ΠΕΡΙ ΜΟΔΙΟΥ
Σκέψεις κατὰ τὴν τελετὴ κοπῆς τῆς Βασιλόπιτας
τῶν Μοδιανῶν στὴν Ἀθήνα
(27.1.2019)
ὑπὸ
Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Φίλοι Μοδιανοί,
Εὐχαριστῶ γιὰ τὴν εὐγενῆ Σας πρόσκληση τοῦ κοψίματος τῆς Πίτας τῆς ὁμάδος σας “Χαλκηδὼν Μόδι”. Ἕνεκα ὅμως τεχνικῶν δυσχερειῶν δὲν ἠμπόρεσα νἆμαι μαζί σας. Γι’ αὐτὸ καὶ σᾶς στέλνω τὶς εὐχὲς γιὰ τὴ Νέα Χρονιὰ καὶ τοὺς χαιρετισμούς, σὲ σᾶς τοὺς παλιοὺς καὶ νέους ἀπὸ τὸ γοητευτικὸ Μόδι τοῦ “παλιοῦ καλοῦ καιροῦ”, ποὺ σήμερα δυστυχῶς ἔχει ὅπως ὅλα, ἀλλάξει πολύ!
Κατὰ τὸ νοτιοανατολικὸν λοιπὸν μέρος τοῦ κόλπου τῆς Χαλκηδόνος ὑπάρχει τὸ ἀκρωτήριον Μαντᾶ, ὅπερ κατὰ τὸν Χάμμερ καλεῖται Μολλᾶ-μπουρνοῦ, κοινῶς δὲ σήμερον Μόδα-μπουρνοῦ, ἀποτελοῦν ὡραίαν τοποθεσίαν μετὰ σκιερῶν δένδρων, πλατάνων καὶ λοιπῶν καὶ ἔχον ἀπέναντι αὐτοῦ τὴν ὡραίαν θέαν τῆς Προποντίδος, πρὸς δὲ τὴν Κωνσταντινουπόλεως ἔποψιν (μὲ τὴν Ἁγίαν Σοφίαν) καὶ τῶν χλοερῶν τῆς Θράκης παραλίων καὶ πρὸς ἀνατολὰς τὰς Πριγκηποννήσους καὶ τὸ Ἡραῖον.
Εἰς τὴν βυζαντινὴν ἐποχὴν τὸ Μόδι ἐκαλεῖτο Τὰ Προμώτου ἢ Προμούνδου ἐκ παραφθορᾶς πιθανῶς τῆς ὁποίας προῆλθε ἡ σημερινὴ ὀνομασία Moda. Κατά τινας δέ, πρὸς δυσμὰς τοῦ ἀκρωτηρίου ὑπῆρχον τὰ ἀνάκτορα τοῦ Προμώτου καὶ μονὴ τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ. Σήμερον ὅμως δὲν φαίνεται ἐπιγείως τίποτε. Κατεσκευάσθη δὲ παραλιακὸς δρόμος ἐκ τῆς ἀποβάθρας τοῦ Καδήκιοϊ πρὸς τὴν Ἱέρειαν (Fenerbahçe), χρήσιμος καὶ εὐχάριστος διὰ τοὺς πεζοπόρους.
Τέλος ἕτεροι νομίζουν, ὅτι ἡ ὀνομασία προέρχεται ἐκ τῆς μοδὸς τῶν ἐνδυμάτων τῶν εὐρωπαίων οἰκητόρων καὶ δὴ ἐκ τοῦ οἴκου μόδας All Saints εἰς τὴν ὁδὸν Yusuf Kâmil sok, κτισθέντος τὸ 1878 μετὰ τὸν Κριμαϊκὸν Πόλεμον, ἢ ἐκ τῶν πρότερων ὑπαρχόντων καὶ διὰ τειχῶν περιφρασσομένων φρουρίων (Motta).
