Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΣΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Το Νιχώρι του Βοσπόρου πανηγυρίζει τον Αύγουστο την Παναγία την Κουμαριώτισσα. 

Φέτος, η Εφοροεπιτροπή της Κοινότητος, υπό την ηγεσία του ακάματου Ρωμιού Λάκη Βίγκα, Άρχοντος Μ. Χαρτοφύλακος της Μ.τ.Χ.Ε. και η Ιερατική Προϊσταμενία, ο Αρχιμ. Αγαθάγγελος, Βιβλιοφύλαξ των Πατριαρχείων, διοργανώνουν τα ΘΕΟΤΟΚΕΙΑ 2018, ήτοι πολιτιστικές εκδηλώσεις με αφορμή την μεγάλη θεομητορική εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. 

Το πλήρες πρόγραμμα των εκδηλώσεων δείτε σε σχετική ανάρτησή μας, εδώ. 

Ανάμεσα στις εκδηλώσεις περιλαμβάνεται και η παρουσίαση της έκδοσης στα τουρκικά, της νεανικής ποιητικής ανθολογίας του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου. 

Στις 14 Νοεμβρίου 1954, πριν 64 χρόνια, ο μαθητής της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης Δημήτριος Αρχοντώνης (ο σημερινός Οικουμενικός Πατριάρχης) εγκαινιάζει ένα νέο τετράδιο. Το περιεχόμενό του δεν έχει σχέση με τα μαθήματα του ωρολογίου προγράμματος. Το τιτλοφορεί ο ίδιος «Ποιήματα». Πρόκειται για μια προσωπική ποιητική ανθολογία. Ο νεαρός μαθητής αρέσκεται στην ανάγνωση λογοτεχνικών και ποιητικών κειμένων. Καθώς την εποχή εκείνη δεν υπάρχουν τα σημερινά μέσα, καταφεύγει στην αντιγραφή – το προσφιλές διακόνημα των μοναχών ανά τους αιώνες.
Αντιγράφει, λοιπόν τα ποιήματα που τον εκφράζουν ή τον εντυπωσιάζουν, κι έτσι καταρτίζεται η ανθολογία, η οποία περιλαμβάνει, από το 1954 ως το 1970, 79 ποιήματα από 35 ποιητές, 32 Έλληνες και 3 ξένους. 

Ο μακαριστός Μητροπολίτης Πέργης Ευάγγελος γράφει στο Εκ Φαναρίου Γ’, για το «Τετράδιο του Πατριάρχη»: 

«Κι όλο τον κύτταζα τον Πατριάρχη, βλέποντας να ραγίζει πάνω «στ’ αρχαία μονοπάτια». Κι ήταν σα να τον είχα μπροστά μου, την ώρα που παιδί αντέγραφε τον Παλαμά στο «Τετράδιο της νειότης» του. Άραγε το θυμήθηκε πόσο «στο πρώτο μοσκοβόλημα ενός ρόδου μακρυνού του δάκρυσαν τα μάτια;» Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος δεν είναι ποιητής. Είναι εραστής της ποίησης. Και της δημιουργίας του κόσμου, που θέλει πάντα να την αισθάνεται και να τη χαίρεται. Όμως, η συγκομιδή των στίχων του «τετραδίου» του μας τον εικονίζει και σαν ευχάριστο εκφραστή και εφαρμοστή τους.
Πολλοί από τους στίχους του Μαβίλη και του Πορφύρα και του Δροσίνη ή του Πολέμη, του Παλαμά και του Παπαντωνίου και τόσων άλλων που πληρώνουν τις εβδομήντα τρεις σελίδες του, τους βλέπουμε να απαγγέλλονται σήμερα «βιωματικά» από τον ίδιο. Μέσ’ από την εύλαλη μαρτυρία της επίγνωσης των καιρών και του χρέους, που δεν θέλουν «κρυμμένο το τάλαντο σε χέρσας γης τα βάθη» (Πολέμης). Μα να «δίνει φως από τη φλόγα του» (Δροσίνης). Από τη λάμψη του θεσμού και των αιώνων». 

Αυτό το νεανικό ποιητικό ανθολόγιο, εκδόθηκε σε φωτοαναστατική ανατύπωση, από την περιοδική έκδοση του Συνδέσμου των εν Αθήναις Μεγαλοσχολιτών «Η καθ’ ημάς Ανατολή», πριν είκοσι χρόνια (Αθήνα, 1998). 

Το 2000, πάλι από τον Σύνδεσμο των εν Αθήναις Μεγαλοσχολιτών, εκδόθηκαν (σε φωτοαναστατική ανατύπωση) οι «Εκθέσεις του μαθητού Δημητρίου Χ. Αρχοντώνη – Από την Ε’ Τάξι του Δημοτικού ως την τελευταία του Γυμανσίου». Οι μαθητικές «Εκθέσεις» του Πατριάρχη, εκδόθηκαν το 2003 από τις εκδόσεις «Καστανιώτη», με τον τίτλο: «Ότε ήμην παιδίον». Το 2006 εκδόθηκαν σε τουρκική μετάφραση, από τον Άρη Τσοκώνα. 

Τώρα ήρθε η σειρά της ποιητικής ανθολογίας του Πατριάρχη να μεταφραστεί στα τουρκικά.

Την έκδοση, που μόλις κυκλοφορήθηκε (2018), ανέλαβε η Κοινότητα Νεοχωρίου μαζί με τις Κοινότητες του Βοσπόρου και η επιμέλεια είναι του Σταύρου Γιωλτζόγλου, φιλολόγου – συγγραφέα και Συντονιστή Εκπαίδευσης των Σχολείων της Ομογένειας στην Κωνσταντινούπολη. Η μετάφραση είναι του Σταύρου Γιωλτζόγλου και της φιλολόγου Βικτωρίας Νάτση. 

Η έκδοση αποτελεί πραγματική συμβολή, καθώς έτσι το τουρκικό κοινό θα έρθει σε επαφή με μια αντιπροσωπευτική ποιητική ανθολογία των σημαντικότερων ελλήνων ποιητών του 20ού αιώνα. Και βέβαια έχει ιδιαίτερη σημασία ότι αυτή η ανθολογία ανήκει στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος ως μαθητής, μέσα στην Τουρκία, ανθολογούσε και αντέγραφε «ιδίαις χερσίν» έλληνες ποιητές. 

Ευχόμαστε και ελπίζουμε η απήχηση της έκδοσης αυτής να είναι μεγάλη στην γείτονα, προς δόξαν της ελληνικής ποίησης και του ανθολόγου μαθητή – Πατριάρχη.