ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ν. ΖΗΣΗΣ
Και ως προς το φρόνημα όμως η ηγεσία της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως είναι υγιεστάτη και ανεπίληπτος. Οι ψίθυροι και αι υπόνοιαι των παρασκηνίων δεν τολμούν να διατυπωθούν επωνύμως και ευθαρσώς, διότι αυτομάτως θα έχαναν την αξιοπιστίαν των. Έναντι όμως αυτών υπάρχει η καθαρά, η διαυγής, η τολμηρά ομολογία πολλών Ιεραρχών του Οικουμενικού Θρόνου, η οποία ουδεμίαν ανησυχίαν προκαλεί, αλλά μάλλον αίσθησιν υπερηφανείας δια την εμπεδωμένην εμμονήν εις την Ορθοδοξίαν και το ιστορικόν της παρελθόν. Δεν θα αναφερθώμεν εις τας πολυπληθείς περί του πατριάρχου Αθηναγόρου κρίσεις, η προσωπικότης του οποίου εγράφη χρυσοίς γράμμασιν εις τας σελίδας της ορθοδόξου ιστορίας. Θα μνημονεύσωμεν μίαν μόνον σχετικήν περί αυτού παρατήρησιν, διά να σταχυολογήσωμεν εις την συνέχειαν μερικάς ομολογίας συγχρόνων ιεραρχών του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως προς πληροφόρησιν και του π. Ιουστίνου και των αναγνωστών του Υπομνήματός του. Ο καθηγητής του Ρωσσικού Ινστιτούτου Ορθοδόξου Θεολογίας «Άγιος Σέργιος» των Παρισίων π. Elie Melia εις άρθρον του δημοσιευθέν εις το περιοδικόν Le Messager Orthodoxe (No 58. 1972/2) και αναδημοσιευθέν αποσπασματικώς εις την Επίσκεψιν (69, σ. 9) γράφει μεταξύ άλλων τα εξής διά τον πατριάρχην Αθηναγόραν: «Οσον αφορά εις την θεολογικήν του σκέψιν πρέπει να σημειώσωμεν ότι ήτο πολύ περισσότερον στερεά από όσον νομίζουν οι επικριταί του, και όσον θα επέτρεπαν να πιστεύσωμεν ωρισμέναι εκ των δηλώσεών του. Ούτω, π.χ., η δυσπιστία του εστρέφετο προς τους θεολόγους, όχι προς την θεολογίαν, ίσως ακόμη και προς μίαν ωρισμένην θεολογίαν, αλλ‘ είναι τούτο κακόν; Ο Πατριάρχης τίποτε δεν εθυσίασεν από την Ορθόδοξον πίστιν, αλλ’ εκ των ένδον της Ορθοδόξου πίστεως ανεκάλυψε δι’ ημάς την οδόν της καθολικής αγάπης και του ζωτικού δημιουργικού δυναμισμού της».
Και ως προς το φρόνημα όμως η ηγεσία της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως είναι υγιεστάτη και ανεπίληπτος. Οι ψίθυροι και αι υπόνοιαι των παρασκηνίων δεν τολμούν να διατυπωθούν επωνύμως και ευθαρσώς, διότι αυτομάτως θα έχαναν την αξιοπιστίαν των. Έναντι όμως αυτών υπάρχει η καθαρά, η διαυγής, η τολμηρά ομολογία πολλών Ιεραρχών του Οικουμενικού Θρόνου, η οποία ουδεμίαν ανησυχίαν προκαλεί, αλλά μάλλον αίσθησιν υπερηφανείας δια την εμπεδωμένην εμμονήν εις την Ορθοδοξίαν και το ιστορικόν της παρελθόν. Δεν θα αναφερθώμεν εις τας πολυπληθείς περί του πατριάρχου Αθηναγόρου κρίσεις, η προσωπικότης του οποίου εγράφη χρυσοίς γράμμασιν εις τας σελίδας της ορθοδόξου ιστορίας. Θα μνημονεύσωμεν μίαν μόνον σχετικήν περί αυτού παρατήρησιν, διά να σταχυολογήσωμεν εις την συνέχειαν μερικάς ομολογίας συγχρόνων ιεραρχών του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως προς πληροφόρησιν και του π. Ιουστίνου και των αναγνωστών του Υπομνήματός του. Ο καθηγητής του Ρωσσικού Ινστιτούτου Ορθοδόξου Θεολογίας «Άγιος Σέργιος» των Παρισίων π. Elie Melia εις άρθρον του δημοσιευθέν εις το περιοδικόν Le Messager Orthodoxe (No 58. 1972/2) και αναδημοσιευθέν αποσπασματικώς εις την Επίσκεψιν (69, σ. 9) γράφει μεταξύ άλλων τα εξής διά τον πατριάρχην Αθηναγόραν: «Οσον αφορά εις την θεολογικήν του σκέψιν πρέπει να σημειώσωμεν ότι ήτο πολύ περισσότερον στερεά από όσον νομίζουν οι επικριταί του, και όσον θα επέτρεπαν να πιστεύσωμεν ωρισμέναι εκ των δηλώσεών του. Ούτω, π.χ., η δυσπιστία του εστρέφετο προς τους θεολόγους, όχι προς την θεολογίαν, ίσως ακόμη και προς μίαν ωρισμένην θεολογίαν, αλλ‘ είναι τούτο κακόν; Ο Πατριάρχης τίποτε δεν εθυσίασεν από την Ορθόδοξον πίστιν, αλλ’ εκ των ένδον της Ορθοδόξου πίστεως ανεκάλυψε δι’ ημάς την οδόν της καθολικής αγάπης και του ζωτικού δημιουργικού δυναμισμού της».
Από το άρθρο Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον και ο π. Ιουστίνος Πόποβιτς, Κληρονομία, τόμος 9, τεύχος Β’, σελ. 457.
