νὰ προσγειῶνται καὶ νὰ ἀπογειῶνται χιλιάδες ἀεροπλάνα, ἐνῶ ἄλλα ἵπτανται εἰσέτι ἄνω, ἀναμένοντα ἐλεύθερον χῶρον διά προσγείωσιν. Προσέτι δὲ σταθμεύουν εἰς τὰ στρατιωτικὰ ἀεροδρόμια μορφολογικὰ καί ἄλλως ἐκφοβιστικὰ μαχητικὰ ὄρνεα, ἕτοιμα δι΄ ἀπογείωσιν καὶ καταστροφήν. Ὅταν δὲ συντρίβονται καιόμενα τὰ μεγαθήρια ταῦτα, δίδουν τὴν ἐντύπωσιν τῆς κολάσεως.
Ὁπότε τὸ θέμα ἐμπλέκεται ἀμέσως μὲ τὰ ποικίλης μορφῆς καὶ διαρκῶς πολλαπλασιαζόμενα ταξίδια: τουριστικά, ἐπιχειρηματικά, ἐκπαιδευτικά, ἀθλητικά, καλλιτεχνικά, πολεμικὰ κ.ἄ.
Ὅθεν τίθεται τὸ ἐρώτημα ἐὰν πρέπει κανεὶς νὰ ἵπταται κατὰ τὰς διακοπάς; Δὲν ὑπάρχει δὲ ἀμφιβολία, ὅτι τὸ ἀεροπλάνον εἶναι τὸ πλέον ἀγαπητὸν μεταφορικὸν μέσον τῶν τουριστῶν, διότι τυγχάνει ἐφθηνότερον καὶ συχνάκις εὐνοϊκότερον ἀπὸ τὸν σιδηρόδρομον εἰς τὴν ἰδίαν ἀπόστασιν. Ἀκόμη δὲ καὶ ἀσφαλέστερον. Ὅμως τοῦτο ἐκπέμπει μίαν τεραστίαν ποσότητα διοξειδίου τοῦ ἄνθρακος (Co2). Ἐπὶ παραδείγματι: ἓν ταξίδιον μετ’ ἐπιστροφῆς Βερολῖνον – Νέα Ὑόρκη παράγει 6.530 κιλὰ Co2 καὶ μία πτῆσις μετ’ ἐπιστροφῆς Λονδῖνον – Φλώριδα ἐκπέμπει τόσον Co2 ὅσον ἡ μέση μετακίνησις μετ’ αὐτοκινήτου εἰς ἓν ἔτος! Καὶ ἐπειδὴ αἱ ἐκχύσεις αὐταὶ πραγματοποιοῦνται εἰς μέγα ὕψος, προκαλοῦν ἰσχυρῶς τὸ κλίμα θερμοκηπίου (ἄνω τῶν 14%). Βεβαίως ὑπὸ ὁρισμένους ὅρους εἶναι συγνωστὸν νὰ ταξιδεύει τις ἀεροπορικῶς. Ἡ προστασία ὅμως τοῦ κλίματος εἶναι ἀναμφιβόλως ἓν ἐπιχείρημα κακὸν δι’ αὐτό. Ἀλλὰ τὸ νὰ ἀποφεύγει τις τὰ ἀεροπορικὰ ταξίδια, θὰ εἶχεν εὐρείας συνεπείας διὰ τὴν οἰκονομίαν καὶ τὸν τουρισμόν, τὸν ὁποῖον ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας Α΄ ἐθεώρει ὡς ἐλπίδα τοῦ μέλλοντος.
Εἰς ἀρκετὰς δηλαδὴ χώρας, αἱ ὁποῖαι ζοῦν ἐξ αὐτοῦ, θὰ κατεστρέφετο ἡ λαϊκὴ οἰκονομία, ὁπότε οἱ πληθυσμοὶ στρέφονται καὶ εἰς ἄλλας πηγὰς ἐμπορίου (ἐξαγωγὴ κρέατος, οὐρανίου κλπ.). Ἐνδιαφέροντας πολιτισμοὺς καὶ φυσικὰ θέατρα δὲν θὰ ἠδύνατο πλέον νὰ βιώσει μὲ τὰ ἴδια του τὰ μάτια ὁ ἄνθρωπος. Ὡσαύτως καὶ ἡ ἀλληλοκατανόησις τῶν λαῶν θὰ ὑπέφερεν, ὡς συμβαίνει μὲ τοὺς πολιτισμοὺς τῆς Ἀφρικῆς, τῆς Ἀσίας καὶ Λατινικῆς Ἀμερικῆς. Τὰ ταξίδια εἰς χώρας μακρυνὰς διευρύνουν τὸν ὁρίζοντα καὶ καθιστοῦν δυνατὴν τὴν ἐμπειρίαν τοῦ “διαφέροντος”. Καὶ τοῦτο εἶναι τὸ καλλίτερον μέσον κατὰ τοῦ ρατσισμοῦ καὶ τῆς ἐχθρότητος πρός τούς ξένους1.
