Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας εκφραστής της Σταυροανάστασης

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας 

 (6 Απριλίου 1886 – 7 Ιουλίου 1972) 

Εκφραστής της Σταυροανάστασης 

Σαν χθες, 6 Απριλίου, γεννήθηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας στα Τσαραπλανά (σημερινό Βασιλικό) της Ηπείρου, χωριό που την περίοδο εκείνη αποτελούσε ακόμη έδαφος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1922 χειροτονείται Επίσκοπος και Μητροπολίτης Κερκύρας. Το 1930 η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον εκλέγει Αρχιεπίσκοπο Βορείου και Νοτίου Αμερικής, θέση στην οποία παρέμεινε ως το 1948. Την 1η Νοεμβρίου 1948 εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης και η ενθρόνισή του έγινε στις 27 Ιανουαρίου 1949. 

Αυτό που διέκρινε τον μακαριστό Πατριάρχη Αθηναγόρα ήταν η ποιμαντική του ευαισθησία, που πήγαζε από την αγωνία του για την ενότητα των απανταχού Εκκλησιών του Χριστού και για την ειρήνη του σύμπαντος κόσμου. 

Ανεξίτηλο και οδυνηρό στίγμα στην πατριαρχία του άφησαν τα “Σεπτεμβριανά” του 1955 και η περίοδος που ακολούθησε μετά από αυτά. Σε ένδειξη πένθους, ο Πατριάρχης Αθηναγόρας αποφάσισε να απέχει από όλες τις πανηγυρικές Πατριαρχικές Λειτουργίες, τόσο των Χριστουγέννων του 1955, όσο και του Πάσχα της επόμενης χρονιάς. Το Πάσχα του 1956 ήταν μια πραγματική Σταυροανάσταση.

Μπορεί να μας φανεί παράδοξο, αλλά, εδώ και αιώνες το Οικουμενικό Πατριαρχείο γιορτάζει το Πάσχα ως μια Σταυροανάσταση. Όπως έχει τονίσει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, «διά το Ορθόδοξον αισθητήριον, η αμετάθετος σύνδεσις Σταυρού και Αναστάσεως είναι ασυμβίβαστος με κάθε μορφής εσωτερικήνφυγήν εις μυστικισμούς, ή εις ένα αυτάρεσκον ευσεβισμόν, οι οποίοι συνήθως είναι αδιάφοροι δια τα παθήματα και τας περιπετείας του ανθρώπου εν τη ιστορία» (Πάσχα 2018). 

Μέσα στη σοβούσα στις μέρες μας κρίση, λόγω της επαράτου πανδημίας του κορωνοϊού, ο τρόπος που τελούνται οι Ακολουθίες στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό ναό την περίοδο αυτή ανακαλεί στη μνήμη μας την τέλεση των Ιερών Ακολουθιών από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα μετά τα “Σεπτεμβριανά” γεγονότα και κατά την διάρκεια του 1956. Ο ιδιαίτερος αυτός τρόπος αντανακλά με ενάργεια το σταυροαναστάσιμο Πατριαρχικό ήθος, που από τη μία πλευρά φέρει έκτυπη την σφραγίδα της λύπης και του πένθους, από την άλλη, όμως, αποτελεί για όλους μας άσβεστο φάρο ελπίδας και πρόγευση της αιωνιότητος. 

Δίκτυο του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την Ποιμαντική Διακονία στον Χώρο της Υγείας 

Ecumenical Patriarch Athenagoras 

(April 6, 1886 – July 7, 1972) 

Exclaimer of the Resurrection by way of the Cross 

It was on the 6th of April that the Ecumenical Patriarch Athenagoras was born in Tsaraplana (known today as Vasiliko, Greece), which was then part of the Ottoman Empire. He was ordained Bishop and Metropolitan of Corfu in 1922. In 1930, the Holy and Sacred Synod of the Ecumenical Patriarchate elected him as Archbishop of North and South America, a position which he held until 1948. On 1th of November 1948, he was elected Ecumenical Patriarch and was enthroned on the 27th of January 1949. 

What characterized Athenagoras as Patriarch was his deep pastoral concern for the unity of Christ’s Holy Churches and for the peace of the world. 

What left an unforgettable and painful mark on Patriarch Athenagoras’ 23 years on the Ecumenical Throne were the violent episodes that took place in Constantinople in September of 1955 and the period that followed them. As a sign of mourning, Patriarch Athenagoras decided not to preside in all the designated Panegyric Patriarchal Liturgies following these events, which included the Holy Week and Easter Services of 1956. Thus, Easter Day of 1956 was a true expression of a Resurrection by way of the Cross. (Stavroanastasi). 

It may seem strange to many of us, but, for centuries, the Ecumenical Patriarchate has been celebrating Pascha (Easter) as α Resurrection by the way of the Cross. As Patriarch Bartholomew has stressed: “For the Orthodox mindset, the enduring connection of the Cross and the Resurrection is incompatible with every form of esoteric flight to any false mysticism or self-sufficient pietism, which usually tend to be indifferent to the misfortunes and misadventures of humanity in history”(Easter Encyclical 2018). 

During the most serious crisis of our times, resulting from the coronavirus pandemic which continues to loom over us, the solemn way in which the services are now being performed in the Most Sacred Church of the Patriarchate brings to memory the way Holy Week and Easter Services were celebrated at the Patriarchate with Patriarch Athenagoras in 1956. The uniqueness of the solemnity of these services clearly reflects the ethos of the Patriarchate that expresses the Resurrection by way of the Cross. On the one hand, this ethos embosses the seal of grief and mourning, yet, on the other, it constitutes the inextinguishable beacon of hope and the foretaste of eternity for us all.