Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Κατά τη διάρκεια εισήγησης του στο ΙΘ’ Λειτουργικό Συμποσίο στελεχών Ι. Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος που πραγματοποιήθηκε στην Μητρόπολη Περιστερίου, ο γνωστός καθηγητής Μουσικολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ, και πρωτοψάλτης κ. Αχιλλέας Χαλδαιάκης, παρουσίασε την ψαλτική παρουσία του γνωστού αρχιμανδρίτη Νικόδημου Καβαρνού, ως «χαρακτηριστικό παράδειγμα αθέμιτης εκκοσμίκευσης».
Ο καθηγητής Αχιλλέας Χαλδαιάκης τόλμησε να αναφέρει – νομίζω για πρώτη φορά επισήμως – τον κληρικό Νικόδημο Καβαρνό, ως παράδειγμα προς αποφυγήν, αφού έκανε λόγο για «ιδιαίτερα συναισθηματική και δραματοποιημένη εκφορά της φωνής, υπερβολική χρήση διαποικίλσεων και έντονο προσωπικό ύφος» συμπληρώνοντας πως «η σκηνική παρουσία μαζί με τη συνοδευτική προβολή βιντεοσκοπημένου υλικού όπου η ψαλτική ερμηνεία συνοδεύεται από εντυπωσιακά και οιονεί κινηματογραφικά σκηνικά συμφραζόμενα καθιστούν την ψαλμωδία προσωπικό θέαμα και όχι λειτουργική μαρτυρία».
Ο κληρικός Νικόδημος Καβαρνός ασκεί την ψαλτική τέχνη τόσο στην Εκκλησία όσο και επί σκηνής, σε συναυλίες όπου πρωταγωνιστεί κυριολεκτικά.
Έχει ενδιαφέρον ότι στο διαδίκτυο, ο εν λόγω κληρικός παρουσιάζεται ως εξής:
«Ο Νικόδημος Καβαρνός είναι μία ξεχωριστή φωνή της Ορθόδοξης παράδοσης, ένας άνθρωπος που με πίστη και ταλέντο καταφέρνει να ενώσει το θείο με το ανθρώπινο. Από μικρή ηλικία αφιερώθηκε στη μελέτη και την τέχνη της βυζαντινής μουσικής, διαμορφώνοντας όχι απλώς έναν εκκλησιαστικό ψάλτη, αλλά έναν φορέα πνευματικότητας που αγγίζει τις καρδιές. Με στοργή και ευσέβεια, ο πατέρας Νικόδημος υπηρετεί την Εκκλησία με διδασκαλία, χορωδίες, συναυλίες και ομιλίες· με τρόπο που φανερώνει σεβασμό, ταπεινότητα, αλλά και έμπνευση. Η φωνή του δεν είναι μόνο ήχος· είναι γέφυρα μεταξύ του ανθρώπου και του θείου, είναι ηχώ της πίστης, του όραματος, της ελπίδας».
Σύμφωνα με τα παραπάνω, τα οποία εκφράζουν – υποθέτω – και τον κληρικό, δεν τίθεται θέμα «εκκοσμίκευσης», αφού θεωρείται «φορέας πνευματικότητας»! Ο ίδιος θα πει πως εγώ δεν είμαι εκκοσμικευμένος και ότι και πολλοί άλλοι κάνουν διάφορα στην Εκκλησία τα οποία λογίζονται ως «εκκοσμίκευση».
Αν είναι έτσι, τότε ποιο είναι το πρόβλημα;
Το πρόβλημα, κατά τη γνώμη μου, είναι η ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑ!
Δυστυχώς, στην λατρεία της Εκκλησίας ο καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, όποτε θέλει και όπως το θέλει. Παρά τα Λειτουργικά Συνέδρια, παρά τις Συνοδικές εγκυκλίους, παρά τα όποια επιστημονικά κείμενα που ανταποκρίνονται στην αλήθεια της παράδοσης της Εκκλησίας, επικρατεί γενικώς μια αδιανόητη αυθαιρεσία. Τόσο στην Θεία Λειτουργία όσο και στις άλλες Ακολουθίες και συνολικά σε θέματα Τυπικού και ψαλτικής εκφοράς και πρακτικής.