Τὰ ἀεροπλάνα ὅμως δὲν ἐπιβαρύνουν μόνον μὲ τὰ καυσαέρια τὴν ἀτμόσφαιραν. Αἱ ὑψηλαὶ θερμοκρασίαι ποὺ ἀναπτύσσονται κατὰ τὴν καύσιν τῆς κηροζίνης συντελοῦν, ὥστε τὸ ὀξυγόνον καὶ ἄζωτον τοῦ ἀέρος νὰ ἐνώνονται εἰς ὀξείδια τοῦ ἀζώτου, τὰ ὁποῖα αὐξάνουν τὴν θερμοκρασίαν καὶ ἐπιτείνουν κατὰ 60% τὴν ἐπίδρασιν τοῦ Co2 εἰς τὴν ἀτμόσφαιραν. Προκαλοῦν τὴν ἐξολόθρευσιν τῆς στοιβάδος τοῦ ὄζοντος, καί τὴν δημιουργίαν τῆς περιφήμου ὀπῆς, διὰ τὴν ὁποίαν σήμερον τηρεῖται γενικῶς σιγὴ ἰχθύος!, καὶ ἐκπομπὰς ρύπων καὶ ἀερίων μαζῶν, αἰ ὁποῖαι δημιουργοῦν μετὰ τῆς καύσεως τὸν σχηματισμὸν τῶν ἰχνῶν συμπυκνώσεως, μὲ γνωστοτέραν τὴν “γοητευτικήν” λευκὴν γραμμὴν ποὺ ἀφήνουν ὄπισθέν των τὰ ἀεροπλάνα (νυφική οὐρὰ), καὶ ἡ ὁποία παγιδεύει ἐπιπλέον θερμότητα (40%). Ἐδῶ προσθετέα βεβαίως καὶ ἡ ἠχορύπανσις εἰς περιοχὰς κατοικησίμους πλησίον τῶν ἀεροδρομίων.
Πάντως ἡ ΕΕ προσπαθεῖ νὰ λάβει μερικὰ μέτρα διὰ τὴν προστασίαν τοῦ περιβάλλοντος, ὅπως τὸν φόρον κηροζίνης, τὰ περιβαλλοντικὰ τέλη, τὴν προώθησιν εἰς ἄλλα μέσα μεταφορᾶς, τὴν βελτίωσιν τῆς ἐναερίου κυκλοφορίας καὶ τῶν κινητήρων τῶν ἀεροσκαφῶν, τὴν ἀντικατάστασιν τῆς κηροζίνης μὲ ὑδρογόνον, τὴν μείωσιν τοῦ ἀριθμοῦ τῶν πτήσεων, καὶ τῶν ἐκπομπῶν ἀερίων, τὴν καλλιτέραν ἐκμετάλλευσιν τῆς χωρητικότητος τῶν ἀεροσκαφῶν, τὴν στένωσιν τῶν θέσεων διὰ τῆς “σαρδελοποιήσεως” καὶ τοῦ μαρτυρικοῦ ἀδιαχωρήτου τῶν ἐπιβατῶν κ.ἄ. Ὅμως πάντα ταῦτα εἶναι ἀμφίβολον ἐὰν θὰ δυνηθοῦν νὰ ἀντισταθμίσουν τὴν αὔξησιν εἰς ρύπους ἐξ αἰτίας τῆς διαρκοῦς μεγενθύσεως τῆς ἐναερίου κυκλοφορίας.
Κυρίως ὅμως ἀπαιτεῖται ἐπιδίωξις τῆς ἰσορροπίας μεταξὺ ἀναπτύξεως καὶ περιβάλλοντος, θυσία μέρους τῆς καταναλώσεως (ἀγαθῶν καὶ ὑπηρεσιῶν) καὶ τῆς εὐημερίας, καθὼς ἐπίσης ἡ ἔστω καὶ ἔν τισιν ἐνώτισις καὶ ὑλοποίησις τῶν ποικίλων καί μηρυκαστικῶς συνήθως ἐπαναλαμβανομένων “φληναφημάτων” τῶν διαφόρων σχετικῶν συνεδρίων καὶ ὁρισμένων ἡγετῶν τῆς ὑφηλίου ἐπὶ τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος.