Τὴν ἱστορίαν τοῦ Μοδίου δὲν δύναται νὰ διαχωρίσει τις ἐκ τῆς τῆς Χαλκηδόνος, διότι ἰσχύουν καὶ εἰς αὐτὸ τὰ ἴδια ἱστορικὰ στοιχεῖα. Ἦτο ἐμπορικὴ ἀποβάθρα τῶν Φοινίκων. Εὑρέθησαν δὲ ἐδῶ κατὰ τὰς ἀνασκαφὰς πήλιναι κανδῆλαι, ἔγχρωμα βάζα, ἀγαλματίδια ἀγελάδων, κεφαλαὶ μετὰ γενείων, τὰ ὁποῖα ἔχουν ἐψηθεῖ ὑπὸ τῶν Φοινίκων. Τὸ βορειοδυτικὸν ἄκρον τῆς Χαλκηδόνος σχηματίζει τὴν ἀπόκρημνον ἐξοχὴν τοῦ Μοδίου, τὸ ὁποῖον διακρίνεται εἰς τὸ Μέγα καὶ τὸ Μικρόν (Cevizli), ὅπου ἦτο καὶ τὸ ἑστιατόριον Bomonti τοῦ Ντεντέκα.
Τὸ Μόδι κατωκεῖτο ἀπὸ μὴ Μουσουλμάνους. Μετὰ δὲ τὸν 19. αἰῶνα διὰ τῆς ἀναπτύξεως τῆς βιομηχανίας εἰς τὴν Δύσιν, κατεστράφη σχεδὸν ἡ χειρονακτικὴ τοιαύτη τῆς περιοχῆς, ὅτε εἰς τὰς μεγαλουπόλεις τῆς αὐτοκρατορίας ἐγκαταστάθησαν ἐπιχειρηματίαι τοῦ ἐξωτερικοῦ, Ἄγγλοι, Γάλλοι, Αὐστριακοί, Ἰταλοί, ἀκόμη δὲ καὶ Ρῶσοι, πρὸς κάρπωσιν κερδῶν ἐκ τῆς ἐξελίξεως ταύτης. Οἱ Ἄγγλοι ἐπιχειρηματίαι άπέκτησαν οἰκίας καὶ μίαν μικρὰν συμπαθῆ ἀγγλικανικὴν ἐκκλησίαν τῶν Ἁγίων Πάντων, νεογοτθικοῦ ρυθμοῦ, ἡ ὁποία σώζεται μέχρι τῆς σήμερον. Τοιαύτη ἦτο καὶ ἡ οἰκία τοῦ διαπρεποῦς μουσικοῦ Barış Manço, ἡ ὁποία ἔχει σήμερον μεταβληθεῖ εἰς Μουσεῖον αὐτοῦ. Συνήψαν γάμους μὲ πρόσωπα ἄλλης προελεύσεως, πολιτισμοῦ καὶ θρησκείας καὶ ἔζων ὡς κοσμοπολῖται, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον ἐπηρέασε καὶ τοὺς λοιποὺς κατοίκους, μίαν κοσμοπολίτικην καὶ κοσμικὴν ζωήν. Εἰς τὸ Μεγάλο Μόδι κατώκουν οἱ πλούσιοι Λεβαντῖνοι ἐπιχειρηματίαι, πολιτικοί, ἐνῶ στὸ Μικρὸ οἱ Ρωμιοί, Ἀρμένιοι κλπ. Ζοῦσαν ὅλοι τους ὄμορφα καὶ εἰρηνικά. Τὰ κονάκια τους, ὁρισμένα ἐκ τῶν ὁποίων σώζονται ἀκόμη, ἦσαν μεγαλοπρεπῆ νεοκλασσικοῦ καὶ συχνὰ Art Nouveau ρυθμοῦ καὶ στολίζουν τὰς λεωφόρους καὶ τὰ πάρκα. Ἐδῶ εὑρίσκεται καὶ ὁ ναὸς τῶν Ρ/Καθολικῶν Assomption, μὲ τὴν περίφημη ἄλλοτε βιβλιοθήκην τῶν Ἀσσομπτιονιστῶν, ἡ ὁποία διὰ λόγους “ἀσφαλείας” πρὸ πολλῶν ἐτῶν μεταφέρθηκε στὸ Βουκουρέστι, καὶ ἡ οἰκία τοῦ μεγάλου γελοιογράφου Cem, ἀντίκρυ. Ὁ περίλαμπρος καθεδρικὸς ναὸς τῆς Ἁγίας Τριάδος Χαλκηδόνος, τὸ Μέγαρον