Θυμάμαι, χαρακτηριστικά, τον μακαριστό καθηγητή Ιωάννη Φουντούλη, ο οποίος σε μία εισήγησή του σε Λειτουργικό Συμπόσιο κατέδειξε πόσο εκτός Τυπικού είναι τα – της μόδας πλέον – πολυαρχιερατικά συλλείτουργα και με ποιες αυστηρές προϋποθέσεις πρέπει να τελούνται. Την επόμενη μέρα, ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος τέλεσε, στο πλαίσιο του Συμποσίου, πολυαρχιερατικό συλλείτουργο, χωρίς να συντρέχει κανένας λειτουργικός λόγος. Κανείς δεν άκουσε τι είπε ο καθηγητής και κανείς δεν το εφάρμοσε έκτοτε.
Το πρόβλημα είναι η ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑ! Κανείς δεν υπακούει στην λειτουργική τάξη και ο καθένας κάνει ό,τι του αρέσει, ό,τι νομίζει καλύτερο κ.ο.κ.
Για παράδειγμα, στον Εσπερινό της Αναστάσεως (Αγάπης), φέτος το Πάσχα, ο κληρικός Νικόδημος Καβαρνός στον Ι. Ναό Αναλήψεως Νέου Κόσμου, όπου διακονεί, εκφώνησε – μαζί με τον συνεφημέριο του- δικής του (;) εμπνεύσεως «Ειρηνικά». Τα παραθέτω στη συνέχεια.
Υπέρ του χορηγήσαι ημίν Κύριον Ιησούν Χριστόν τον Σωτήρα ημών την νίκην επί τα βουλάς των εχθρών, ορατών τε και αοράτων, του Κυρίου δεηθώμεν.
Υπέρ του συνθλάσαι αυτόν ταχέως υπό τους πόδας ημών τον άρχοντα του σκότους και πάσας τας δυνάμεις αυτού, του Κυρίου δεηθώμεν.
Υπέρ του συναναστήσαι αυτόν ημάς μετ’ αυτού και συνεγείραι τη χάριτι αυτού εκ σκότους τάφων των αμαρτιών και των πταισμάτων ημών, του Κυρίου δεηθώμεν.
Υπέρ του … αυτόν ημάς λαμπρούς εν δόξη της αγίας Αναστάσεως Αυτού, φαιδρουμένους εν Αυτώ, του Κυρίου δεηθώμεν.
Υπέρ του καταξιωθήναι ημάς της του εισελθείν χάριτος, εις τον θείον νυμφώνα αυτού ανέκφραστον, αγαλλιωμένους εν κοινωνία των επουρανίων αυτού ικετών και ταγμάτων των αγίων των απολαβόντων αυτού, εν τη νικηφόρω Εκκλησία, του Κυρίου δεηθώμεν.
Γιατί ο κληρικός Νικόδημος Καβαρνός πρόσθεσε στην ακολουθία κάτι που δεν υπάρχει; Γιατί έτσι του άρεσε. Κάτι που κάνουν και πολλοί άλλοι! Τον ήλεγξε ή τον επιτίμησε κανείς γι’ αυτό; Κανείς! Ούτε μετά την αναφορά του καθηγητή Αχ. Χαλδαιάκη θα ενοχλήσει κάποιος τον κληρικό Νικόδημο Καβαρνό. Θα συνεχίσει ό,τι κάνει απρόσκοπτα.
Νομίζω ότι η Διοικούσα Εκκλησία δεν μπορεί πλέον να ελέγξει την αυθαιρεσία. Αυτή, η προκλητική αυθαιρεσία, συνιστά την όντως εκκοσμίκευση. Ο κάθε κληρικός εφαρμόζει στην λατρεία της Εκκλησίας ό,τι εκείνος θέλει, αγνοώντας επιδεικτικά την παράδοση και το Τυπικό της Εκκλησίας.
Μια αυστηρή μαθητεία θα ήταν μια κάποια λύση… Αλλά τις ο διδάσκων;