Ὁπότε τὸ θέμα ἐμπλέκεται ἀμέσως μὲ τὰ ποικίλης μορφῆς καὶ διαρκῶς πολλαπλασιαζόμενα ταξίδια: τουριστικά, ἐπιχειρηματικά, ἐκπαιδευτικά, ἀθλητικά, καλλιτεχνικά, πολεμικὰ κ.ἄ.
Ὅθεν τίθεται τὸ ἐρώτημα ἐὰν πρέπει κανεὶς νὰ ἵπταται κατὰ τὰς διακοπάς; Δὲν ὑπάρχει δὲ ἀμφιβολία, ὅτι τὸ ἀεροπλάνον εἶναι τὸ πλέον ἀγαπητὸν μεταφορικὸν μέσον τῶν τουριστῶν, διότι τυγχάνει ἐφθηνότερον καὶ συχνάκις εὐνοϊκότερον ἀπὸ τὸν σιδηρόδρομον εἰς τὴν ἰδίαν ἀπόστασιν. Ἀκόμη δὲ καὶ ἀσφαλέστερον. Ὅμως τοῦτο ἐκπέμπει μίαν τεραστίαν ποσότητα διοξειδίου τοῦ ἄνθρακος (Co2). Ἐπὶ παραδείγματι: ἓν ταξίδιον μετ’ ἐπιστροφῆς Βερολῖνον – Νέα Ὑόρκη παράγει 6.530 κιλὰ Co2 καὶ μία πτῆσις μετ’ ἐπιστροφῆς Λονδῖνον – Φλώριδα ἐκπέμπει τόσον Co2 ὅσον ἡ μέση μετακίνησις μετ’ αὐτοκινήτου εἰς ἓν ἔτος! Καὶ ἐπειδὴ αἱ ἐκχύσεις αὐταὶ πραγματοποιοῦνται εἰς μέγα ὕψος, προκαλοῦν ἰσχυρῶς τὸ κλίμα θερμοκηπίου (ἄνω τῶν 14%). Βεβαίως ὑπὸ ὁρισμένους ὅρους εἶναι συγνωστὸν νὰ ταξιδεύει τις ἀεροπορικῶς. Ἡ προστασία ὅμως τοῦ κλίματος εἶναι ἀναμφιβόλως ἓν ἐπιχείρημα κακὸν δι’ αὐτό. Ἀλλὰ τὸ νὰ ἀποφεύγει τις τὰ ἀεροπορικὰ ταξίδια, θὰ εἶχεν εὐρείας συνεπείας διὰ τὴν οἰκονομίαν καὶ τὸν τουρισμόν, τὸν ὁποῖον ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας Α΄ ἐθεώρει ὡς ἐλπίδα τοῦ μέλλοντος.
Εἰς ἀρκετὰς δηλαδὴ χώρας, αἱ ὁποῖαι ζοῦν ἐξ αὐτοῦ, θὰ κατεστρέφετο ἡ λαϊκὴ οἰκονομία, ὁπότε οἱ πληθυσμοὶ στρέφονται καὶ εἰς ἄλλας πηγὰς ἐμπορίου (ἐξαγωγὴ κρέατος, οὐρανίου κλπ.). Ἐνδιαφέροντας πολιτισμοὺς καὶ φυσικὰ θέατρα δὲν θὰ ἠδύνατο πλέον νὰ βιώσει μὲ τὰ ἴδια του τὰ μάτια ὁ ἄνθρωπος. Ὡσαύτως καὶ ἡ ἀλληλοκατανόησις τῶν λαῶν θὰ ὑπέφερεν, ὡς συμβαίνει μὲ τοὺς πολιτισμοὺς τῆς Ἀφρικῆς, τῆς Ἀσίας καὶ Λατινικῆς Ἀμερικῆς. Τὰ ταξίδια εἰς χώρας μακρυνὰς διευρύνουν τὸν ὁρίζοντα καὶ καθιστοῦν δυνατὴν τὴν ἐμπειρίαν τοῦ “διαφέροντος”. Καὶ τοῦτο εἶναι τὸ καλλίτερον μέσον κατὰ τοῦ ρατσισμοῦ καὶ τῆς ἐχθρότητος πρός τούς ξένους1.