τῆς Ἱ. Μητροπόλεως, ὁ κινηματογράφος Süreyya (σήμερον Ὄπερα τοῦ Καδήκιοϊ), τὸ ἐντὸς τοῦ περιποιημένου κήπου μέγαρον ἄλλοτε τοῦ General Asım Gündüz (σήμερον Dr. Esat Işık Cad.) στὴ γωνία τοῦ δρόμου καὶ μέ “λάφυρα” τῆς Σμύρνης, τὸ Ἁγίασμα τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνας κάτω ἀπὸ τὸ γνωστὸ καζῖνο τοῦ Κώτσου (Moda Park), ὁ Ναυτικὸς Ὅμιλος (Deniz Külübü), τὸ κτήριο τοῦ ὁποίου ἀνακαινίσθηκε ἐσχάτως ριζικῶς, πλάϊ του δὲ ἐκτίσθη προηγουμένως καὶ νέο, τὸ Λύκειο τοῦ Saint Joseph, τὸ Ἀρρεναγωγεῖο καὶ Παρθεναγωγεῖο Χαλκηδόνος, ὁ Ἀθλητικὸς Σύλλογος τοῦ Μοδιοῦ (Moda Spor Külübü), ὁ Μορφωτικὸς Σύνδεσμος Μόδα, ἡ ἄλλοτε “φρουριακή” πλὰζ τῶν γυναικῶν, ὁ τσαϊχανᾶς, ἡ ἀποβάθρα τοῦ Μοδιοῦ, τῆς ὁποίας τὸ συμπαθὲς κτήριο “παραμορφώθηκε” ὡς καὶ ἄλλα ἀρχιτεκτονικῶς καὶ ἄλλως, μὲ τὰ γραφικὰ ἄλλοτε πλαγίων πτερυγίων βαπόρια (Yandan Çarkli) τῆς Şirket-i Hayriye καὶ διάφορα ἄλλα. Στὸ Μόδι τέλος κατοικοέδρευαν καὶ οἱ πατέρες μας μεγάλοι Ἱεράρχαι Μελίτων Χαλκηδόνος, Νεοκαισαρείας Χρυσόστομος, Ἐφέσου Χρυσόστομος, Δέρκων (Νικαίας) Κωνσταντῖνος καὶ οἱ Χαλκηδόνος Ἰωακείμ, ὁ γράφων καὶ Βαρθολομαῖος Α΄.
Στὴν κεντρικὴ δὲ λεωφόρον τοῦ Μοδίου ὑπῆρχον πολλὰ καταστήματα ὁμογενῶν, ἐλάχιστα τῶν ὁποίων ὑφίστανται σήμερον, διότι εἴτε ἐκρημνίσθησαν, μετεποιήθησαν ἢ ἀντικατεστάθησαν ἀπὸ μοντέρνας ἢ μὴ πολυκατοικίας καὶ πολυκαταστήματα.
Μεταξύ τους θὰ ἠμποροῦσαν νὰ ἀναφερθοῦν μερικὰ ὀνόματα, ὅπως ὁ Φώτης Ἀναστασιάδης, Γιῶργος Πατσούρας, Ἀργύρης Çidrof, Κῶτσος καὶ Κόλε Natof (Milka), Γραμματικός, Αὐγερινὸς Στασούλης, Νίκος Γαλατερός (Ἀξιώτης), Εὐριπίδης Τρυφωνίδης, Γιῶργος Λαγόπουλος, Βασίλης Ἀργυριάδης, Μερακλῆς, Νίκος Ἀργυρός, Μάνος Ἀσκαρίδης, Νίκος Παναγιωτίδης, Εὐθύμης Παρθενιάδης, Διαμαντῆς Τσιτσέκογλου, οἱ Ξανθοπουλαῖοι, Ἀλέκος Κάφτογλου, Δημητρός (Τσιμπιτζίνγκος) κ.ἄ.
Καὶ τί παρέμεινε ἀπὸ ὅλα αὐτά; Μιὰ γλυκειὰ νοσταλγία σ’ ἔνα κόσμο τελείως διαφορετικὸ καὶ ξένο
Ὁ γράφων εὐχαριστεῖ καὶ ἀπὸ τὴν θέση αὐτὴ τὴν Ἀσπασία Ἀργυροῦ, γιὰ τὰ στοιχεῖα ποὺ τοῦ ἔδωσε.
Σᾶς εὐχαριστῶ