Τὰ ἀεροπλάνα ὅμως δὲν ἐπιβαρύνουν μόνον μὲ τὰ καυσαέρια τὴν ἀτμόσφαιραν. Αἱ ὑψηλαὶ θερμοκρασίαι ποὺ ἀναπτύσσονται κατὰ τὴν καύσιν τῆς κηροζίνης συντελοῦν, ὥστε τὸ ὀξυγόνον καὶ ἄζωτον τοῦ ἀέρος νὰ ἐνώνονται εἰς ὀξείδια τοῦ ἀζώτου, τὰ ὁποῖα αὐξάνουν τὴν θερμοκρασίαν καὶ ἐπιτείνουν κατὰ 60% τὴν ἐπίδρασιν τοῦ Co2 εἰς τὴν ἀτμόσφαιραν. Προκαλοῦν τὴν ἐξολόθρευσιν τῆς στοιβάδος τοῦ ὄζοντος, καί τὴν δημιουργίαν τῆς περιφήμου ὀπῆς, διὰ τὴν ὁποίαν σήμερον τηρεῖται γενικῶς σιγὴ ἰχθύος!, καὶ ἐκπομπὰς ρύπων καὶ ἀερίων μαζῶν, αἰ ὁποῖαι δημιουργοῦν μετὰ τῆς καύσεως τὸν σχηματισμὸν τῶν ἰχνῶν συμπυκνώσεως, μὲ γνωστοτέραν τὴν “γοητευτικήν” λευκὴν γραμμὴν ποὺ ἀφήνουν ὄπισθέν των τὰ ἀεροπλάνα (νυφική οὐρὰ), καὶ ἡ ὁποία παγιδεύει ἐπιπλέον θερμότητα (40%). Ἐδῶ προσθετέα βεβαίως καὶ ἡ ἠχορύπανσις εἰς περιοχὰς κατοικησίμους πλησίον τῶν ἀεροδρομίων.
Πάντως ἡ ΕΕ προσπαθεῖ νὰ λάβει μερικὰ μέτρα διὰ τὴν προστασίαν τοῦ περιβάλλοντος, ὅπως τὸν φόρον κηροζίνης, τὰ περιβαλλοντικὰ τέλη, τὴν προώθησιν εἰς ἄλλα μέσα μεταφορᾶς, τὴν βελτίωσιν τῆς ἐναερίου κυκλοφορίας καὶ τῶν κινητήρων τῶν ἀεροσκαφῶν, τὴν ἀντικατάστασιν τῆς κηροζίνης μὲ ὑδρογόνον, τὴν μείωσιν τοῦ ἀριθμοῦ τῶν πτήσεων, καὶ τῶν ἐκπομπῶν ἀερίων, τὴν καλλιτέραν ἐκμετάλλευσιν τῆς χωρητικότητος τῶν ἀεροσκαφῶν, τὴν στένωσιν τῶν θέσεων διὰ τῆς “σαρδελοποιήσεως” καὶ τοῦ μαρτυρικοῦ ἀδιαχωρήτου τῶν ἐπιβατῶν κ.ἄ. Ὅμως πάντα ταῦτα εἶναι ἀμφίβολον ἐὰν θὰ δυνηθοῦν νὰ ἀντισταθμίσουν τὴν αὔξησιν εἰς ρύπους ἐξ αἰτίας τῆς διαρκοῦς μεγενθύσεως τῆς ἐναερίου κυκλοφορίας.
Κυρίως ὅμως ἀπαιτεῖται ἐπιδίωξις τῆς ἰσορροπίας μεταξὺ ἀναπτύξεως καὶ περιβάλλοντος, θυσία μέρους τῆς καταναλώσεως (ἀγαθῶν καὶ ὑπηρεσιῶν) καὶ τῆς εὐημερίας, καθὼς ἐπίσης ἡ ἔστω καὶ ἔν τισιν ἐνώτισις καὶ ὑλοποίησις τῶν ποικίλων καί μηρυκαστικῶς συνήθως ἐπαναλαμβανομένων “φληναφημάτων” τῶν διαφόρων σχετικῶν συνεδρίων καὶ ὁρισμένων ἡγετῶν τῆς ὑφηλίου ἐπὶ τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος.
_
_______________________________________________
1- W. Strasdas – R. Neises, Darf man in den Urlaub fliegen? Publik Forum ἀρ. 14 (2016) 8.
